سایت تخصصی حسابداران خبره ایران

ارائه مطالب تخصصی حسابداری و حسابرسی و قوانین

سایت تخصصی حسابداران خبره ایران

ارائه مطالب تخصصی حسابداری و حسابرسی و قوانین

آشنائی با بورس اوراق بهادار و نحوه سرمایه گذاری در آن

بسمه تعالی

جزوه آموزش مقدماتی

آشنایی با بورس اوراق بهادار و نحوه سرمایه گذاری درآن

تهیه وتدوین: اطلاع رسانی بورس منطقه ای اصفهان

       فهرست مطالب

عنوان                                                                        صفحه

مقدمه                                                                  4

مزایای بورس اوراق بهادار                                           5

بازارهای مالی                                                         6

واسطه های مالی                                                     7

فرآیند سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار                      8

فرآیند دریافت و اجرای سفارش                                    8

تعیین کد معاملاتی برای مشتریان                                 9

اجرای سفارش مشتریان                                           10

هزینه انجام معاملات                                               12

چگونه دربازار اوراق بهادار سرمایه گزاری کنیم؟                13

تجزیه و تحلیل صورتهای مالی                                    13

ترازنامه                                                               13

سود و زیان                                                          16

صورت جریان های نقدی                                           17

تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی                                     19

انواع نسبتهای مالی                                                 19

عوامل موثر بر قیمت سهام                                        22

رویکردهای نگرشی به بازار سهام و تجزیه و تحلیل آن       26

تحلیل صنعت                                                      26

تحلیل شرکت                                                      28

نحوه ارزیابی شرکتها                                              30

انواع شرکتهای تجاری                                                          31

انتشار سهام                                                                        34

انواع شرکتهای سهامی                                                         36

مجامع عمومی                                                                   37

بسته شدن نماد معاملاتی یک شرکت                                     41

افزایش سرمایه                                                                 41

نحوه محاسبه حجم مبنا وقیمت پایانی روز                               47

شاخصهای بورس و نحوه محاسبه آن                                     48

آیین نامه شرایط وضوابط پذیرش سهام در بورس اوراق              49

منابع و ماخذ                                                   53 

فرم درخواست فروش                                                       54 

فرم درخواست خرید                                                         55 

جریان وجوه نقد                                                              56    

صورت سودوزیان                                                            57

مقدمه

حیطه فعالیت بورس اوراق بهادار با معاملات مربوط به انواع اوراق بهادار همانند سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق قرضه و اوراق مشارکت (مختص ایران)، مرتبط می‌باشد. بورس اوراق بهادار مکانیزمی را فراهم می‌کند تا از طریق آن پس‌اندازهای اندک جامعه به سرمایه‌گذاری‌های کلان اقتصادی تبدیل شود. این ابزار کارآمد در کشورهای پیشرفته دارای قدمت طولانی و در کشور ایران دارای پیشینه کوتاه‌مدت می‌باشد. در ایران شروع فعالیت رسمی بورس به سال 1346 بر می‌گردد ولی آغاز فعالیت اصلی آن از سال 1368 که همراه با اولین برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی است می‌باشد.

با توجه به اینکه بازار بورس اوراق بهادار رکن اصلی بازار سرمایه و بازار مالی است، توسعه متناسب دو بخش اصلی اقتصاد یعنی بخش مالی و واقعی از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. طبق تئوری‌های اقتصادی در صورت هر گونه اخلال در رشد و توسعه بخش‌های مذکور یا عدم توسعه متناسب آنها، رشد و توسعه اقتصادی دچار مشکل خواهد شد. کشورهای توسعه یافته همواره دارای بخش مالی قدرتمندی هستند که بازار پول و بازار سرمایه می‌باشند.

عدم توسعه مناسب بازار سرمایه به عنوان زیر مجموعه مهمی از بخش مالی علاوه بر ایجاد فشار مضاعف بر سیستم پولی کشور، باعث شده که واحدهای تولیدی و خدماتی از مزایای یک بازار سرمایه فعال و پویا محروم گردند. مهم‌ترین هدف بازار سرمایه این است که با اجرای فرآیند سالم‌سازی و شفافیت، پس‌انداز کنندگانی که دارنده منابع مالی می‌باشند و هدف کسب سود و بازده معقول دارند را به اشخاص حقوقی و واحدهای اقتصادی که برای توسعه فعالیت‌های خود نیاز به منابع مالی دارند پیوند دهد.

اثر بورس اوراق بهادار در هر اقتصادی غیر قابل انکار می‌باشد و مشارکت کنندگان در این بازار اعم از سرمایه‌گذاران و صادرکنندگان اوراق بهادار از مزیت‌های آن بهره‌مند می‌گردند.

از دیدگاه اقتصادی، نقش بورس اوراق بهادار از چهار بعد قابل تأمل است:

الف: جمع‌آوری سرمایه‌های جزیی و پراکنده و یک کاسه کردن آنها در جهت تجهیز منابع مالی شرکتها

انتشار سهام و فروش اوراق قرضه یکی از مطمئن‌ترین راههای جمع‌آوری وجوه لازم برای سرمایه‌گذاری است. واحدهای تولیدی و تجاری به عوض استقراض از نظام بانکی می‌توانند تحت ضوابطی از طریق انتشار سهام یا فروش اوراق قرضه در بورس نیازهای مالی خود را تأمین کنند. در گذشته ایجاد واحدهای کوچک با تأمین سرمایه از سوی یک شخص یا یک خانواده میسر بود. در حالیکه امروزه دیگر تأسیس واحدهای بزرگ تولیدی و تجاری چنان سرمایه انبوهی را می‌طلبد که از توان مالی یک فرد یا خانواده خارج است.

بورس مکانی است که این واحدها با انتشار سهام قادر هستند سرمایه‌های پراکنده را جمع‌آوری کرده و در پروژه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری نمایند.

ب: توزیع عادلانه درآمد و ایجاد احساس مشارکت

    با تقسیم مالکیت‌های بزرگ از طریق فروش سهام آنها در بورس اوراق بهادار از دید اقتصاد کلان به هدف‌های توزیع عادلانه‌تر درآمد و نیز احساس مشارکت در عموم افراد جامعه در فعالیت‌های تولیدی و تجاری کمک زیادی می‌کند. حتی چنانچه امکان تأمین منایع سرمایه‌گذاری‌های بزرگ با استقراض بانکی میسر شود. مع‌هذا انتشار و فروش سهام به عموم به منظور تأمین منابع مالی مرجح است. بسیاری از جامعه‌شناسان توزیع مالکیت را بین عموم طبقات به لحاظ اجتماعی مفید می‌دانند. امری که از دوقطبی شدن جامعه جلوگیری می‌کند و ناآرامی‌های اجتماعی را تخفیف می‌دهد.

ج: ایجاد یک بازار رقابتی کامل

که در آن تعداد زیادی خریدار و فروشنده به نحوی عادلانه تحت مکانیزم بازار یعنی عرضه و تقاضا به فعالیت می‌پردازند و هر کس می‌تواند آزادانه اوراق بهادار را خریداری و یا به فروش برساند. ضمناً شرکت‌های بورسی ملزم هستند اطلاعات مالی و گزارش‌های مربوط به اتفاقات مهم و سرمایه‌گذاری‌ها و کلاً هر اطلاعاتی که روی قیمت سهام اثرگذار است و محرمانه نباشد را به صورت سه‌ماهه، شش‌ماهه، نه ماهه و سالیانه به بورس ارسال نموده و بورس پس از بررسی، آنها را منتشر می‌نماید.

د: تخصیص مطلوب منابع

    وجود فضای یک بازار کامل در بورس اوراق بهادار, تخصیص مطلوب منابع را میسر می‌سازد. بورس اوراق بهادار با تعیین بهای رقابتی سهام به عنوان ابزار انتظامی اقتصاد، مدیران غیر کارا و ضعیف را تنبیه و مدیران مبتکر و قدرتمند را تشویق می‌کند. یک شرکت زیان‌ده نمی‌تواند از طریق بورس به تأمین نیازهای مالی خود اقدام نماید.

مزایای‌بورس‌اوراق‌بهاداراز سه دیدگاه اقتصاد کلان، سرمایه‌گذاران و شرکت‌های سرمایه‌پذیر

الف) مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه اقتصاد کلان

1- جمع‌آوری سرمایه‌های جزئی و پراکنده و انباشت آن برای تجهیز منابع مالی شرکت‌ها

2- بکار گیری پس‌اندازهای راکد در امر تولید و تأمین مالی دولت و موسسات

3- کنترل حجم پول، نقدینگی و تورم از طریق انتشار سهام و اوراق قرضه (مشارکت)

4- بورس به مثابه بازار رقابت کامل (تعداد زیاد خریدار و فروشنده، آزادی ورود و خروج از بازار، شفافیت اطلاعات و تخصیص مطلوب منابع)

5- رشد تولید ناخالص ملی، افزایش اشتغال و کمک به حفظ تعادل اقتصادی کشور

6- فراهم نمودن توزیع عادلانه ثروت از طریق گسترش مالکیت عمومی و ایجاد احساس مشارکت عمومی

7- افزایش درجه نقدینگی ثروت افراد

ب) مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه سرمایه‌گذاران

1- خرید سهام و اوراق بهادار برای کسب بازده مناسب و پوشش در مقابل تورم

2- اطمینان از گزینه سرمایه‌گذاری به دلیل شفافیت اطلاعات

3- قابلیت نقدینگی اوراق بهادار و سهولت نقل و انتقال سهام و استفاده از معافیت‌های مالیاتی

4- مشارکت در فرآیند تصمیم‌گیری برای اداره شرکت‌ها

5- ایجاد یک بازار دائمی و مستمر که امکان سرمایه‌گذاری بلند مدت و کوتاه مدت را فراهم می‌نماید.

6- وجود طیف‌های متنوع از اوراق بهادار از نظر درجه بازدهی و خطر پذیری برای سرمایه‌گذار

7- برقراری سیستم‌ها و روش‌هایی که از طریق آن، خرید و فروش اوراق بهادار منظم و رسمی گردد.

8- حمایت از سرمایه‌گذاران کوچک و احساس مشارکت در امور تولیدی و تجاری

9- نظارت مضاعف بر فعالیت شرکت‌ها در چارچوب استانداردها و آئین‌نامه‌های بازار سرمایه

ج) مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه واحد اقتصادی (شرکت‌های سرمایه‌پذیر)

1- سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار

2- افزایش اعتبار داخلی و خارجی و تأمین مالی با به وثیقه گذاردن سهام شرکت در بازارهای مالی داخلی و خارجی

3- تعیین ارزش بازار بر اساس قانون عرضه و تقاضا تا زمانیکه نام شرکت در تابلو بورس درج باشد.

4- سهولت در تغییر ترکیب سهام‌داری و انتقال مالکیت

5- به وجود آمدن دیدگاهی مطلوب در سرمایه‌گذاران با کاهش ریسک واحد اقتصادی و امکان تأمین مالی با هزینه کمتر

6- برخورداری از مزایای خاص و اعتباری مانند افزایش سقف تسهیلات بانکی و انتشار اوراق مشارکت

7- انتشار اوراق مشارکت بدون اخذ مجوز از بانک مرکزی و فقط با مجوز بورس اوراق بهادار

8- برخورداری از معافیت‌های مالیاتی

9- تبیین چشم‌انداز فعالیت شرکت در آینده و ارزیابی عملکرد شرکت

10- ارتقاء سطح اعتماد عمومی و استفاده از مشارکت عمومی در توسعه شرکت

بازارهای مالی

بازارهای مالی بازارهایی هستندکه درآنهاداراییهای مالی مبادله می شوند.داراییهای مالی داراییهای کاغذی هستندمثل سهام واوراق قرضه وارزش آنهابه ارزش تولیدات وخدمات ارایه شده توسط شرکتهای منتشرکننده آنهاوابسته است.تفاوت داراییهای مالی باداراییهای واقعی دراینست که داراییهای واقعی ماهیت فیزیکی دارندمانند اتومبیل ,املاک ومستغلات، وسایل منزل و... .

درهمه جای دنیا یکی از راههای سرمایه گذاری خرید داراییهای مالی است .مزیت خرید داراییهای مالی نسبت به خرید داراییهای واقعی ازدیدگاه اقتصادی اینست که اولا دارایی واقعی کالای مصرفی است نه وسیله پس انداز وسرمایه گذاری .دوم اینکه خرید داراییهای واقعی وبلااستفاده نگه داشتن آنهابه امید گرانترشدن درآینده به معنای بلااستفاده نگه داشتن منابع کشور است وارزش افزوده ای ایجادنمی کند.مگرآنگه ازآن استفاده شود مثل اینکه شخصی اتومبیل ویا خانه‌ای بخردوآن رااجاره دهد.

چندنوع ازداراییهای مالی عبارتنداز:سپرده های سرمایه گذاری در بانکها,طرح های بازنشستگی که توسط صندوقهای بازنشستگی ارایه می شود,انواع بیمه نامه های شرکتهای بیمه ودرنهایت ائراق بهادار قابل دادوستد دربورس اوراق بهادار که توسط کارگزاران خریدوفروش می شود.

در اقتصاد بازارهای مالی را براساس معیارهای مختلفی تقسیم می‌کنند که دو نمونه اصلی آنها به شرح زیر است :

1-  طبقه بندی بر اساس سررسید حق مالی

الف) بازار پول

ب) بازار سرمایه

در بازار پول اوراق بهاداری که زمان سررسید آنها کمتر از یک سال است مبادله می‌شوند. و در بازار سرمایه اوراق بهاداری که زمان سررسید آنها بیش از یک سال باشد دادوستد می‌شوند. در بازار پول بانکها و صرافی‌ها فعالیت دارند و بازار سرمایه نیز عمدتاً بورس اوراق بهادار را شامل می‌شود.

2-  طبقه‌بندی براساس مرحلة انتشار

الف) بازار اولیه

ب) بازار ثانویه

اوراق بهاداری که برای اولین بارتوسط دولت ویاشرکتها منتشرمی شود دراین بازارپذیره نویسی می شوند.نمادبازاراولیه درکشورمابانک است .درواقع تاسیس هرشرکت ویاشروع هرفعالیت اقتصادی دربازاراولیه صورت می گیرد. در بازار ثانویه اوراق بهاداری که در بازار اولیه پذیره نویسی شده‌اندمورد داد و ستدمجددقرار می گیرندونمادآن درکشورما بازار بورس اوراق بهادار است.

همانطورکه اشاره شدبازاربورس بازارثانویه است .یعنی دربورس شرکتی تاسیس نمی شودوفقط سهام شرکتهای پذیرفته شده که قبلاتاسیس شده وچندسال فعالیت کرده اند,موردمعامله قرارمی گیرد.

واسطه‌های مالی

تمام شرکتها و فعالین بازارهای مالی را می‌توان واسطه‌های مالی نام برد. به طور کلی می‌توان واسطه‌های مالی را به شکل زیر طبقه‌بندی کرد :

1-  واسطه‌های مالی بانکی (مقامات پولی و بانکهای سپرده پذیر)

الف) بانک مرکزی ب)سایر نهادهای بانکی   ج)بانکهای سپرده پذیر

2-  واسطه‌های مالی غیرپولی

الف)شرکتهای بیمه   

ب)شرکتهای سرمایه‌گذاری

ج)صندوق بازنشستگی و احتیاطی

د)اتحادیه‌های اعتباری

ر) سازمانهای وام و پس‌انداز، صندوقهای پس‌انداز با هدفهای خاص (تعاونی های اعتباری)

ز) شرکتهای تامین مالی(به مجموعه ای از واسطه های مالی که در اعطای وام به بنگاهها و مصرف کنندگان تخصص دارند گفته می شود)

ه)شرکتهای اجارة بلند مدت (شرکتهایی هستند که دارایی های بادوام و ملموس نظیر ماشین آلات را خریداری می کنند و آنها را به شکل اجاره در اختیار افراد حقیقی و حقوقی قرار می دهند)

3-  سایر موسسات ارائه کننده خدمات مالی

الف)کارگزاران بورس اوراق بهادار       ب)دلالان بورس اوراق بهادار

ج)بانک های سرمایه گذار(Investment Bank )

د)بانکهای رهنی

 بانکهای سرمایه‌گذاری سازمانهایی هستند که اعتبارات میان مدت و بلندمدت در اختیار وام گیرندگان می‌گذارند. این بانکها انتشار سهام و اوراق قرضة جدید دولتی را تعهد می‌کنند.

بانکهای رهنی فعالیتی مشابه بانکهای سرمایه‌گذاری دارند. این بانکها اوراق بهادار رهنی ناشی از ساخت خانه ها و مجتمع‌های مسکونی جدید و بنگاههای تجاری را به دست می‌آورند و آنها را نزد وام دهندگان بلندمدت مانند شرکتهای بیمه، صندوقهای بازنشستگی و بانکهای پس‌انداز به ودیعه می‌گذارند.

فرآیند سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار

پس از اینکه سرمایه‌گذار، تصمیم خود را نسبت به سرمایه‌گذاری در خرید یک ورقه بهادار خاص، یا مجموعه‌ای از اوراق بهادار اتخاذ کرد، برای اجرای منظور خود بایستی به یکی از کارگزاران مراجعه کرده، دستور خرید یا فروش خود را به آنها ارائه دهد.

-کارگزاران

    کارگزاران اشخاصی حقیقی یا حقوقی هستند که نقش واسطه بین خریدار و فروشنده را در بازار بورس بازی می‌کنند. آنها در این نقش وظیفه یافتن خریدار برای فروشنده و فروشنده برای خریدار را بر عهده دارند. به عبارتی آنها عامل تطابق عرضه و تقاضا هستند. کارگزاران طی تشریفات و آزمون‌های متعدد و خاصی انتخاب می‌شوند و بنابراین در کار خود صلاحیت، مهارت و دانش لازم را دارا می‌باشند. کارگزاران وظایف متنوعی دارند که موارد زیر از اهم آنها می‌باشد:

1- انجام معامله: اجرای سفارش خرید برای خریداران و سفارش فروش برای فروشندگان

2- اداره حساب سرمایه‌گذاری اشخاص: شرکت‌های کارگزاری در برخی موارد نقش مدیریت حساب سرمایه‌گذاری اشخاص را ایفا می‌کنند.

3- مشاوره و راهنمایی: کارگزاران با دسترسی نسبتاً وسیع و سریع‌تر به اطلاعات و با داشتن کارشناسان متخصص معمولاً خدمات اطلاعاتی قابل توجهی به مشتریان ارائه می‌دهند.

4- معرفی شرکت‌ها برای پذیرش در بورس

-معیارهای انتخاب کارگزار

1- قابلیت انجام سریع سفارش مشتری

2- داشتن اطلاعات مربوط و کافی

3- داشتن سیستم‌های داخلی مناسب

- فرآیند دریافت و اجرای سفارش

    بعد از انتخاب کارگزار مناسب، نوبت به ارائه سفارش خرید یا فروش می‌رسد. سفارشات مشتریان از طریق فرم‌هایی که توسط سازمان بورس در اختیار کارگزاران قرار می‌گیرد ارائه می‌شود. در صورتیکه سفارش مزبور خرید باشد، همزمان با ارائه سفارش، مشتری باید وجهی معمولاً به اندازه خرید مورد نظر خود را به حساب شرکت کارگزاری پرداخت نماید. در حالت سفارش فروش، مشتری باید علاوه بر فرم سفارش فروش، فرم دیگری که وکالتنامه فروش نامیده می‌شود را نیز تکمیل کند.

- سفارش‌های خرید و فروش

    سفارشات خرید و فروش فرم‌های نمونه‌ای(پیوست1و2) هستند که رابطه حقوقی و قراردادی بین مشتریان و کارگزار در امر خرید یا فروش را تعیین و تعریف می‌کنند و به همین دلیل تکمیل صحیح و دقیق آنها (چه خرید و چه فروش) از اهمیت خاصی برخوردار است. این فرم‌ها معمولاً از دو قسمت تشکیل می‌شوند. یک قسمت چاپی که معمولاً در تمام فرم‌ها یکسان و مشابه است و یک قسمت جاهای خالی که مشتریان اطلاعات مورد نظر خود در قرارداد معامله را در آنها درج می‌کنند. نمونه‌ای از سفارشات خرید و فروش به شما ارائه شده است.

با توجه به شروطی که می‌توان در قسمت قیمت گنجاند، انواع سفارش زیر به وجود می‌آید:

1- سفارش به قیمت بازار

    در صورتیکه کلمه “روز” یا “جاری” در قسمت بهای سهام درج شود، سفارش به قیمت بازار شکل می‌گیرد. بر اساس این نوع سفارش، معامله با بهترین قیمت رایج در بازار صورت می‌گیرد و با این شیوه قیمت‌گذاری، کارگزار سعی خواهد کرد در حالت خرید، سهم مورد نظر را به پایین‌ترین قیمت خریداری کند و در حالت فروش، آن را به بالاترین قیمت به فروش رساند. این شیوه تعیین قیمت خرید و فروش، معمولاً انعطاف عمل زیادی را برای کارگزار ایجاد می‌کند و بنابراین سرعت زیادی به معامله می‌بخشد. ولی در عین حال, برای مشتریان این خطر را نیز دارد که ممکن است قیمت معاملاتی نسبت به قیمت مورد نظر مشتری متضرر گردد.

2- سفارش قیمت معین

    مشتری می‌تواند قیمت خاصی را در قسمت خالی مربوط درج کند. در این صورت سفارش به قیمت مشخص به وجود می‌آید. طبق این نوع سفارش، کارگزار تنها در قیمت خاص مورد نظر مشتری اقدام به معامله خواهد کرد. این شیوه تعیین قیمت، احتمال تغییر قیمت را کاهش می‌دهد ولی موجب می‌شود انعطاف عمل کارگزار در معامله نیز کم شود.

3- سفارش محدود

    مشتری می‌تواند در قسمت قیمت، سقف یا کف قیمت تعیین کند. (مثلاً حداکثر ..................... ریال برای خرید و یا حداقل ..................... ریال برای فروش). با این شیوه عمل، انعطاف عمل کارگزاران در محدوده قیمت تعیین شده تا حدودی بیشتر شده، انجام سفارش نیز تسریع می‌شود. از طرفی مشتری نیز اطمینان بیشتری نسبت به دامنه قیمت معاملاتی و قیمت معامله خواهد یافت.

- تعیین کد معاملاتی برای مشتریان

    بعد از اینکه مشتری سفارش مورد نظر خود را به کارگزار تسلیم کرد، نوبت به تعیین کد معاملاتی مشتری می‌رسد. کد معاملاتی، نمادی است که به صورت اختصاصی برای تمام مشتریانی که در بورس اوراق بهادار معامله می‌کنند. به منظور شناسایی وی در سیستم معاملاتی، سهولت انجام معاملات از نظر دادن اطلاعات متعدد مربوط به خریداران یا فروشندگان، نگهداری اطلاعات مشتریان، گزارشگری‌های دوره‌ای صحت معاملات انجام شده توسط کارگزاران تعیین می‌شود. (زیرا معاملاتی که در بورس صورت می‌گیرد، به نام شخص خریدار یا فروشنده انجام می‌شود.)

    کد معاملاتی معمولاً علامتی است مرکب از سه حرف و 5 عدد (مجموعاً 8 حرف) که حروف آن، سه حرف اول تشکیل‌دهنده نام فامیل شخص و اعداد آن طبقه‌بندی وی در بانک اطلاعاتی سیستم کامپیوتری است. برای مثال برای نام “رضا محمدی” ممکن است در سیستم کامپیوتری کد زیر مورد استفاده قرار گیرد. “محم 1251” که “محم” برگرفته از سه حرف اول نام فامیل فرد و شماره “1251” جایگاه آن در بانک اطلاعاتی مربوط می‌باشد.

    برای کسانی که اولین بار است اقدام به خرید می‌کنند، به درخواست کارگزار توسط واحد صدور کد بورس، کد معاملاتی ایجاد می‌شود و سپس تمام خرید یا فروش‌های فرد با همان کد انجام می‌شود.

- اجرای سفارش مشتریان

    پس از اینکه کد معاملاتی مشتری به وسیله کارگزار تعیین یا توسط بورس صادر شد، کارگزار یا نماینده وی، سفارش مشتری را وارد بازار می‌کند.

    شبکه ارتباطات رایانه‌ای تشکیل‌دهنده بازار، توسط برنامه‌ای که به آن سیستم اجرای اتوماتیک سفارشات می‌گویند و نسبت به قواعد بازار و آیین‌نامه معاملات در حدی که به آن برنامه داده شده تسط دارد، معاملات را انجام می‌دهد. روشی که سیستم از آن پیروی می‌کند دقیقاً مشابه سیستم معاملات تالار و مبتنی بر نوعی حراج دوگانه است. در این سیستم، معامله وقتی انجام خواهد شد که قیمت فروش و قیمت خرید دقیقاً مساوی یکدیگر گردند. بر اساس قواعد حراج، این سیستم به طور معمولی معاملات خرید را به حداقل قیمت و معاملات فروش را به حداکثر قیمت به انجام می‌رساند.

    سفارشات خرید و فروش که توسط کارگزاران برای معامله وارد سیستم می‌شود، هریک وارد لیست مجزا می‌گردد. این سفارشات اول بر اساس قیمت خرید و فروش و دوم بر مبنای زمان ورود، در صف خریداران یا فروشندگان قرار می‌گیرند. در حالت خرید، اگر خریداری به قیمت بالاتر از دیگران بخرد، در صف خریداران، جلوتر از همه قرار خواهد گرفت (به ترتیب نزولی) و در حالت فروش، اگر فروشنده‌ای ارزانتر از دیگران بفروشد، نفر اول فروشندگان خواهد شد. (به ترتیب صعودی)

    کارگزاران از ساعت 8:30 تا 18 می‌توانند دستورات خرید و فروش خود را در سیستم وارد کنند یا حذف نمایند و یا تغییر دهند. هر دستور خرید یا فروش یک مشخصه زمانی دارد. اگر کارگزار این مشخصه را “روز” وارد کند، دستور فقط برای همان روز اعتبار خواهد داشت و در صورتیکه به صورت “باز” وارد شده باشد، تا زمانیکه کارگزار آن را حذف نکند معتبر خواهد بود.

مثال: در لیست خریداران و فروشندگان سهم خاصی، در حال حاضر مقادیر تعداد و قیمت زیر وجود دارد:

سفارشات خرید

سفارشات فروش

تعداد

قیمت

تعداد

قیمت

200

8000

100

8000

250

7700

150

8200

120

7700

100

8250

1000

7000

150

8300

    در این حالت معامله انجام می‌شود و در صفحه معاملات معامله‌ای با 100 سهم و به قیمت هر سهم 8000 ریال ثبت می‌شود و ترتیب صف به شکل زیر خواهد بود.

سفارشات خرید

سفارشات فروش

تعداد

قیمت

تعداد

قیمت

100

8000

150

8200

250

7700

100

8250

120

7700

150

8300

1000

7000

صدور اعلامیه خرید و فروش و گواهینامه موقت سهام

    بعد از انجام هر معامله برای مشتریان (چه خرید یا فروش)، توسط سیستم یک سری فعالیت‌های پشتیبانی و نهایی معامله انجام می‌شود که صدور اعلامیه‌های خرید و فروش و صدور گواهینامه موقت سهام نمونه‌ای از آنها می‌باشد.

    اعلامیه‌های خرید و فروش، اسنادی هستند که اطلاعات مربوط به وضعیت معامله سهام یک مشتری را نشان می‌دهند. این اعلامیه‌ها در حال حاضر برای هر معامله در 3 نسخه تهیه می‌شوند. یک نسخه برای خریدار سهام، یک نسخه برای فروشنده سهام، یک نسخه برای شرکتی که سهامش معامله شده است.

    نمونه‌ای از این اعلامیه‌های خرید و فروش(پیوست3و4) ارائه شده است. همانطور که ملاحظه می‌شود در هر اعلامیه، اطلاعات زیر وجود دارد:

Ø کد شرکت: برای تسهیل انجام معاملات توسط سیستم کامپیوتری، برای هر شرکت نماد خاصی طراحی شده که متشکل از چند حرف می‌باشد. اولین حرف این نماد، مشخصه صنعت یا گروهی است که شرکت در قالب آن فعالیت می‌کند. سایر حروف نیز تلخیصی است از نام شرکت و معمولاً به گونه‌ای انتخاب می‌شود که به خوبی نام شرکت اصلی را تداعی کند. مثلاً نماد “وبشهر” که مختص “شرکت توسعه صنایع بهشهر” است، بر اساس اولین حرف “و” نشان می‌دهد که شرکت در گروه شرکت‌های سرمایه‌گذاری (واسطه مالی) است و سایر حروف بهشهر نیز مخففی است از نام توسعه صنایع بهشهر یا مثلاً “غپارس” نشان می‌دهد که شرکت در گروه صنایع “غذایی”  فعالیت می‌کند و “پارس” آن مبین “روغن نباتی” پارس است.

    در صورتیکه به جای سهم، حق تقدم آن معامله شود، در آخر این کد یا نماد، معمولاً حرف “ح” که نشان دهنده حق تقدم آن سهم است درج می‌شود. مانند “وبشهرح” که معرف حق تقدم توسعه صنایع بهشهر است.

Ø     تاریخ انجام معامله: که معمولاً در قسمت بالای سمت چپ اعلامیه درج می‌شود.

Ø مشخصات شناسنامه‌ای مشتری: در بخش میانی اعلامیه‌ها، اطلاعات شناسنامه‌ای مشتریان (خریدار یا فروشنده) و همچنین کد معاملاتی آنها ثبت می‌شود.

Ø مشخصات معامله: در نهایت در نیمه زیرین اعلامیه، اطلاعات مالی مربوط به معامله مشتری، از لحاظ تعداد، نرخ معامله هر سهم، کل مبلغ معامله و کل وجوه قابل پرداخت خریدار و یا قابل دریافت فروشنده ثبت می‌شوند.

هزینه انجام معاملات

    هزینه‌ای که مشتریان برای انجام معامله متحمل می‌‌شوند برای سفارشات خرید و فروش تا حدودی متفاوت است. در حال حاضر برای سفارشات خرید، مبلغی که خریدار می‌پردازد، عبارت است از 4/0% ارزش خرید بابت کارمزد کارگزار و مبلغ 15/0% ارزش خرید بابت کارمزد گسترش بورس است.

    برای سفارشات فروش، علاوه بر دو مورد کارمزد کارگزار و کارمزد گسترش بورس، 5/0% مالیات فروش نیز وجود دارد. حداقل کارمزد کارگزار15000 ریال و حداکثر آن 100 میلیون ریال می باشد.

    علاوه بر اعلامیه‌های خرید و فروش توسط سیستم، گواهینامه موقت سهام جدید صادر شده و در اختیار خریداران و یا فروشندگانی که بخشی از سهام خود را فروخته‌اند، قرار می‌گیرد. (در واقع برای فروشندگان گواهینامه جدیدی مساوی باقیمانده سهام این افراد صادر می‌شود). این گواهینامه که قابلیت نقل و انتقال دارد، چهار روز کاری پس از روز انجام معامله صادر می‌گردد و تا قبل از صدور آن شخص نمی‌تواند سهم خود را به فروش برساند.

    در صورتیکه شخص قبلاً سهام خاصی را داشته باشد و تعداد دیگری از همان سهم را بخرد با صدور گواهینامه جدید، گواهینامه قبلی باطل شده و کل موجودی سهام وی در گواهینامه جدید ثبت می‌شود. در هنگام فروش هم زمانی که شخص قسمتی از سهام خود را به فروش می‌رساند، باقیمانده سهم وی در گواهینامه صادره جدید درج می‌شود و گواهینامه قبلی اعتبار ندارد. کارگزار موظف است گواهینامه‌های قبلی را (در هنگام خرید و فروش) از سهام‌دار گرفته و باطل نماید.

تسویه حساب با مشتریان

    آخرین مرحله از فرایند معامله توسط مشتری، تسویه حساب نامبرده می‌باشد. تسویه حساب بر حسب اینکه مشتری خریدار باشد یا فروشنده، از نظر دوره زمانی تا حدودی متفاوت است. در حالتیکه مشتری خریدار باشد، تسویه حساب پس از صدور اعلامیه خرید توسط بورس و روشن شدن وضع حساب مشتری در کارگزاری ممکن خواهد بود. اما در صورتیکه مشتری فروشنده باشد، تسویه حساب چهار روز کاری بعد صورت می‌پذیرد. برای مثال اگر سهم در روز شنبه به فروش برسد، روز چهارشنبه کارگزار وجه مشتری را به حساب وی واریز می‌کند.

چگونه دربازار بورس اوراق بهادارسرمایه گذاری کنیم ؟

برای هرفرد تازه واردبه بازاربورس ممکن است این سوال پیش بیاید که برای خریدسهام خوب چه بایدکرد.درادامه سعی می شودابزارهاوعوامل موثردرجهت سرمایه گذاری صحیح نظیرتجزیه وتحلیل صورتهای مالی ,نسبتهای مالی ,عوامل موثربرقیمت سهام ,تجزیه وتحلیل شرکت وصنعت و... رابه اختصار معرفی کرد.

تجزیه و تحلیل صورت‌هاونسبتهای مالی

    صورت‌های مالی اساسی عبارتند از: ترازنامه ,صورت سودوزیان,صورت سودوزیان انباشته ,صورت گردش وجوه نقدویادداشتهای همراه صورتهای مالی . تجزیه و تحلیل این صورتها باعث می‌شود که مدیران شرکت‌ها, صاحبان سرمایه، بستانکاران و سرمایه‌گذاران بتوانند از وضع مالی حال و آینده شرکتهای سهامی مورد نظر خود آگاه شوند و درباره آن قضاوت کنند.

1- ترازنامه

    ترازنامه(پیوست5) گزارشی است که وضعیت داراییها,بدهیهاوحقوق مالکان یک شرکت را دریک تاریخ معین نشان میدهد.ترازنامه منبع اصلی اطلاعات درباره نقدینگی وانعطاف پذیری مالی شرکت می باشد.نقدینگی به مدت زمانی که انتظارمی رودسپری گرددتایک دارایی به وجه نقدتبدیل گرددویایک بدهی پرداخت گردداطلاق می گردد.هرترازنامه دوبخش مهم دارد:   الف ) دارایی ها                ب)بدهیهاوحقوق صاحبان سهام .

ثبت ترازنامه به گونه‌ای است که میزان دارایی‌های یک شرکت همواره برابر با مجموع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام آن است. این مساله بدان معناست که دوگروه نسبت به داراییهای یک شرکت ادعادارند:

  1)بستانکاران    2)صاحبان سهام

 معمولاً دارایی‌ها در طرف راست ترازنامه و بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را در طرف چپ آن می‌نویسند.

درترازنامه می توان داراییهارا به دوطبقه داراییهای جاری وداراییهای غیرجاری تقسیم نمود.

داراییهای جاری به آن دسته ازداراییهااطلاق میشود که درمدت یکسال یایک چرخه عملیات _ هرکدام طولانی تراست _ به وجه نقدتبدیل ویامصرف شوند.چرخه عملیات مدت زمان بین تحصیل کالاوتبدیل آن به وجه نقد می باشد.

بعنوان مثال چرخه عملیات در شرکت تولیدی الف برای خط تولیدسیرترشی 7ساله ممکن است 7سال بطول بیانجامدحال آنکه درشرکت تولیدی ب (تولیدکننده تنقلات ) ممکن است چرخه عملیات بیشترازچندروزنباشد.دراینصورت  دوره هفت ساله ملاک تمایزداراییهای جاری و غیرجاری درشرکت الف  است درحالیکه برای فروشگاه ب ملاک این تمایزدوره یکساله است .زیراچرخه عملیات آن کمتر ازیکسال است .

لازم به ذکر است داراییهای جاری بالاترین قدرت نقدینگی رادریک شرکت دارند.

انواع دارایی جاری :

1-وجوه نقدومعادل نقد:وجوه نقدمتعارف ترین دارایی جاری است .معادل نقدبه اوراق بهادار کوتاه مدتی گفته میشوند که عموما ازابتداسررسیدی حداکثر90روزه داشته وبه سرعت قابل تبدیل به مبلغ مشخصی وجه نقد می باشند.

2-سرمایه گذاریهای کوتاه مدت :سرمایه گذاری دراوراق بدهی (اواق مشارکت ) واوراق سرمایه (سهام )که به قصدکسب سودخریداری میشوند ودرمدت کمترازیکسال قابل تبدیل به وجه نقدمیباشند.

3-مطالبات (دریافتنی های کوتاه مدت ):ادعانسبت به وجوه نقداست که انتظارمی رودظرف یکسال یایک چرخه عملیات _هرکدام طولانی تراست _دریافت شود.

4-موجودی کالا:داراییهایی هستندکه شرکتهای بازرگانی آنهارابرای فروش مجددتحصیل می کنندوشرکتهای تولیدی آنهارابرای فروش به مشتریان درجریان عادی عملیات خودتولیدمی‌کنند.

واحدهای تولیدی سه طبقه موجودی کالادراختیاردارند:

1)موادخام :که شامل کالا یا موادی هستندکه قراراست بخشی ازمحصول ساخته شده راتشکیل دهندول هنوزواردفرایندتولیدنشده اند.

2)کالای درجریان ساخت : کالای نیمه ساخته

3)کالای ساخته شده :کالای آماده فروش به مشتریان

ترازنامه ویادداشتهای همراه صورتهای مالی واحدهای تولیدی بایدشامل سه طبقه اصلی موجودی کالاکه بدان اشاره گردیدباشد.ازآنجاواحدهای بازرگانی فاقدفرایندتولیدمیباشنددراینگونه واحدهاموجودی موادخام وموجودی کالای درجریان ساخت به چشم نمی خورد.

5- پیش پرداخت هزینه ها:این گروه مخارجی هستندکه معمولابه منافعی به شکل خدمات تبدیل خواهندشد.مثل پیش پرداخت اجاره ,بیمه ,مالیات و...  . این منافع باوجودیکه دریافت نشده انداماانتظارمی رودظرف یکسال یایک چرخه عملیات هرکدام طولانی تراست ,دریافت شوند.

داراییهای غیرجاری

داراییهای که انتظارنمی رودظرف یکسال یایک چرخه عملیات به وجه نقدتبدیل گشته ویامصرف شوند.دارایی های جاری شامل سرمایه گذاریها,وجوه نگهداری شده برای مصارف خاص ,اموال ماشین آلات تجهیزات وهمچنین داراییهای نامشهودمی باشند.

1-سرمایه گذاری هاووجوه نگهداری شده جهت مصارف خاص:

سرمایه گذاری بلندمدت :سرمایه گذاری دراوراق بهادارسایرشرکتهابه قصدنگهداری آن دربلندمدت

وجوه نگهداری شده جهت مصارف خاص :انباشت وجوه نقدجهت تحقق اهداف بلندمدت خاص نظیرتوسعه تاسیسات ویاتسویه بدهی های بلندمدت

این داراییها وسایرداراییهایی که درقالب سرمایه گذاریها ووجوه اختصاصی طبقه بندی میشوندتمامادارایی غیرجاری غیرعملیاتی محسوب میشوند وازآنهاانتظارمی رودکه جریانهای نقدی آتی برای شرکت ایجادنمایند.

تذکر:دارایی که درجهت استفاده درعملیات عادی ومستمرشرکت مورداستفاده قرارگیرد,دارایی عملیاتی نام دارد.

2-اموال ,ماشین آلات وتجهیزات (داراییهای ثابت )

داراییهای مهمی که دراین طبقه جای می گیرندعبارتنداززمین ,ساختمان ,تجهیزات ,ماشین آلات ,اثاثیه ومنصوبات ,بهسازی اموال استیجاری وبهسازی زمین .لازمه جای گرفتن یک دارایی دراین طبقه این است که شرکت ازاین دارایی درجهت ایجاددرآمدازطریق عملیات عادی ومستمرخوداستفاده نماید.اگرداراییهای فوق بطورفعال درعملیات مورداستفاده قرارنگیربایدآنهارادرگروه سایرداراییهاطبقه بندی کرد.

3-داراییهای نامشهود

نظیرداراییهای ثابت داراییهای نامشهودنیزبرای چندین دوره مالی انتفاع به همراه دارند.تفاوت اصلی بین داراییهای ثابت وداراییهای نامشهوددراین است که داراییهای نامشهودفاقدماهیت فیزیکی میباشند.آنهاازاین جهت ارزشمندهستندکه حقوق وامتیازاتی رابرای مالکان خودبه همراه دارند.حق الامتیازها ,نام وعلایم تجاری ,سرقفلی و...  نمونه هایی ازداراییهای نامشهودمی باشند.

4-سایرداراییها

طبقه سایرداراییهاشامل داراییهاییست که منطقادرطبقه دیگری قرارنمی گیرند.مانندهزینه های مرتبط باتاسیس وشروع فعالیت شرکت وهزینه های چاپ وطراحی گواهینامه های سهام ,ارزش دفتری اموال بلااستفاده ونهایتااقلامی که ازاهمیت چندانی برخوردارنیستند.

بدهی هاوحقوق صاحبان سهام

بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام در یک ترازنامه نشان‌دهنده چگونگی تأمین سرمایه یک شرکت است.

 بدهی‌ها به دوگروه  بدهی‌های جاری و بدهی‌های بلند مدت تقسیم می‌شوند.

بدهی‌های جاری:تعهداتی هستندکه انتظارمی رودازمحل داراییهای جاری ویاایجادبدهی های جاری دیگرتسویه شوند.ونیزسررسیدآنهاکمترازیکسال یایک چرخه عملیات شرکت باشد.

انواع بدهی های جاری :

1-حسابهای پرداختنی: نقطه مقابل حسابهای دریافتنی است .این بدهی زمانی ایجادمی شودکه شرکتی بطورنسیه مبادرت به خریدکالایاخدمات می نماید.

2-اسنادپرداختنی کوتاه مدت :مانندچک وسفته هایی که درکوتاه مدت بایدپرداخت شوند.

3-هزینه های معوق :طی دوره حسابداری شرکتهاهزینه های خاصی رامتحمل می شوندکه بابت آنهاتاپایان دوره مالی وجهی پرداخت نمی گردد.مانندبهره اسنادپرداختنی کوتاه مدت ,بدهی های مرتبطباحقوق ودستمزدکارکنان,مالیات بردرآمدو....

بدهی های بلندمدت :تعهداتی که بعدازیکسال و یایک چرخه عملیات تسویه خواهندشد.ماننداسنادپرداختنی بلندمدت ,اوراق مشارکت ,تعهدات بازنشستگی ,سایرمزایای بعدازبازنشستگی و...  .

حقوق صاحبان سهام :

حقوق صاحبان سهام ازدوطبقه عمده تشکیل شده است .

1)سرمایه پرداخت شده : سرمایه آورده توسط سهامداران به شرکت

  اجزای سرمایه پرداخت شده : سهام به ارزش اسمی و صرف سهام می باشد.

2)سودانباشته و اندوخته‌ها:

 سودانباشته سودی است که شرکت سالیانه کسب می کند و بجای تقسیم بین سهامداران مجددا درشرکت سرمایه گذاری می شود.

          اندوخته یعنی ایجادمحدودیت درتقسیم سود.اندوخته بردونوع است :اجباری واختیاری  

اندوخته اجباری یعنی اینکه قانونابایدازسودهرخالص هرسال مقداری رااندوخته ومابقی را بین سهامداران تقسیم کنیم.اندوخته اجباری هم نرخ معین داردوهم سقف معین .طبق ماده 140 قانون تجارت هیات مدیره مکلف است ازسودخالص هرسال 5% رابعنوان اندوخته قانونی منظورنمایدتازمانیکه میزان اندوخته قانونی به 10%سرمایه شرکت برسد که پس ازآن اندوخته کردن سوداختیاری است .ودرصورتیکه شرکت افزایش سرمایه بدهد, اندوخته کردن سودبایدادامه یابدتامیزان اندوخته به 10%سرمایه جدیدبرسد.  

اندوخته اختیاری ماننداندوخته احتیاطی,اندوخته عمومی,اندوخته طرح توسعه واندوخته وجوه استهلاکی اوراق قرضه .

برغم آنچه گفته شدمحدویتهایی دررابطه باآنچه ترازنامه نقل می کندموجوداست .برای مثال ازآنجاکه اقلام موجوددرترازنامه اعم ازدارایی ,بدهی ,وحقوق صاحبان سهام برمبنای قیمت تمام شده ثبت می شود,لذا ارزش بازار بسیاری ازاقلام ترازنامه افشانمی گردد.بعلاوه برخی منابعی که درایجادمنافع آتی موثرواقع می شونددرحسابهاثبت نمی شوند. مثلا علیرغم اینکه برتری گروه مدیریت شرکتی باعث افزایش ارزش شرکت می شوداماارزش این تیم ممتازدرحسابهاثبت نمی شود. زیرافرآیندحسابداری اساسابرمبادلات مبتنی می باشد.بنابراین اطلاعات موجود در ترازنامه به تنهایی جوابگوی نیاز اطلاعاتی تحلیل‌گران نیست.

2- صورت سود و زیان

    فعالیت‌های یک شرکت اعم از تولیدی، خدماتی، پیمانکاری، سرمایه‌گذاری و... باعث ایجاد جریانی از درآمدها (فروش) و هزینه‌ها می‌شود که طبق اصول حسابداری از این جریان‌ها صورت سود و زیان تهیه می‌شود. صورت سود و زیان(پیوست6) گزارشی است که نتایج عملیات یک موسسه رادرطی یک دوره مالی نشان می دهد. گزارشگری سودیازیان خالص ناشی ازفعالیتهای عملیاتی ,بعنوان مبنایی برای تصمیمات سرمایه گذاری وسایرتصمیمات محسوب می شود.بعنوان مثال سودخالص هرسهم که درآمد(عایدات )هرسهم (EPS)نیزنامیده می شودکاربردی وسیع درتصمیم گیریهای مرتبط باسرمایه گذاری دراوراق بهاداردارد.سرمایه گذاران برای ارزیابی سودآوری آتی ودورنمای جریان نقدی شرکت وهمچنین ارزیابی منافع آتی که ازطریق سودسهام وافزایش قیمت سهام عایدآنهاخاهدشدتاکیدفراوانی براطلاعات سودگزارش شده دارند.این اطلاعات سرمایه گذاران رادرتعیین اینکه انتظارکدام اقلام درآینده نیزوجودداردویااینکه کدام اقلام ماهیتی اتفاقی وناپایداردارند,یاری می دهد.

   

3- صورت جریان‌های نقدی

    گردش نقدینگی درشرکت درطول یکسال بوسیله صورت جریانهای نقدی اندازه گیری می شود.خصوصیت مهم این صورت مالی این است که منابع ومصارف وجوه نقد را درطول یکسال دقیقاتعیین می کند.صورت گردش وجوه نقد براساس اطلاعات موجود درصورت سود و زیان و ترازنامه محاسبه می شود.

افراد مختلف به منظور شناخت وضعیت مالی و عملکردی شرکت به اطلاعات منعکس در صورتهای مالی علاقمندند که این افراد را بطور کلی می توان به صورت زیر دسته بندی کرد .

1- بستانکاران کوتاه مدت: برای این افراد وضعیت نقدینگی شرکت به منظور تعیین توان شرکت در باز پرداخت تعهدات کوتاه مدت  خود مهم می باشد .

2- وام دهندگان و دارندگان اوراق مشارکت شرکت ها ( بستانکاران بلند مدت ) : برای این افراد تداوم فعالیت شرکت مهم است . یعنی اینکه شرکت بتواند در سالهای آتی اصل و فرع بدهی خود را بپردازد . برای اندازه گیری تداوم فعالیت شرکت این افراد باید به سودآوری آتی و ریسک شرکت توجه کنند .

3- سهامداران شرکت : برای این افراد نیز تداوم فعالیت ، سودآوری و ریسک شرکت مهم می باشد . سرمایه گذاران بایستی تا اندازه زیادی به صورت های مالی چاپ شده درگزارش های سالانه  و گزارشهای میان دوره ای اتکا کنند . در مورد شرکت های سهامی عام پذیرفته شده در بورس ، اطلاعات اضافی ابتدا به بورس اوراق بهادار ارائه شده و سپس در دسترس عموم قرار می گیرد .

4- مدیریت شرکت : مدیریت شرکت ضمن دارا بودن مسئولیت اداره شرکت در برابر افراد فوق نیز مسئول می باشد . بنابراین به منظور برنامه ریزی ، آگاهی از نتایج تصمیمات گذشته و شناخت ضعف و قوت های شرکت نیاز به اطلاعات مالی دارد .

افراد فوق به منظور شناخت وضعیت مالی شرکت و تصمیم گیری درست از یکسری تکنیک های مالی استفاده می کنند . که این تکنیک ها عبارتند از :

1)تجزیه و تحلیل افقی یا تجزیه و تحلیل روند :در تجزیه و تحلیل افقی یک سال بعنوان سال پایه تعریف شده و تغییرات اقلام موجود در تراز نامه و صورت سود و زیان به صورت درصدی از سال پایه در نظر گرفته می شود . براساس مقایسه اطلاعات سال مورد نظر با سالهای قبل روند مطلوب یا نامطلوب وضعیت مالی وعملکرد شرکت تعیین می شود .

این موضوع با استفاده از اطلاعات مندرج در صورتحساب سود و زیان بالا در جدول زیر نشان داده می شود .

سال

1376

1375

1374

1373

1372

1371

فروش

450,000

360,000

330,000

320,000

312,000

300,000

سود خالص

22,950

14,550

21,450

19,200

15,600

15,000

برای محاسبه درصدهای روند ، انجام دو مرحله ضروری است . ابتدا سال پایه انتخاب می‌شود و به هر رقم در صورتهای مالی سال پایه ضریب وزنی 100 داده می شود . در مرحله دوم هر یک از ارقام مندرج در صورت های مالی سالهای بعد به صورت درصدی از ارقام سال پایه بیان می گردد .

مثال : درصدهای روند برای سال 72 و73 :

سال 1373

سال 1372

=فروش

=سود خالص

=فروش

=سود خالص

سال

1376

1375

1374

1373

1372

1371

فروش

150%

120%

11%

107%

104%

100%

سود خالص

153%

97%

143%

128%

104%

100%

درصدهای روند ارائه شده در بالا رشد ملایمی را برای فروش در سالهای اولیه و رشد شریعی را در سال های 1375 و1376 نشان می دهد . سود خالص تیر رشد فزاینده‌ای رانشان میدهد به استثنای سال 1375که علیرغم افزایش در فروش سود خالص کاهش داشته است . این استثنا می تواند از تغییر نامساعدی در هریته های غیر عادی ناشی شده است . به هر حال شرکت در سال 1376 که افزایش سریعی را درسود نشان می دهد بر این مشکل غالب شده است . بطور کلی درصدهای روند نشان می دهد که شرکت سودآور و در حال رشد است .

بعنوان مثالی دیگر فرض کنید که فروش ها در هر سال افزایش می یابند اما بهای تمام شده کالای فروش رفته با نرخی بیشتر افزایش می یابد این مساله نشان می دهد حتی اگر فروش‌ها در حال افزایش باشند ممکن است سودخالص شرکت در حال کاهش باشد .

2- تجزیه و تحلیل عمودی : در تجزیه و تحلیل عمودی یک قلم مهم صورت های مالی بعنوان ارزش پایه در نظر گرفته می شود و سایر اقلام با آن مقایسه می شود . در ترازنامه معمولاً جمع کل دارایی بعنوان قلم مهم تلقی شده و سایر اقلام به صورت درصدی از آن محاسبه می شوند .

در صورت سود و زیان هم فروش قلم مهم بوده و سایر اقلام به صورت درصد از  فروش بیان می شوند . با این تحلیل روابط موجود بین حساب ها و نسبت های آنها تعیین شده و در صورت انحراف از نسبت مورد نظر به سادگی می توان آن را تعیین کرد .

این درصدها اهمیت نسبی دارایی های جاری و غیر جاری و همچنین اهمیت نسبی مبالغ تامین شده توسط بستانکاران جاری، بستانکاران بلند مدت و سهامداران رانشان می دهد . با محاسبه درصدهای اجزا برای چند ترازنامه متوالی میتوانیم ببینیم که اهمیت کدام یک از اقلام ترازنامه افزایش یافته و کدام مورد اهمیت خود را از دست داده است .

یک نمونه صورت سود و زیان مقایسه ای خلاصه شده صورت سود و زیان بعنوان مثال ارائه می گردد :

ریال

2×13                    1×13

درصدهای اجزاء

2×13                    1×13

فروش

‌بهای تمامشده‌کالای‌فروش رفته

هزینه ها

سود ناخالص

با ملاحظه درصدهای فوق می توان مشاهده کرد که کاهش در سود ناخالص از 40% به 30% باکاهش هرتیه ها خنثی شده که منجر به کاهش در سود ناخالص از 10% به 5% شده است .

3- تجزیه و تحلیل نسبت های مالی : نسبت مالی عبارتست از ارتباط ریاضی به صورت کسر بین ارقام موجود در ترازنامه و صورتحساب سود و زیان . محاسبه نسبت ها باعث می شود :

-         اطلاعات مالی خلاصه و طبقه بندی شود .

-  اطلاعات و ارزشهای مطلق در صورت سود و زیان و ترازنامه بصورت نسبی بیان شوند که این امر باعث قضاوت صحیح تر نسبت به اطلاعات مالی می شود .

-  اطلاعات به تناسب و میزان نیاز استفاده کنندگان در اختیار آنها قرار گیرد .

-  باعث میشود استفاده کنندگان براساس ارزشها و اطلاعات کمی بتوانند قضاوت های کیفی بکنند .

انواع نسبت های مالی :

نسبت های نقدینگی : با استفاده از این نسبت ها وضعیت و توان نقدینگی شرکت اندازه گیری می شود .

دارایی های جاری

بدهی های جاری

الف نسبت جاری

ـــــــــــــــــــــــ = نسبت جاری

در نسبت جاری فرض بر اینست که دارایی های جاری پشتوانه بازپرداخت بدهیی های جاری است . هر چه این نسبت بالاتر باشد و ضعیت نقدینگی شرکت بهتر است . حد مطلوب این نسبت براساس نرم صنعت تعیین می شود . اما بصورت یک اصل کلی بهتر است کمتر از 2 نباشد .

ب- نسبت آنی ( سریع ) :

در محاسبه این نسبت دارایی های جاری به دو دسته تقسیم می شود :

دارایی های جاری سریع : دارایی هایی که به شکل نقد هستند یا سریعاً قابل تبدیلر به نقد می باشند .دارایی های سریع عبارتند از وجوه نقد ، دریافتنی های کوتاه مدت ، سرمایه‌گذاری های کوتاه مدت .

دارایی های جاری غیر سریع: دارایی هایی هستند که برای تبدیل به نقد شدن نیاز به زمان دارند . مانند موجودی های کالا و پیش پرداخت های هزینه.

دارایی های جاری غیر سریع دارایی های جاری

بدهی های جاری


ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ = نسبت آنی

نسبت آنی در مقایسه با نسبت جاری دقیق تر و محافظه کارانه تر می باشد و دارایی هایی را که احتمال دارد سریع به نقد تبدیل نشود را کنار می گذارد . حد مطلوب این نسبت راتید استاندارد صنعت می کند اما بعنوان یک اصل کلی بهتر است کمتر از یک نباشد . در نسبت فوق هر چقدر عدد حاصل بزرگتر از یک باشد توان نقدینگی شرکت بالاتر است .

نسبت های اهرمی : این نسبت ها میزان استفاده از بدهی در ساختار سرمایه شرکت و همچنین توان ایفای تعهدات ( بدهی ) از طرف شرکت را اندازه گیری می کنند .

الف نسبت بدهی :

این نسبت درصد وجوهی را نشان میدهد که بوسیله بدهی تامین شده‌اند .اعتبار دهندگان نسبت بدهی پایین را ترجیح می دهند . زیرا در صورت بالابودن ، ریسک مالی شرکت تیر بالا میباشد .

کل بدهی

کل دارایی

ـــــــــــــــــ = نسبت بدهی

ب- نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام

این نسبت هر چقدر بالاتر باشد میزان استفاده از بدهی در ساختار سرمایه شرکت بالاتر است در نتیجه ریسک شرکت بالاست . اگر این شرکت بخواهد در آینده مجدداً قرض بگیرد وام دهندگان یا به او قرض نمی دهند و یا تمایل به قرض دادن با نرخ بهره بالا نشان میدهند .

کل بدهی

حقوق صاحبان سهام

ـــــــــــــــــــــ = نسبت بدهی به ح ص س

- نسبتهای سودآوری ازدیدگاه سهامداران

1) سود هر سهم (EPS)

    EPS  گزارش کننده سودتعلق یافته به هرسهم ازبابت عملکردسال جاری است .سودتعلق گرفته یاپرداخت می شود( DPS) ,یااندوخته می شود ویا انباشته می شود.

چنانچه سودپرداخت شده کمترازسودتعلق گرفته باشد,مابقی سودبرای هرسهم درشرکت انباشته ویا اندوخته می شود.

چنانچه سودپرداخت شده بیشترازسودتعلق گرفته باشد, تفاوت آن ازمحل سودهای انباشته واندوخته های سالهای قبل پرداخت می شود.

طبق ماده 90قانون تجارت تقسیم سودواندوخته بین صاحبان سهام فقط پس ازتصویب مجمع عمومی امکانپذیراست  ضمن اینکه درصورت احرازسود دریک سال , شرکت موظف است حداقل 10% سود را بین سهامداران توزیع کند.

سود پس از کسر مالیات = سود هر سهم عادی تعداد سهام عادی


2) سود تقسیمی هر سهم (DPS)

    این نسبت نشان‌دهنده مبلغ سودی است که شرکت بابت هر سهم پرداخت می‌کند.

سود تقسیمی هرسهم = سود تقسیمی هر سهم تعداد سهام عادی


سود پرداخت شده

قیمت خرید هر سهم

3 ) نسبت بازده نقدی سهام : این نسبت نشاندهنده درصد بازده سرمایه گذاری از محل پرداخت سود نقدی از طرف شرکت می باشد .

ــــــــــــــــــــــــ = نسبت بازده نقدی سهام

4) نسبت بازده قیمتی سهام : این نسبت نشاندهنده بازده حاصل از  تغییرات قیمت سهام عادی دربازار است

قیمت خرید قیمت فروش سهام

قیمت خرید سهام

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ =بازده قیمتی سهام

5 ) نسبت بازده کل سهام عادی : این نسبت نشاندهنده بازده سرمایه گذاری از محل تغییرات قیمت بازار و سود پرداختی شرکت می باشد .

سود حاصل از فروش سهام + سود نقدی

قیمت خرید سهام


ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ =بازده کل سهام عادی

ارزش بازار هر سهم

سود هر سهم

6) نسبت قیمت به سود هر سهم یا ( P/E )  :

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ = P/E

          این نسبت از تقسیم قیمت یک سهم به سود هر سهم به دست می‌آید. برای محاسبه سود هر سهم در این نسبت معمولاً از سه روش زیر استفاده می‌شود:

1- آخرین EPS اعلام شده شرکت (معمولاً  هر سه ماه یکبار اعلام می‌شود.)

2- EPS برآورد شده برای آینده شرکت

3-                       میانگین EPS دو فصل گذشته شرکت

نسبت قیمت هر سود هر سهم دو مفهوم ضمنی دارد :

1- رشد سود : این نسبت به مفهوم انتظار بازار از رشد سود شرکت می باشد . هر چه این نسبت بالاتر باشد نشاندهنده چشم انداز رشد بالا در سود آوری آتی شرکت است و اگر این نسبت پایین باشد بازار انتظار دارد که سود‌آوری شرکت در آینده رشد پایینی داشته باشد .

2- تصمیم گیری در خرید و فروش سهام عادی : بعنوان یک اصل کلی اگر این نسبت برای شرکتی پایین تر از استاندارد صنعت باشد سهام آن شرکت برای خرید مطلوب و اگر بالاتر باشد برای خرید نامطلوب است .

به لحاظ نظری  یک سهم به ما می‌گوید که سرمایه‌گذاران چند ریال حاضرند به ازای هر ریال سود یک شرکت پرداخت کنند. اگر بخواهیم در یک جمله مفهوم  را عنوان کنیم، شاید بتوان گفت که  یک سهم نشان‌دهنده برآورد بازار از آینده آن صنعت یا شرکت است. اگر  شرکتی بالاتر از میانگین بازار یا صنعت باشد، بدین معنی است که بازار در ماه‌ها یا سالهای آینده انتظارات بزرگی از سهم این شرکت دارد. در تعیین بالا یا پایین بودن  توجه به دو عامل نرخ رشد شرکت و صنعت بسیار ضروری است.

- عوامل موثر بر قیمت سهام

به‌طور کلی می‌توان عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام را به سه دسته تقسیم کرد:

الف) عوامل کلان (محیطی)               ب) عوامل صنعت            ج) عوامل خرد (درونی شرکت)

- عوامل کلان (محیطی)

 به مجموعه عواملی که خارج از اختیار شرکتها بوده و به شکل برونزا بر قیمت سهام شرکتها تاثیر می‌گذارند، عوامل محیطی می‌گویند. در ادامه به اختصار به چند عامل کلان (محیطی) که می‌توانند بر قیمت سهام تاثیرگذار باشند پرداخته می‌شود.

1- وضعیت سیاسی جهان و کشور

بی‌شک یکی از مهمترین عوامل محیطی تاثیرگذار بر قیمت سهام، وضعیت سیاسی جهان و هر کشور خاص است و این برای کسانی که در بازار بورس اوراق بهادار فعالیت داشته‌اند اثبات شده است. به‌طور مثال خیلی از کارشناسان بازار، افت شاخص‌های سهام (قیمت سهام) را در سال 1383 عمدتاً ناشی از عوامل سیاسی می‌دانند تا عوامل اقتصادی. زیرا عوامل سیاسی با ایجاد یک فضای نااطمینانی در بازار باعث رکود در آن می‌شوند و این حالت تنها مختص بازار سهام ایران نیست و در بورسهای بزرگ دنیا نیز این حالت وجود دارد. به‌طور مثال در حوادث 11 سپتامبر شاخصهای بورسهای بزرگ جهان نظیر بورس نیویورک، توکیو، لندن و غیره با افت شدید مواجه شدند.

2- وضعیت اقتصادی جهان و کشور

از جمله عوامل کلان دیگری که بر قیمت سهام می‌تواند تاثیر بگذارد وضعیت اقتصادی جهان و کشور می‌باشد. چراکه با بهبود وضعیت اقتصادی جهان و کشور تقاضا برای کالاها و خدمات مختلف نیز افزایش خواهد یافت و این خود می‌تواند از طرفی باعث افزایش تولید و سوددهی شرکتهای فعال در بورس اوراق بهادار شود و از طرفی باعث ایجاد یک خوش‌بینی نسبت به آینده می‌شود و در نهایت این عوامل می‌تواند باعث افزایش قیمت سهام شود.

3- بودجه سالانه کشور

در بودجه سالانه هر کشور منبع درآمدها و مخارج سال آتی آن کشور آورده می‌شود. بالطبع به نوعی می‌توان گفت با ارزیابی بودجه یک کشور می‌توان جهت‌گیری سال آینده دولت را تعیین کرد و این خود می‌تواند در ارزیابی مردم از صنعت خاص و شرکتهای موجود در آن که با جهت‌گیری دولت در بودجه متاثر خواهد شد، تاثیر گذارد. به‌طور مثال اگر دولت در بودجه خود برنامة وسیعی در زمینة صنایع پتروشیمی داشته باشد انتظار این است که صنایع پتروشیمی و صنایع مرتبط با آن که در بورس اوراق بهادار فعالیت دارند تحت تاثیر این برنامه قرار گرفته و در نهایت قیمت سهام آنها تغییر کند.

4- سیاستهای کلان پولی، مالی و ارزی

سیاستهای کلان پولی و ارزی دولت نیز به نوبه خود می‌تواند شرکتهای مختلف را تحت تاثیر قرار دهد. به‌طور مثال اگر دولت تصمیم بگیرد که نرخ ارز را افزایش دهد شرکتهایی که مواد اولیه آنها از خارج تهیه می‌شود از این امر ممکن است متضرر شوند و یا بالعکس. و یا اگر دولت در قوانین پولی کشور تغییر ایجاد کند این امر قیمت سهام بانکهایی که سهام آنها در بورس داد و ستد می‌شود را می‌تواند شدیداً تحت تاثیر قرار دهد.

5- تغییر قوانین و مقررات

قوانین و مقررات و تغییرات آن در کشور نیز از جمله عواملی است که بر قیمت سهام شرکتها می‌تواند تاثیر گذار باشد. به‌طور مثال حذف تعرفه‌ها و یا وضع تعرفه برای واردات می‌تواند بر قیمت سهام شرکتهایی که از این تغییرات متاثر می‌شوند تاثیر بگذارد. فرض کنید تعرفه یک کالای خاص کم و یا حذف شود. این بدین معنی است که کالاهای خارجی مشابه با قیمت ارزان‌تر قبل از حذف تعرفه وارد کشور می‌شود و این می تواند تولیدکنندگان داخلی را با مشکل مواجه کند که در نهایت منچر به کاهش قیمت سهام‌ آنها می‌شود.

- عوامل صنعت

ازجمله عوامل دیگر تاثیرگذار بر قیمت سهام شرکتها وضعیت خاص آن صنعت است که این شرکتها در آن فعالیت می‌کنند و یا به طور کلی میتوان گفت که ماهیت صنعتی که در آن قرار دارند. به عنوان مثال عوامل زیر در صنایع مختلف می‌توانند بر قیمت شرکتها تاثیرگذار باشند.

1-  نحوه قیمت گذاری محصولات صنعت

نحوه قیمت گذاری محصولات در صنایع مختلف از جمله عوامل مهمی است که بر قیمت سهام یک شرکت فعال در آن صنعت تاثیر می‌گذارد. به طور مثال وقتی محصولات یک صنعت توسط دولت تعیین میشود (مثل سیمان) در این حالت هرگونه تغییر سیاست در این قیمت گذاری میتواند بر قیمت سهام شرکتهای سیمانی تاثیرگذار باشد. وقتی که قیمتها در بازار آزاد و به شکل رقابتی تعیین میشود، نحوه ارزیابی سهامداران از آینده آن صنعت و قیمت سهام شرکتهای فعال در آن با موقعی که قیمتها به شکل دستوری کنترل میشود متفاوت خواهد بود.

2-  عرضه و تقاضای محصولات صنعت

یکی از فاکتورهای مهم دیگر در ارزیابی ماهیت صنعت بررسی وضعیت عرضه و تقاضای محصولات آن در کشور و یا حتی در حد وسیع‌تر آن در سطح جهانی است. به طور مثال وقتی تقاضای کل یک صنعت بیش از مقدار عرضه کل آن در کشور باشد و واردات آن محصول به هر دلیلی مقدور نباشد انتظار این است که آن صنعت خاص رو به رشد بوده و قیمت سهام شرکتهای فعال در آن افزایش یابد. به طور مثال در صنعت سیمان بدلیل اینکه هزینه حمل و نقل بالا است امکان واردات ضعیف بوده و در این چند ساله این صنعت از رشد خوبی برخوردار بوده است.

3-  سرمایه‌گذاری‌های کلان و بلندمدت

همانطور که قبلاً نیز اشاره شد وقتی در کشور جهت‌گیری به سمت صنایع خاصی باشد و سرمایه‌گذاری‌های کلانی توسط دولت و یا بخش خصوصی درآن صورت گیرد انتظار رشد آن صنعت و در نهایت شرکتهای فعال در آن و قیمت آنها وجود دارد.

4-  تحولات تکنولوژی

سرعت تغییر تکنولوژی یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام شرکتها است. این سرعت در صنایع مختلف با هم تفاوت دارد. به طور مثال سرعت تغییر تکنولوژی در صنعت الکترونیک بسیار بیشتر از مثلاً صنعت سیمان است و به همان نسبت می‌توان انتظار تغییرات سریع قیمت سهام شرکتهای فعال در آن نسبت به صنعت سیمان داشت.

-        عوامل خرد (درونی) تاثیرگذار بر قیمت سهام

مجموعه عواملی که مستقیماً در ارتباط با خود شرکت بوده و ناشی از تغییر و تحولات داخلی آن باشد را عوامل خرد یا درونی تاثیرگذار بر قیمت سهام می‌نامند و در ادامه به اختصار هرکدام را شرح می‌دهیم.

1-   قابلیت نقدشوندگی سهام شرکت

یکی از فاکتورهای مهم برای سرمایه‌گذاران خصوصاً سرمایه‌گذاران جزء، قابلیت نقدشوندگی سهم است. چراکه بسیاری از‌آنها تمایل دارند که در مواقع ضروری بتوانند سهام را فروخته و به پول نقد تبدیل کنند و بنابراین قابلیت نقدشوندگی بالا باعث جذابیت بیشتر سهم خواهد شد.

2-   تعداد سهام در دست مردم

با افزایش سهام شناور آزاد از طرفی امکان دستکاری قیمت سهام کاهش می یابد و از طرفی دیگر قابلیت نقدشوندگی سهام نیط افزایش می‌یابد. سهام شناور سهامی است که به طور بالقوه امکان داد و ستد آن وجود دارد و در دست نهادها یا سازمانهای خاصی بلوکه نشده است.

3-   ترکیب سهامداران

سهامداران عمده (مثل نهادها و سازمانهای مختلف) معمولاً با توجه به عملکردشان در حمایت از قیمت سهامشان در سالهای قبل ارزیابی می‌شوند و سهامداران خرد وقتی که ترکیب سهامدار عمده یک شرکت تغییر می‌کند با توجه به عملکرد سهامدار جدید در گذشته به آن واکنش نشان می‌دهند.

4-   سودآوری (EPS)  و ثبات آن

مهمترین عامل در اثرگذاری بر قیمت سهام سودآوری یک شرکت است و تمام عوامل دیگر ذکرشده به طور غیر مستقیم با واسطه سودآور بوردن یا نبودن سهام بر قیمت آن تاثیر می‌گذارند. به طور مثال وقتی که مدیر عامل یک شرکت عوض می‌شود انتظار عملکرد خوب یا بد مدیر عامل و درنهایت سودآور بودن یا نبودن آن شرکت است که موجب تغییر سهام شرکت می‌شود و تغییر مدیر عامل انتظارات سوددهی شرکت را تغییر می‌دهد

5-   طرح‌های توسعه شرکت

 وجود طرح‌های توسعه‌ای در شرکت می‌تواند نشان از رشد و پویایی شرکت باشد. البته نباید فراموش کرد که طرحهای توسعه‌ای که برای تعویض ماشین آلات فرسوده انجام می‌شود نسبت به طرحهای توسعه‌ای که برای احداث خط تولید جدید انجام می‌شود از اهمیت کمتری برخوردار است. معمولاً شرکتها بعد از تاسیس یک رشد سریعی در سالهای اولیه دارند و به تدریج که به مرحله بلوغ رسیدند رشد آنها سطحی بوده و به مرحله ثبات نسبی می‌رسند.

6-   مدیریت شرکت

مدیران شرکتها نیز با توجه به سابقه و عملکرد آنها در گذشته ارزیابی می‌شوند و این مدیراندر بورس اوراق بهادار شناخته شده هستند و با جابجایی آنهاقیمت سهام شرکتها نیز تغییر خواهد کرد.

از عوامل دیگر تاثیرگذار بر قیمت سهام می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

-        عمر شرکت و میزان استهلاک ماشین‌آلات

-        سابقه و اعتبار شرکت

-        روند قیمت سهم

-        دعاوی حقوقی علیه شرکت

-        اطلاعات درون شرکت و شایعات

- رویکردهای نگرشی به بازار سهام و تجزیه و تحلیل آن

سرمایه گذاری دربورس اوراق بهاداربادودیدگاه انجام می شود:

1-بهره بردن ازروندقیمت سهم : یعنی اینکه سهمی رابخریم وباقیمت بالاتری به فروش برسانیم .

2-سرمایه گذاری به منظوربهره بردن ازسودسالیانه سهام : یعنی خریدسهام ونگهداری آن تا تشکیل مجمع  سالیانه ودریافت سودسهام .

براین اساس سرمایه گذاری دربورس اوراق بهاداررابه سه دیدگاه تقسیم می کنند:

1-  کوتاه مدت

2-  میان مدت

3-  بلند مدت

در روش ارزیابی سهام به شکل کوتاه مدت عمده تمرکز تحلیل گران و خریداران و فروشندگان به اخبار و شایعات موجود در بازار است و خرید و فروش سهام نیز بر پایه همین اخبار و شایعات صورت می گیرد. در این روش که بعضی طول دوره آن را از 4 روز تا 2 هفته ذکر می کنند بیشتر افراد حرفه‌ای بازار که کار حرفه‌ای آنها خریدوفروش سهام و استفاده از سود ناشی از تغییر قیمت سهام در کوتاه مدت(نوسان گیری) است، فعالیت دارندو بالطبع در طول این مدت کوتاه نیاز به تحلیل شرایط صنعت وجود ندارد. به افراد تازه وارد به این بازار توصیه می شود که از این روش استفاده نکنند و خریدوفروش خود را براساس دیدگاه بلندمدت انجام دهند.

روش دوم که حد وسط روش اول و سوم می باشد، خریداران و فروشندگان سهام عمده تمرکز خود را بر تحلیل روند قیمتی سهام و تاحدی براساس اخبار منتشره از سوی شرکتها گذاشته اند. طول این دوره را نیز عموما 3 تا 6 ماه ذکر می کنند.

در روش سوم تصمیم گیری برای خرید و فروش سهام بر پایه تجزیه و تحلیل کامل صنایع و شرکتها می باشد. در این روش تصمیم گیرندگان ابتدا وضعیت صنایع مختلف را در کشور و حتی در جهان بررسی نموده و باتوجه به تحولات احتمالی آینده آن صنعت تصمیم می گیرند که به آن صنعت وارد شوند و یا از آن خارج شوند و در مرحله بعدی در صنعت خاصی ، شرکتهای مورد نظر را مورد ارزیابی قرار می دهند و با استفاده از کلیه اطلاعات موجود شرکت و سایر شرکتهای موجود در آن صنعت اقدام به خرید سهام و یا فروش آن می کنند. توصیه اکید سازمان بورس اوراق بهادار تهران به سرمایه گذاران محترم این است که رویکرد خود را در بورس اوراق بهادار به شکل بلند مدت انتخاب کنند و از خریدوفروش سهام در کوتاه مدت خودداری کنند.

بنابراین در بازار بورس اوراق بهادار هرچه به سمت رویکرد بلند مدت‌تر حرکت می کنیم نیاز به تجزیه و تحلیل بیشتری وجود دارد و هرچه به سمت کوتاه‌مدت‌تر حرکت می کنیم نیاز به تجزیه و تحلیل کاهش می‌یابد زیراکه در کوتاه مدت تغییرات خاصی نمی‌تواند اوضاع صنایع و شرکت‌های مختلف را به شدت دگرگون کرده و موجب نوسان سریع قیمت سهام آنهابشود.

برهمین اساس در ذیل روش تحلیل صنعت و شرکت را به شکل اختصار توضیح خواهیم داد.

تحلیل صنعت

سرمایه‌گذاری در بازار بورس اوراق بهادار مستلزم پروسه‌ای است که یکی از آنها توجه به پارامترها و مولفه‌های صنایع می‌باشد. در واقع شناسایی شرکت‌ها در بازار بورس بدون توجه به وضعیت صنعت، امری غیر علمی و ناقص در پروسه سرمایه‌گذاری می‌باشد. در این بخش به اختصار عوامل تأثیرگذار به صنایع را ذکر خواهیم کرد.

1- رشد کمی و تکنولوژی صنعت

    یکی از عوامل مهم در تحلیل صنایع مختلف ارزیابی روند حرکتی صنایع در داخل کشور و سایر نقاط دنیا است. چرا که بدون آن به سختی بتوان درباره آینده یک صنعت نظر داد. طبیعی است که صنایع نوپا و نوظهوری مثل صنایع الکترونیک از رشد قابل توجهی برخوردار بوده و انتظار می‌رود که در سالهای آتی نیز به روند حرکتی خود ادامه دهد و برعکس صنایعی که به مرحله بلوغ خود رسیده مثلاً صنعت خودرو، انتظار رشد بالایی از آن نمی‌رود و بالطبع این عامل می‌تواند در تحلیل ما از آینده صنعت خاصی تأثیرگذار باشد.

2- صنایع پسین و پیشین

    یکی دیگر از نکات مهم در تحلیل صنایع مختلف بررسی روابط پسین و پیشین آن صنعت است. روابط پسین و پیشین به این مسئله اطلاق می‌شود که بعد از هر صنعت و یا قبل از آن چه صنایعی وجود دارند. به طور مثال اگر بخواهیم صنعت فولاد را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم، صنایع پیشین آن استخراج سنگ آهن و صنایع پسین آن صنایعی مثل خودروسازی، اسکله‌سازی، پل‌سازی و صنایع دیگری که از محصولات فولادی به عنوان ماده اولیه در تولیدات خود مورد استفاده قرار می‌دهند، قرار دارند. طبیعی است که هر تحول عمده‌ای که در صنایع پسین و یا پیشین اتفاق افتد، در صنعت واسط با یک فاصله زمانی که بسته به ارتباط آنها دارد اثرات خود را باقی خواهد گذاشت. به طور مثال در زمانهایی که صنایع پسین دارای رونق و رشد است، انتظار این است که در آینده نزدیک صنایع پیشین هم از رشد برخوردار باشند. ولی رابطه عکس وجود ندارد. یعنی انتظار نمی‌رود زمانیکه صنایع پیشین دارای رشدهستند این رونق سبب رشد صنایع پسین شود، به طور مثال رشد صنایع نظیر خودرو، ساختمان و غیره که از فولاد استفاده می‌کنند، باعث رشد صنعت فولاد می‌شود ولی رشد صنعت فولاد لزوماً باعث رشد این صنایع نمی‌شود.

3- سیاست‌های کلی دولت

    سیاست‌های مالی و کلی دولت که عمدتاً در بودجه دولت مشخص می‌شود، می‌تواند در تحلیل صنعت تأثیرگذار باشد. گاه دولت سیاست خاصی را دنبال می‌کند که پیامدهای خاصی را به دنبال خواهد داشت. به طور مثال خروج دولت از صنایع خاص و واگذاری آن به بخش خصوصی، یا برداشتن تعرفه واردات محصولات خاصی مثل خودرو یا تغییر قیمت نرخ ارز از عواملی است که صنایع مختلف را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در تحلیل آنها باید سیاست‌گذاری کلی دولت را مد نظر داشت.

4- رقابتی یا انحصاری بودن صنعت

    این تئوری که عمدتاً همه جا که انحصار باشد، حاشیه سود نیز بالا خواهد بود، از نظر اقتصادی اثبات شده است. در تحلیل صنایع مختلف باید این نکته را مد نظر داشت که این صنایع در حالت رقابتی به تولید ادامه می‌دهند یا یک حالت انحصاری دارند و در هر انحصاری با ورود رقبای جدید انحصار شکسته شده و حاشیه سود آن صنعت نیز کاهش می‌یابد و از سوددهی آن کم می‌شود. بنابراین باید در تحلیل صنعت به این نکته که آیا انحصارات در صورت وجود در آینده نزدیک شکسته خواهد شد و یا نه توجه شود.

5- مزیت نسبی و قیمت‌های جهانی

    بی‌شک کشورهایی که در تولید کالاهای خاصی مزیت نسبی دارند، می‌توانند ارزانتر از بقیه کشورها تولید کنند و بازارهای بیشتری را به خود اختصاص دهند. بر این اساس با فرض تعرفه‌ها و هزینه‌های حمل و نقل یکسان برای تمام کشورها تولید کنندگانی موفق خواهند بود که کالاهای خودرا با قیمتهای پایین‌تر و کیفیت بهتر عرضه کنند. بنابراین در تحلیل صنایع مختلف نیز باید قیمت‌های جهانی تولیدات آن صنعت و مقایسه آن با قیمتهای داخلی را مد نظر قرار داد.

تحلیل شرکت

    برای تحلیل و شناخت شرکتها باید ابتدا رویکردی تعریف شود که در این رویکرد مبانی تحلیل شرکت مشخص می‌گردد. بر این اساس شرکت را باید به مثابه یک بنگاه اقتصادی در نظر گرفت که هدف نهایی آن کسب سود است. بنابراین تمامی تمرکز برای تحلیل یک شرکت بر تحلیل سود آن استوار است و هرگونه تحلیلی مثل تحلیل تولید، فروش، ارزیابی مدیران، طرح‌های توسعه‌ای و غیره در راستای برآورد و تحلیل سود صورت می‌پذیرد. برای مثال هنگامی که شرکتی خط جدیدی راه‌اندازی می‌کند و یا میزان فروش شرکت افزایش می‌یابد و یا مدیر یک شرکت عوض می‌شود، اگر تحلیل بازار بر این باشد که با این تغییرات سود دهی شرکت افزایش می‌یابد، به آن واکنش نشان داده و قیمت سهام آن شرکت بالا می‌رود. در ادامه مباحث مطرح شده دربخش عوامل درونی تاثیرگذاربرقیمت سهام دراین بخش روش پیش بینی سودشرکت ازروی فروش آن راموردبررسی قرارمی دهیم .

روند سود دهی شرکت

    همانطور که در بالا نیز ذکر شد، تمام تحلیل‌های یک شرکت در نهایت به سود ده بودن یا نبودن فعالیت آن مربوط می‌شد و نکته مهم در سوددهی ثبات و رشد سوددهی شرکت در طی چند سال (3 تا 5 سال) است و محل سود نیز از نکات دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. یعنی اینکه سود شناسایی شده شرکت عمدتاً از محل سود عملیاتی است و یا اینکه از محل سایر درآمدهای غیر عملیاتی است. به فرض اگر شرکتی در طی یک دوره بر اثر مثلاً فروش بخشی از دارایی‌های خود سود، بالایی شناسایی کند. این امر از نظر تحلیل مالی یک شرکت اهمیتی ندارد و از نظر کارشناسان مالی روند رو به رشد سوددهی عملیاتی یک شرکت مهمترین پارامتر در ارزیابی آن است.

ابزار اصلی که می‌توان سوددهی یک شرکت را بدست آورد، صورتهای سود و زیان آن شرکت است و شرکتهای بورسی ملزم به ارائه این صورت‌ها در دوره‌های سه، شش، نه و دوازده ماهه هستند.

    عمده‌ترین قلم صورت سود و زیان، خالص فروش یا درآمد حاصل از خدمات است و نکته مهم دیگر در این صورت، سود قبل از کسر مالیات است. این پارامتر نشان می‌دهد که از فروش شرکت پس از کسر هزینه‌های عملیاتی و تولید چه میزان به عنوان سود و ارزش افزوده در شرکت باقی مانده است. برای پیش‌بینی سود (EPS) یک شرکت می‌توان مراحل زیر را طی کرد:

1- پیش‌بینی فروش شرکت

    همانطور که ذکر شد، در اولین مرحله باید فروش شرکت را مورد پیش‌بینی قرار داد. در ادامه به این فرایند پیش‌بینی می‌پردازیم. در حال حاضر شرکتها به سازمان بورس اطلاعات سه‌ماهه ارائه می‌کنند که بر اساس این آمارهای سه‌ماهه که چهار بار در سال منتشر می‌شود، فروش شرکت پیش‌بینی می‌گردد.

    برای سادگی و پرهیز از اعداد مطلق، از اعداد نسبی یعنی درصد پوشش بودجه ستون آخر استفاده می‌کنیم. فرض می‌کنیم شرکتها بدون در نظر گرفتن مسائل تولید و فروش فصلی در هر فصلی که آمار ارائه می‌دهند، 25 درصد از فروش خود را انجام می‌دهند تا بتوانند در کل سال مالی به 100 درصد از فروش پیش‌بینی شده خود برسند. یعنی مقادیر مساوی به عنوان فروش داشته باشند. (شکل ذیل)

25 %     سه ماه اول    

25 %     سه ماهه دوم

25 %     سه ماهه سوم

25 %     سه ماهه چهارم

    اما به دلیل مسائل فصلی بازار مصرف، در شرکتهای تولیدی فروش شرکتها هم تابع مسائل فصلی می‌گردد. برای نمونه عمده فروش شرکتهای نوشابه‌سازی در تابستان و بهار و یا بیشتر فروش شرکتهای شوینده در سه ماهه آخر سال است. بر این اساس استاندارد نرمال 4 دوره 25 درصدی پوشش، در عمل با مشکل مواجه می‌گردد. در اینجا مسئله نرمال کردن این دوره‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. مثلاً با اتکا به آمارهای سه ماهه سه سال گذشته شرکت الف درمی‌یابیم که پوشش بودجه این شرکت در طی این دوره سه‌ماهه در واقع هیچ وقت 25 درصد نبوده و همیشه در حدود 21 درصد بوده است. یا بر همین اساس برای مثال آمارهای سه‌ماهه دوم 59 درصد پوشش بودجه فروش و آمارهای سه‌ماهه سوم 84 درصد پوشش بودجه فروش را نشان می‌دهند. با توجه به این مسئله، شکل نرمال درصد پوشش فروش این شرکت به صورت استاندارد با اتکا به آمارهای سه‌سال گذشته، به صورت زیر می‌باشد.

21 %        سه ماهه اول

38 %        سه ماهه دوم

26 %        سه ماهه سوم 

16 %        سه ماهه چهارم

در اینجا دیده می‌شود که شرکت الف سه‌ماهه اول سال به صورت نرمال و استاندارد 21 درصد فروش سالانه خود را انجام می‌دهد. در سه ماهه دوم به صورت تجمعی 59(21+38درصد) درصد و در سه ماهه سوم 84 درصد از فروش خود را به صورت نرمال انجام داده است. (این عمل را نرمال کردن Normalize می‌گویند.) بر این اساس اکنون می‌توان پیش‌بینی فروش را انجام داد. در زمانی که مسائل فصلی فروش مطرح نیست و آمارها به صورت نرمال 4 تا دوره 25 درصدی را پوشش می‌دهند، هر آماری که اعلام شود، بر اساس همان آمار نرمال 25 درصدی، مورد پیش‌بینی قرار می‌گیرد. در شکل دیدیم که برای مثال در 6 ماهه اول سال 50 درصد فروش و در 9 ماهه سال 75 درصد فروش مورد پوشش قرار می‌گیرد. حال اگر مثلاً آمار سه ماهه اول پیش‌بینی شده 27 درصد باشد، پیش‌بینی درصد پوشش از فروش سال 1380 شرکت برابر خواهد بود با:

108 %  = 25 ÷ (27 × 100) = پیش‌بینی فروش شرکت

    یعنی پیش‌بینی می‌شود شرکت، در سال 1380 با توجه به آمار سه ماهه،ازبرنامه فروش خودپیش افتاده است .

    حال در صورتیکه مسائل فصلی را در نظر بگیریم و شکل نرمال شده به عنوان پایه را مورد پیش‌بینی قرار دهیم، در این صورت اگر شرکت الف در سه ماهه اول سال 27 درصد از کل سال را پوشش داده باشد، پیش‌بینی فروش برابر خواهد بود با:

5/128 = 21 ÷ (27 × 100)

بنا به این شیوه می‌توان با اتکا به آمارهای 6 ماهه و 9 ماهه نیز پیش‌بینی‌هایی را از فروش شرکت انجام داد. حال که ما در مرحله اول پیش‌بینی فروش شرکت را انجام دادیم، مرحله دوم که ارائه یک برآورد از حاشیه سود شرکت است را مد نظر قرار می‌دهیم.

2- برآورد حاشیه سود شرکت

    همانطور که می‌دانیم حاشیه سود به معنای نسبت سود به فروش یک شرکت پس از کسر سایر درآمدهای شرکت است. این نسبت در واقع ساختار هزینه‌ای شرکت را مورد توجه قرار می‌دهد و مشخص می‌سازد که شرکت به ازای هر 100 ریال فروش خود چه میزان سود کسب می‌کند. این نسبت به موارد متعددی بستگی دارد که از آن جمله قیمت فروش محصول شرکت، مدیریت شرکت و . . . می‌باشد. به طور کلی حاشیه سود متغیری است که روند ثابتی دارد و در یک دوره کوتاه‌مدت تغییر نمی‌یابد. بر این اساس این انتظار وجود ندارد که مثلاً حاشیه سود یک شرکت آخرین حاشیه سود اعلامی باشد. در برآورد حاشیه سود علاوه بر مطلب فوق باید به روند حاشیه سود برای کی تا سه سال گذشته توجه داشت. برای برآورد حاشیه سود یک شرکت متوسط روند سه ساله حاشیه سود یک شرکت، با حذف آمارهای غیر نرمال، در نظر گرفته می‌شود.

3- پیش‌بینی سود شرکت (EPS)

    پس از برآورد حاشیه سود، با حاصلضرب حاشیه سود در پیش‌بینی فروش، به پیش‌بینی از سود شرکت خواهیم رسید. بر این اساس اگر در نظر بگیریم که حاشیه سود به دست آمده برای شرکت الف برابر با 32% و پیش‌بینی فروش آن 411،000 میلیون ریال است. از این رو پیش‌بینی سود از شرکت الف در سال 1380 برابر خواهد بود با:

میلیون ریال      521/131 = 32 % × 006/411

که این با پیش‌بینی سود خود شرکت در بودجه که حدود 098/911 میلیون ریال است، تفاوت دارد. حال اگر سود پیش‌بینی شده را بر تعداد سهام این شرکت ، دراین مثال 25 میلیون سهم تقسیم کنیم، به پیش‌بینی از درآمد هر سهم خواهیم رسید که برابر خواهد بود با:

ریال 5265 = 25 ÷ (521 × 131) = EPS  80

ـ نحوه ارزیابی شرکت‌ها

شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادار تهران را می‌توان به شکل زیر تقسیم بندی کرد:

1- شرکتهای تولیدی

2- شرکتهای سرمایه گذاری

3- شرکتهای ساختمانی

4- شرکتهای پیمانکاری

5- بانکها و سایر واسطه‌های مالی (لیزینگها)

هرکدام از این گروه شرکتها را باید براساس نوع فعالیت آنها ارزیابی کرد. به طور مثال نمی توان یک شرکت تولیدی را به مانند یک شرکت سرمایه گذاری ارزیابی کرد. چراکه ماهیت کار آنها با هم فرق دارد.

در ذیل به طور مختصر نحوه ارزیابی این گروهها شرح داده خواهد شد.

1- ارزیابی شرکتهای تولیدی

نحوه ارزیابی شرکتهای تولیدی بیشتر روی سوددهی و روند آن متمرکز است و هر عاملی که روی سوددهی جاری یا انتظاری شرکت تاثیر بگذارد روی قیمت و در نتیجه در ارزیابی جدید شرکت تاثیر خواهد داشت. نحوه ارزیابی شرکتهای تولیدی در بخش تحلیل شرکت به طور کامل توضیح داده شده است.

2- نحوه ارزیابی شرکتهای سرمایه گذاری

ارزیابی شرکتهای سرمایه گذاری معمولاً به دو شیوه صورت می گیرد. در روش اول ملاک تصمیم گیریها و تحلیل ها ارزیابی سبد سهام شرکتهای سرمایه گذاری است و در روش دوم ملاک ارزیابی بر پایه سوددهی این شرکتها است. در روش اول ارزیابی ها با توجه به ارزش سبد سهام شرکت سرمایه گذاری و وزن هر صنعت در سبد سهام آن شرکت، صورت می‌گیرد. معمولاً‌ قیمت سهام شرکتهای سرمایه گذاری هم جهت با قیمت سهام موجود در سبد آنها تغییر می کند. به طور مثال اگر در یک شرکت سرمایه گذاری صنعت خاصی 40 درصد سبد سهام آن را تشکیل داده باشد، هرگونه تغییری در قیمت و ارزش آن صنعت خاص صورت گیرد، این تغییر در قیمت سهام شرکت سرمایه گذاری هم صورت می پذیرد. بنابراین باید در ارزیابی شرکتهای سرمایه گذاری به وزن هر صنعت در سبد سهام آنها و نحوه تغییرات آنها توجه داشت. یکی از مشکلات این روش این است که ارزش واقعی شرکتهای خارج از بورس شرکتهای سرمایه گذاری را نمی توان دقیقاً مشخص کرد. چراکه تا زمانی که سهام شرکتها در بورس عرضه نشده و قیمت آن براساس عرضه و تقاضای واقعی مشخص نشود ارزش‌گذاری آن مشکل خواهد بود. در کل برای ارزیابی شرکت سرمایه گذاری در این روش هرقدر که ارزش سبد سهام شرکت برای هرسهم از قیمت هر سهم شرکت بیشتر باشد زمان خوبی برای خرید آن سهم محسوب می شود و بالعکس. در درازمدت انتظار این است که این دو تقریباً یکسان باشند.

در روش دوم ارزیابی شرکتهای سرمایه گذاری به سود این شرکتها و امکان رشد سودآوری و قابلیت سودسازی توجه می شود و براساس پیش بینی سود شرکت و نسبت P/E متوسط شرکتهای سرمایه گذاری قیمت سهام این شرکتها پیش بینی و تعیین می شود.

3- ارزیابی شرکتهای ساختمانی

از نکات قابل توجه در شرکتهای ساختمانی بهای تمام شده پروژه های تکمیل شده و آماده برای فروش و قیمت فروش این پروژه هاست و هرقدر این دو مقدار (بهای تمام شده و فروش) از هم فاصله داشته باشند نشان از حاشیه سود بالای شرکت است. نکته مهم دیگر در ارزیابی این شرکتها پتانسیل موجود در شرکت برای سوددهی است. یکی از این پتانسیل ها وجود قراردادهای جدید برای احداث پروژه های جدید و همچنین داشتن زمین مناسب در شهرها و مناطق با ارزش برای احداث بناهای مختلف تجاری، مسکونی و اداری است و این پتانسیل ها می تواند در جهت خلق سود برای شرکت و سهامداران آن در آینده مورد استفاده قرار گیرد.

4- شرکتهای پیمانکاری

ارزیابی شرکتهای فعال در این گروه کمی مشکل تر و پیچیده تر است و این مربوط به ماهیت این شرکت ها است. در این شرکتها به دلیل اینکه یک کالای خاصی تولید نمی شود و نمی توان براساس تقاضا و عرضه آن روند فعالیت شرکت را ارزیابی کرد کمی با مشکل مواجه هستیم. دارایی شرکت بر اساس نوع فعالیت آن، دستگاهها و ماشین آلات موجود است و نیروی انسانی متخصص نیز از جمله عوامل مهم در این نوع شرکتها است. یکی از بهترین روشها برای ارزیابی این شرکتها توجه به صنعتی است که آنها در آن فعالیت دارند. همانطور که در بخش تحلیل صنعت ذکر گردید اگر چشم انداز آن صنعت خوب و روشن باشد انتظار این است که وضعیت قراردادهای این شرکت نیز بهبود یابد و همزمان با رشد صنعت این شرکت نیز رو به رشد باشد.

نکته دیگر اینکه در ارزیابی این گروه توجه به رشد سود قراردادهای شرکتهای پیمانکاری و توجه به استمرار این قراردادها و همچنین تعداد رقبای موجود در این گروه است و هرچه رقبای این گروه زیاد باشند برای برنده شدن در یک مناقصه و بستن قرارداد جدید باید قیمت پیشنهادی پایین باشد و این خود یعنی کاهش سود قراردادها است.

از نکات دیگر قابل توجه در ارزیابی شرکتهای پیمانکاری، سابقه و عملکرد این شرکتها در گذشته است و هرچه سابقه و اعتبار شرکتها بیشتر باشد احتمال استمرار قراردادهای آنها نیز بیشتر می شود.

5- نحوه ارزیابی بانکها و سایر واسطه های مالی (لیزینگ ها)

عمده سود فعالیت بانکها از اختلاف سود تسهیلاتی که می پردازند و سود سپرده هایی که قبول می کنند به دست می آید. در این گروه سرمایه گذاری در اوراق بهادار نیز بخشی از سود آنها را تشکیل می دهد. بانکها به دلیل اینکه تقریباً سود تسهیلات و سپرده های آنها تقریباً با هم برابر است، حجم سپرده های آنها عامل مهمی در شناسایی سود آنها به حساب می آید. به فرض اگر حاشیه سود بانکها یکسان باشد بانکی که بیشترین سپرده را دارد از سوددهی کل بالاتری نیز برخوردار خواهد بود. از نکات دیگر قابل توجه در ارزیابی بانکها درآمدهای حاصل از سایر سرمایه گذاری های آنها است. تعداد شعبات و هزینه های عملیاتی بانکها نیز از نکات دیگری است که باید به آنها توجه کرد.

شرکتهای لیزینگ نیز به دلیل ماهیت کاری که دارند شبیه به بانکها هستند. در این شرکتها نیز نرخ سود وامهایی که دریافت می کنند و سود تسهیلاتی که پرداخت می کنند عامل مهمی در ارزیابی آنها محسوب می شود. از نکات قابل توجه دیگر در ارزیابی این شرکتها نوع صنعتی که در آن فعالیت می کنند می باشد. به طور مثال اگر فعالیت این شرکتها در صنایعی متمرکز باشد که از رشد قابل توجهی برخوردار بوده و تقاضا برای محصولات آن صنعت رو به افزایش باشد امکان افزایش سوددهی شرکتهای لیزینگ فعال در این صنعت نیز وجود دارد. از عوامل مهم دیگر سهامداران عمده این شرکتها است. به طور مثال یک شرکت لیزینگ که تحت مالکیت یک بانک است امکان دسترسی به منابع مالی آن بیشتر از یک شرکت لیزینگ خصوصی خواهد بود و یا شرکتی که تحت حمایت و مالکیت یک شرکت خاص است و در زمینه فروش و اجاره محصولات آن شرکت فعالیت دارد امکان سوددهی آن بیشتر است.

نکته مهم دیگر در ارزیابی این شرکتها میزان مطالبات مشکوک الوصول آنها می باشد که نشان دهنده عملکرد این شرکتها در دریافت مطالبات خود است و هرچه این مطالبات بالاتر برود عملکرد شرکت ضعیف ارزیابی می شود. سوددهی و روند آن درگذشته نیز از جمله نکات مهم دیگری است که در ارزیابی شرکتهای لیزینگ باید به آن توجه کرد.

دراین بخش مطالبی درباره انواع شرکتهای تجاری ونیزتوضیحاتی درباره شرکتهای سهامی ، نحوه انتشارسهام وتشکیل مجامع آنها به اختصاربیان می گردد.

طبق قانون تجارت ایران شرکتهای تجارتی برهفت قسمت است :

1-شرکت سهامی

2-شرکت بامسولیت محدود

3-شرکت تضامنی

4-شرکت مختلط سهامی

5-شرکت مختلط غیرسهامی

6-شرکت نسبی

7-شرکت تعاونی تولیدومصرف

طبق قانون بورس اوراق بهادار فقط شرکتهای سهامی عام می توانند دربورس پذیرفته شوند.

مزیت یک شرکت سهامی عام :

 به صورت شرکت سهامی عام در‌آمدن راه خوبی برای تامین سرمایه مورد نیاز یک شرکت است. مورد مطالعه قرار گرفتن اوراق بهادار شرکت بصورت عام در بازارهای سرمایه موجب جلب توجه محافل مالی و صفحات جراید سالی و مردم به شرکت می‌شود .  این مساله در صورتیکه شرکت عملکرد خوبی داشته باشد ، اجازه می دهد که شرکت پول مورد نیاز خود را بسیار سهلتر و ارزانتر تامین کند .

درشرکتهای سهامی دوراه برای تامین سرمایه داریم :

1-استقراض : اخذوام وانتشاراوراق قرضه

2-انتشارسهام : سهام عادی وسهام ممتاز

 تامین مالی بوسیله استقراض نسبت به انتشارسهام برای شرکتها راه ارزانتری است .زیراوام واوراق قرضه سررسیدداردونهایتا تاپایان سررسیدبه آنهابهره تعلق می گیرد.ولی سهام سررسیدنداردوتاپایان عمرشرکت بایدبه سهامداران سودپرداخت شود.

دومین علت اینست که هزینه بهره مالیات کاه است وبرای شرکتهاسپرمالیاتی ایجادمی کند, ولی پرداخت سودسهام برای شرکتهامزیت مالیاتی ندارد.

امامزیت انتشارسهام عادی نسبت به اوراق قرضه اینست که درحالتیکه شرکت زیان آورباشدمی تواندسودسهام پرداخت نکند ولی بهره اوراق قرضه چه شرکت سودآورباشدوچه زیان آور, بایستی پرداخت گردد

 

انتشارسهام

سهام عادی :

شرکت ها اغلب انتشار سهام خود را برای جلب سرمایه گذاران آگهی می کنند . قیمتی که سهامدار برای تحصیل سهام می پردازد قیمت انتشار نامیده می شود . در اغلب موارد قیمت انتشار سهام به مراتب بیشتر از ارزش اسمی آن است . زیرا ارزش اسمی عمدتاً بسیار پایین است . تلفیقی از عوامل بازار ، مرکب از مقایسه سوابق سودهای سالانه شرکت ، وضعیت مالی ، چشم اندازه های آتی برای موفقیت و شرایط عمومی تجارت و قیمت انتشار را تعیین می کند .

الف )انتشار سهام عادی به ارزش اسمی :

ارزش اسمی :قیمت اولیه هرسهم دربازاراولیه است که دربازاربورس تهران 1,000ریال ارزیابی شده است .(طبق قانون تجارت ایران ارزش اسمی هرسهم نبایدبیشتراز10,000ریال باشد).این بدان معناست که شرکت درروزنخست فعالیت خودکه سهام پذیره نویسی می کرد,قیمت هرسهم خودرا1,000ریال تعیین نموده وسهامداران نیزدرروزنخست برای خریدهرسهم این شرکت مبلغ 1,000ریال پرداخت نموده اند.

فرض کنید که ارزش اسمی هر سهم شرکت الف 1,000 ریال است . در اینصورت انتشار 32,000 سهم جدید به ارزش اسمی منجر به افزایش سرمایه شرکت به مبلغ 32,000,000=1,000×32,000 ریال می شود .

ب )انتشار سهام عادی به صرف :

معمولاً ارزش اسمی سهام شرکت ها ، ناچیز است . بنابراین در اغلب موارد سهام به مبلغی بیش از ارزش اسمی انتشار می یابد . مبلغ مازاد بر ارزش اسمی ، صرف نامیده می شود . اگر ارزش اسمی هر سهم شرکت الف 1,000 ریال و قیمت انتشار آن 1,500 ریال باشد صرف ناشی از انتشار هر سهم 500=1,000-1,500 ریال و صرف ناشی از انتشار کل سهام 16,000,000 = [ (1,000-1,500) × 32,000 ] ریال می باشد . هم ارزش اسمی و هم صرف ، بخشی از سرمایه پرداخت شده می باشند .

حقوق سهامداران عادی  :

مالکیت سهام عادی ، چهار حق اساسی را به آنها اعطا می نماید . مگر اینکه حق خاصی با توافق سهامداران از مالکیت سهام سلب شده باشد .

1- حق رای : حق مشارکت سهامداران در مدیریت از طریق دادن رای به موضوعاتی که در مقابل آنها قرار می گیرد . این حق ،حق منحصر به فرد سهامداران برای مشارکت در مدیریت شرکت است . هر سهامدار به ازای هرسهمی که در اختیار دارد ، حق یک رای را دارد .

2- سود سهام : حق دریافت بخش متناسبی از سود خالص کسب شده توسط شکرت هر سهامدار به تناسب تعداد سهامی که در تاریخ مجمع عادی سالیانه دارد از سود تصویب شده جهت پرداخت به سهامداران متنفع می شود .

3- تصفیه (سهم درخالص داراییها) : حق دریافت بخش متناسبی ( براساس تعداد سهام ) از دارایی های باقیمانده پس از پرداخت بدهی ها در زمان تصفیه

4- حق تقدم : حق حفظ سهم مناسبی از مالکیت شرکت سهامی ، فرض کنید که شما مالک 5 درصد از سهام یک شرکت سهامی هستید . چنانچه این شرکت 100,000 سهم جدید صادرکند ( افزایش سرمایه ) شما فرصت خرید5000سهم جدیدراقبل ازسایر خریداران خواهیدداشت .

تاریخ های تقسیم سود :

هر شرکت سهامی باید سود سهام را قبل از پرداخت آن تصویب نماید . تصویب سود سهام در ایران از اختیارات مجمع عمومی عادی است .شرکت تا زمان تصویب سود سهام تعهدی برای پرداخت آن ندارد اما به محض تصویب سود سهام به یک بدهی قانونی تبدیل می شود .

طبق ماده 240 قانون تجارت ایران ، مجمع عمومی پس از تصویب حسابهای سال مالی و احراز اینکه سود قابل تقسیم وجود دارد ، مبلغی ازآن را که باید بین صاحبان سهام تقسیم شودرا تعیین خواهد کرد . علاوه بر این مجمع می تواند تصمیم بگیرد مبالغی از اندوخته هایی که شرکت در اختیار دارد بین صاحبان سهام تقسیم شود .

1- تاریخ تصویب سود ، مجمع عمومی عادی در این تاریخ قصد خود را برای پرداخت سود سهام اعلام می کند .

2- تاریخ سابقه سهامداری ، شرکت این تاریخ را برای تعیین مشمول سود قرار گرفتن آن دسته از سهامدارانی که در آن تاریخ سهامدار بوده اند به اطلاع می رساند . در ایران معمولادوروز قبل از تاریخ تشکیل مجمع عمومی نمادمعاملاتی سهم توسط بورس اوراق بهاداربسته می شود. تنها افرادی که تاقبل ازبسته شدن نماد مالک سهام هستند سود سهام دریافت می‌کنند .

3- تاریخ پرداخت سود سهام طبق ماده 240 قانون تجارت ایران شرکت پس از اعلام تقسیم سود ، برای پرداخت سود سهام حداکثر 8 ماه فرصت دارد .

انواع سودقابل تقسیم :

1-سودنقدی:منظورتوزیع وجه نقد بعنوان سودبین سهامداران است .

2-سودسهمی :دال برتوزیع سهم بین سهامداران ازبابت سودسهام است .دلیل اینکارمیتوانداین باشدکه شرکت می خواهدتوام باپرداخت سودافزایش سرمایه بدهد.دلیل دوم اینکه سیاست مدیریت شرکت اینست که وجه نقددرشرکت باقی بماند.

سهام ممتاز

سهام ممتازسهامی است که بردیگرانواع سهام امتیاز یاارجحیت داشته باشد.

مشخصات سهام ممتاز:

1-سهام ممتازدارای نرخ سودمشخص است .مثلامنظوراز سهام ممتاز2,000 ریالی 12% , سهامی با ارزش اسمی 2,000ریال وسودثابت سالانه  240=(12% * 2,000) ریال می باشد.

2-سهام ممتازبرای دریافت سودسهام خودبرسهام عادی مقدم است .

3-درصورت انحلال شرکت پس ازپرداخت بدهی ها, سهم سرمایه سهامداران ممتاز قبل ازسهامداران عادی پرداخت می گردد.

4-سهام ممتازعموما فاقدحق رای می باشد.

 تعریف سهام خزانه :

سهام خزانه به معنای آنست که شرکت سهام خود را می خرد و نگه داری می کند.طبق قانون تجارت ایران خریدسهام خزانه توسط خودشرکتها ممنوع است .ولی شرکتهادرایران بااستفاده ازشرکتهای فرعی وتابعه خود اقدام به جمع آوری سهامشان می کنند.دلیل عمده جمع آوری سهام یک شرکت توسط خودآن شرکت ,کنترل واثرگذاری برروی قیمت سهام شرکت است .بعنوان مثال درمواقعی که وضعیت بازار روبه رکوداست وقیمت سهم یک شرکت درمعرض افت شدیدقراردارد,شرکت سهام خودراازبازارجمع آوری کرده وبدین وسیله ازافت بیشترقیمت سهم جلوگیری می کند.

مشخصات یک شرکت سهامی :

طبق ماده1 قانون تجارت ؛ « شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سرمایه آنها می باشد .

 

انواع شرکت های سهامی

طبق ماده 4 قانون تجارت شرکت های سهامی به دو نوع تقسیم می شوند :

نوع اول ) شرکت های سهامی عام :

شرکت هایی که موسسین آنها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند ، شرکت های سهامی عام نامیده می شوند .حداقل سرمایه موردنیازبرای تاسیس یک شرکت سهامی عام 5,000,000ریال است که 20%آن توسط موسسین ومابقی توسط مردم پرداخت می گردد.مضافا اینکه ازکل سرمایه حداقل 35%آن بایددرزمان تاسیس شرکت ومابقی آن حداکثر ظرف 5سال وبه تصمیم هیات مدیره باید پرداخت گردد.

درواقع درشرکتهای سهامی عام دونوع سهامداروجوددارد:

1- موسس: که طبق قانون حداقل 20%سرمایه رابایدتامین کنند.

2- غیرموسس: که مابقی سرمایه موردنیازرابایدتامین کنند.

طبق قانون بورس اوراق بهادارایران شرکتهای پذیرفته شده فقط می توانند سهام عادی با نام منتشرکنند.

نوع دوم ) شرکت های سهامی خاص :

شرکت هایی که تمام سرمایه آنها در موقع تاسیس منحصراً توسط موسسین تامین(پرداخت وتعهد) می‌گردد ، شرکت های سهامی خاص نامیده می شود .یعنی درزمان تاسیس حداقل 35%سرمایه ومابقی حداکثرظرف 5سال وبه تصمیم هیات مدیره توسطموسسین بایدپرداخت گردد. شرکت سهامی خاص بین عامه مردم سهام نداردوسهام آن دربورس ارایه نمی شود.حداقل سرمایه موردنیازبرای یک شرکت سهامی خاص است 1,000,000ریال است وباحداقل سه نفرسهامدارتشکیل می شود.

در شرکت های سهامی عام عبارت « شرکت سهامی عام »‌و در شرکت های سهامی خاص عبارت «‌شرکت سهامی خاص »‌ باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن ، بدون فاصله با نام شرکت ، در کلیه اوراق ، اطلاعیه ها و آگهی های شرکت بطور روشن و خوانا قید شود .


خلاصه ای از تفاوت های عمده بین شرکت سهامی عام و خاص

1-قسمتی از سهام شرکت سهامی عام در مرحله تاسیس به مردم عرض میشود در حالیکه سهام شرکت های سهامی خاص باید کلاً توسط موسسین خریداری گردد.

2- تعداد شرکا در شکرت سهامی عام حداقل 5 نفر و در شرکت سهامی خاص 3 نفر میباشد .

3- سرمایه شرکت سهامی عام در هنگام تاسیس حداقل 5 میلیون ریال و در شرکت های سهامی خاص حداقل1 میلیون ریال می باشد .

4- شرکت سهامی عام می تواند طبق قانون تجارت اوراق قرضه ( اوراق مشارکت) منتشر نماید .

5-مبلغ اسمی سهام شرکت های سهامی تمام نباید بیش تر از 000/10 ریال باشد . ولی در شرکت های سهامی خاص مقضی برای آن وجود ندارد .

نکته : مالکیت شرکت های سهامی عام هم ، همانند شرکت های سهامی خاص می‌تواند بطور بسته و خصوصی توسط تعداد محدودی سهامدار نگهداری شود . تعداد زیاید شرکت سهامی وجود دارند که مالکیت آنها با وجودی که نام سهامی عام دارند عمومی و عام نمی باشد . و سهام آنها در بازار های سرمایه معامله نمی شود . طبق ماده 3 قانون تجارت ایران تعداد سهامداران شرکتهای سهامی نباید کمتر از 3 نفر باشد . در سرتاسر مطالب فصل حاضر مقصود از شرکتهای سهامی شرکت هایی هستند که مالکیت عمومی دارند و سهام آها در بورس اوراق بهادار مورد معامله قرار می گیرد.

تذکر : علاقمندان می توانند کلیه مشخصات ، قوانین و مقررات مربوط به شرکت های سهامی را در کتاب قانون تجارت ایران مطالعه فرمایند .

طبق ماده 24 قانون تجارت ایران : سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می‌باشد . ورقه سهام ، سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهام صاحب آن در شرکت سهامی است .

شرکت سهامی در عوض سرمایه گذاری مالکان خود در واحد تجاری برای آنها گواهینامه سهام صادر می کند . روی برگه گواهینامه سهام نام شرکت صادر کننده ، تعداد سهام و مبلغ سرمایه ثبت شده ، نام و مشخصات دارنده سهم ، تعداد سهام و ارزش اسمی هر سهم ذکر می شود .

مجامع عمومی شرکتهای سهامی

بادرنظرگرفتن حقوق صاحبان سهام بالاترین مرجع شرکتهای سهامی مجمع عمومی است که اصول وطرزکارعملیات شرکت راتعیین نموده ،مدیران ،بازرسان وبازرسان شرکت راانتخاب وعملیات آنها رابررسی ،تاییدویاتصحیح می کند.

تصمیمات مجامع عمومی درصورتی معتبراست که تشریفات مقرر درقانون واساسنامه برای دعوت وتشکیل وحدنصاب سهام حاضرواکثریت سهام لازم درنظرگرفته شده باشد.زیرادرشرکتهای سهامی صاحبان سهام جزبوسیله شرکت درمجامع عمومی که صحیحا تشکیل شده باشند،نمی تواننداظهارنظرکنندونظریات فردفردصاحبان سهام اگرتماما هم یکی باشدتاموقعی که درمجمع عمومی تاییدنشده ،دارای اعتبارنمی باشد.

مجامع عمومی شرکتهای سهامی به ترتیب عبارتند از:

- مجمع عمومی مؤسس

- مجمع عمومی عادی

- مجمع عمومی عادی به طورفوق العاده

- مجمع عمومی فوق‌العاده

مجمع عمومی موسسان :

مجمع عمومی موسسان اولین مجمعی است که درآن تعهدکنندگان سهام شرکت حاضرمی شوندتااساسنامه شرکت راتصویب وتاییدکنند.

وظایف مجمع عمومی موسس به قرار زیر است:(ماده 174ق ت )

1- رسیدگی به گزارش مؤسسین و تصویب آن و همچنین احراز پذیره‌نویسی کلیه سهام شرکت و تأدیه مبالغ لازم

2- تصویب طرح اساسنامه شرکت و در صورت لزوم اصلاح آن

3- انتخاب اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شرکت

4- تعیین روزنامه کثیر الانتشاری که هر گونه دعوت و اطلاعیه بعدی برای سهام‌داران تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی در آن منتشر خواهد شد.

مجمع عمومی موسس بوسیله دعوت موسسان ازکلیه تعهدکنندگان سهام تشکیل می شود.موسسان کسانی هستندکه امورحقوقی واقدامات وتشریفات قانونی موردنیازبرای تشکیل وتاسیس یک شرکت سهامی راانجام می دهند.

مجمع عمومی عادی یامجمع عادی سالیانه :

مجمع عمومی عادی مجمعی است که برای امورعادی وجاری شرکت تشکیل می شود.صاحبان سهام بوسیله تشکیل مجمع عمومی دراداره امورشرکت باتعیین هیات مدیره وبازرسان دخالت نموده وعملیات آنهاراموردتاییدوتصویب قرارمی دهند.

بنابراین مجمع عمومی عادی مجمعی است که به امورعادی وجاری شرکت رسیدگی می کندبدون آنکه بتواندتغییری دراساسنامه ووتشکیلات وعملیات شرکت بدهد.مجمع عمومی عادی اجبارادرپایان هرسال یک جلسه خواهدداشت که همان مجمع عادی سالیانه است .

زمان تشکیل مجمع عمومی عادی سالیانه دراساسنامه پیش بینی می شود.این تاریخ حداکثر4ماه پس ازپایان سال مالی شرکت تعیین می شودزیراپس ازخاتمه سال مالی بایدحسابهای شرکت بسته وصورتهای مالی آن تنظیم گردد.

ضمن اینکه شرکتها می بایست اظهارنامه مالیاتی وترازنامه وسودزیان خودرا ظرف حداکثر4ماه بعدازپایان سال مالی به ادارات دارایی تسلیم کنند.

مجمع عمومی عادی ازطرف مدیران شرکت دعوت می شود.زیرا یکی ازوظایف مدیران دعوت مجامع عمومی است .ولی درصورتیکه مدیران شرکت ازدعوت مجمع عمومی تعلل کنندبازرسان شرکت نیزمی توانندمجمع عمومی را دعوت نمایند.(ماده 63 قانون تجارت )

وظایف مجمع عمومی عادی :

وظایف مجمع عمومی عادی بطورکلی امورجاری وعادی شرکا است وبطورخلاصه به قرارزیرمی باشد:

-        تصویب صورتهای مالی شرکت

-        تعیین سودقابل تقسیم شرکت

-        تاییدعملیات مدیران شرکت

-        انتخاب بازرسان ومدیران شرکت

-  تصمیم‌درباره‌کلیه‌امورشرکت‌که‌خارج‌ازاختیارات‌هیات‌مدیره‌باشدودرصلاحیت‌مجمع‌عمومی فوق‌العاده نباشد.

-        تصویب پیشنهادات مدیران وبازرسان شرکت

-  تعیین روزنامه کثیرالنتشاری که آگهی ها واطلاعیه های شرکت تا تاریخ مجمع عادی سال بعددرآن انتشارخواهدیافت .

حدنصاب مجمع عمومی عادی سالیانه :

درمجمع عمومی عادی سالیانه حضوردارندگان اقلا بیش ازنصف سهام باحق رای ،ضروری است .اگردراولین دعوت حدنصاب مذکورحاصل نشد،مجمع برای باردوم دعوت خواهدشدوباحضورهرعده ازصاحبان سهام که حق رای دارند،رسمیت یافته واخذتصمیم خواهد نمود.بشرط آنکه دردعوت دوم نتیجه دعوت اول قیدشده باشد.درمجمع تصمیمات همواره با اکثریت یعنی " نصف بعلاوه یک " آراء حاضردرمجمع تصویب می شود.

مجمع عمومی عادی بطورفوق العاده :

اگردرطول سال برای امورجاری وعادی شرکت تشکیل مجمع عمومی عادی علاوه برمجمع عادی سالیانه لازم شود،چنین مجمعی ،مجمع عمومی عادی بطورفوق العاده نامیده می شود.

مجمع عمومی فوق العاده :

مجمع عمومی فوق العاده مجمعی است که برای تغییر دراساسنامه شرکتهامانندتغییرسال مالی،تغییرمحل شرکت ، تغییرهیات مدیره وبازرسان شرکت وتغییروظایف آنها،تغییرموضوع شرکت ،  تغییرمقررات مربوط به مجامع عمومی و...تشکیل می شود.

مجمع عمومی فوق العاده هرموقعی که لازم باشد،دعوت می شود.دستورجلسه مجمع بایددردعوتنامه ذکرگرددتاصاحبان سهام بدانندراجع به چه موضوعی مذاکره خواهدشد. کلیه صاحبان سهام حق دارنددرمجمع فوق العاده حاضرشده ورای بدهند.

اساسنامه شرکت چیست :

اساسنامه شرکت اصولی است که موسسان شرکت برای اداره عملیات شرکت درنظرگرفته اند.کلیه موضوعاتی که دراساسنامه شرکت ذکرمی شود،بدون تصمیم مجمع عمومی فوق العاده قابل تغییرنیست .

سایر وظایف وصلاحیتهای مجمع عمومی فوق العاده :

- هرگونه تغییردرسرمایه شرکت سهامی (خاص وعام ) اعم ازکاهش ویاافزایش سرمایه موضوع ماده 83 ومواد157الی 198قانون تجارت .

- سلب حق تقدم صاحبان سهام نسبت به پذیره نویسی تمام یاقسمتی ازسهام جدیدشرکت .

- تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام .

- تصویب صدور وانتشاراوراق قرضه درصورتیکه دراساسنامه پیش بینی نشده باشد.

حدنصاب لازم برای تشکیل مجمع عمومی فوق العاده ونحوه اتخاذتصمیم :

مجمع عمومی فوق العاده هنگامی رسمیت خواهدیافت که دارندگان بیش ازنصف سهام دارای حق رای درجلسه حاضرباشند.اگردراولین دعوت حدنصاب مذکورحاصل نشد،مقام دعوت کننده ملزم است  مجمع رابرای نوبت دوم دعوت نماید.مجمع دوم باحضوردارندگان بیش از یک سوم سهام دارای حق رای رسمیت یافته واتخاذتصمیم مینماید.مشروط برآنکه درآگهی دعوت مجمع فوق العاده برای نوبت دوم  نتیجه عدم تشکیل مجمع اول به دلیل عدم حصول حدنصاب لازم قیدگردد.

نحوه دعوت به مجامع :

بطورکلی دعوت مجمع عمومی موسس باموسسان ودعوت دیگرمجامع عمومی اعم ازسالیانه ،عادی ،عادی بطورفوق الاده وفوق العاده باهیات مدیره شرکت سهامی است .درکلیه موارددعوت صاحبان سهام برای تشکیل مجامع عمومی بایدازطریق نشرآگهی درروزنامه کثیرالنتشارکه آگهی های مربوط به شرکت درآن درج می شود،بعمل آید.درهریک ازمجامع عمومی سالیانه بایدروزنامه کثیرالنتشاری که هرگونه دعوت واطلاعیه بعدی برای سهامداران تاتشکیل مجمع عمومی سالانه بعددرآن منتشرخواهدشدتعیین شود.

درآگهی دعوت صاحبان سهام برای تشکیل مجامع فوق ،بایددستورجلسه ،تاریخ ومحل تشکیل مجمع به همراه ساعت ونشانی کامل قیدگردد.فاصله بین نشرآگهی تاتاریخ تشکیل مجمع عمومی نبایدکمتراز10روز وبیشتراز40روزباشد.

قبل ازتشکیل مجمع عمومی هرصاحب سهمی که مایل به حضوردرمجمع عمومی باشدبایدباارایه ورقه سهم متعلق به خودبه شرکت مراجعه نموده و مجوزورودبه جلسه رادریافت کند.فقط سهامدارانی می تواننددرمجمع شرکت کنندکه مجوزورودرادریافت کرده باشند.

صاحبان سهام ممکن است شخصاویابوسیله نماینده درمجمع حاضرشوند.هرصاحب سهمی می تواندبه شخص دیگری وکالت دهدکه بعنوان نماینده بجای اودرمجمع حاضرشود.

"نمونه آگهی دعوت به مجمع عمومی عادی سالیانه صاحبان سهام شرکت الف "

احتراما،بدینوسیله به اطلاع کلیه سهامداران محترم شرکت الف (سهامی عام )می رساند جلسه مجمع عمومی عادی سالیانه‌صاحبان‌سهام مربوط به سال مالی منتهی به 30/12/1383 درساعت 16 بعدازظهر روزشنبه مورخ 31/2/1383

درمحل دفترمرکزی شرکت واقع در تهران ،خ عباس آباد،پلاک 203 تشکیل می گردد.لذا ازکلیه سهامداران محترم ویانماینده تام الاختیارآنها (که دارای معرفی نامه کتبی می باشند)دعوت می شوددرجلسه حضوربهم رسانند.

دستورجلسه به شرح زیرمی باشد:

1- استماع گزارشات هیات مدیره ،حسابرس ،بازرس قانونی دررابطه باعملکرد سال مالی منتهی به 30/12/1383

2- بررسی وتصویب ترازنامه مورخ 30/12/83 و حساب سودوزیان سال مالی مزبور

3- اتخاذتصمیم درخصوص تخصیص وتقسیم سود سال مالی 1383

4- انتخاب بازرسان اصلی وعلی‌البدل برای سال مالی 1384وتعیین حق الزحمه آنها

5- تعیین روزنامه کثیرالنتشارجهت درج آگهی های رسمی شرکت

6- سایرمواردکه تصویب آن درصلاحیت مجمع باشد.

هیات‌مدیره‌شرکت‌الف‌(سهامی‌عام)

"نمونه‌آگهی‌دعوت‌به‌مجمع‌عمومی‌فوق‌العاده‌صاحبان‌سهام‌شرکت‌الف(سهامی عام )"

احتراما،بدینوسیله باطلاع کلیه سهامداران محترم شرکت الف (سهامی عام )میرساندجلسه مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام درساعت 13:30 بعدازظهرروزشنبه مورخ 31/4/1384 درمحل دفترمرکزی شرکت واقع درتهران ،خ عباس آبادپلاک 203 تشکیل می شود.لذاازکلیه سهامداران محترم دعوت می شودشخصا ویانماینده تام الاختیارآنها(باارایه معرفی نامه کتبی )درجلسه حضوربهم رسانند.دستورجلسه به شرح زیر می باشد:

1- بررسی وتصویب افزایش سرمایه

2- سایرمواردکه درصلاحیت مجمع باشد.

هیات‌مدیره‌شرکت‌الف‌(سهامی‌عام)

بسته شدن نمادمعاملاتی سهام یک شرکت :

تشکیل مجامع عمومی ،تعدبل EPS ،عدم ارایه اطلاعات شفاف به بورس و... منجربه بسته شدن نمادمعاملاتی سهم می شود.یعنی معاملات شرکت برای مدت تصمیم گیری درمواردفوق بسته می شود.وپس ازانجام اموریادشده سهام باقیمت جدیدواردتابلوخواهدشد.قابل ذکراست که درروزاول بازشدن نمادمعاملاتی سهم ،قیمت سهم ازقانون حجم مبناپیروی نکرده وسقف وکف قیمتی نخواهدداشت .

افزایش سرمایه

ماده 157 قانون تجارت : سرمایه شرکت رامی توان ازطریق صدورسهام جدیدویاازطریق بالابردن مبلغ اسمی سهام موجودافزایش داد.

تصمیم گیری درباره افزایش سرمایه یک شرکت ازاختیارات مجمع عمومی فوق العاده است .

ماده 161 : مجمع عمومی فوق العاده به پیشنهادهیات مدیره پس ازقرائت گزارش بازرس یابازرسان شرکت درموردافزایش سرمایه تصمیم گیری می کند.

پیشنهادهیات مدیره درخصوص افزایش سرمایه بایدمتضمن توجیه لزوم افزایش سرمایه باشد.ضمن اینکه مجمع ،شرایط فروش ونحوه پرداخت قیمت آن راتعیین ویااختیارتعیین آن رابه هیات مدیره واگذار خواهدکرد.

ماده 158: پرداخت مبلغ اسمی سهام جدید توسط سهامداران به شرکت به یکی ازطرق زیرامکان پذیراست :

1- پرداخت مبلغ اسمی سهام جدیدبه طورنقد.

2- تبدیل مطالبات حال شده سهامداران ( سود سهام تصویب شده درمجمع عادی سالیانه که موعدپرداخت آن فرا رسیده است) به سهام جدید.

3- انتقال سودتقسیم نشده یااندوخته یا عوایدحاصل از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت .

-        انتقال اندوخته قانونی به سرمایه ممنوع است .

ماده 162 : مجمع عمومی فوق العاده می تواندبه هیات مدیره اجازه دهد که ظرف مدت معینی که نبایداز5 سال تجاوزکند، سرمایه شرکت راتامیزان مبلغ معینی به یکی از طرق ذکر شده دربالا افزایش دهد.( افزایش سرمایه دراختیار هیات مدیره )

براساس موارد ذکرشده افزایش سرمایه رابه سه طریق امکان پذیراست :

1- افزایش‌سرمایه ازمحل آورده سهامداران ویامطالبات حال شده آنها (شامل افزایش سرمایه ازمحل صرف سهام )

2- افزایش سرمایه ازمحل اندوخته وسودانباشته (سودسهمی یاسهام جایزه)

3- افزایش سرمایه بصورت ترکیبی از اندوخته وآورده سهامداران

درهرسه حالت فوق شرکت موظف است افزایش سرمایه راازطریق روزنامه رسمی ویا اطلاعیه به اطلاع سهامداران برساند

افزایش سرمایه ازمحل آورده ومطالبات سهامداران:

چنانچه شرکت نیازبه منابع مالی داشته باشدویااندوخته کافی برای افزایش سرمایه نداشته باشد، ازسهامداران خودمیخواهد که مبلغی رابه ازای هرسهم اضافه شده، به شرکت بپردازند.این مبلغ می تواندازارزش اسمی هرسهم شروع شودوتاقیمت روزهرسهم برسد.

چنانچه این مبلغ از ارزش اسمی هرسهم بالاترباشد،افزایش سرمایه به روش صرف سهام خواهدبودکه متعاقباتوضیح داده خواهدشد.

ماده 166 : درخریدسهام جدید صاحبان سهام شرکت به نسبت سهامی که مالکند، حق تقدم(پیوست7) دارند واین حق قابل نقل وانتقال است .مهلتی که طی آن سهامداران می توانند حق تقدم مذکوررااعمال کنند، کمتراز60 روزنخواهدبود. این مهلت ازروزی که برای پذیره نویسی تعیین می گردد،شروع می شود.

الف )درایران معمولاازسهامداران خواسته می شودکه به ازای هرسهم 100 تومان (ارزش اسمی )به حساب شرکت واریزکنند.دراین صورت فرم برای سهامداران قبلی ارسال می گرددتادرخصوص حق تقدم سهام خودتصمیم بگیرند دراین گواهینامه سهامدارمختاراست که وجه حاصل ازاضافه سهام راپرداخت نمایند.ویاحق تقدم سهام (پیوست8) خودراواگذارکند.سپس سهامداربایدتامهلت مقررکه درفرم ذکرشده ، فرم رابه شرکت ارسال کنندتامراحل اجرای آن صورت گیرد.

چنانچه سهامداربه هرعلتی موفق به دریافت فرم مخصوص حق تقدم نشودویانقدینگی لازم رابرای پرداخت افزایش سهام نداشته باشد،بایدبه یکی ازکارگزاران سازمان بورس اوراق بهادار مراجعه کرده آن قسمت ازسهام جدیدراکه بایستی ازطریق آورده به سهام قبلی‌اش اضافه می شدبه صورت حق تقدم وبه قیمت روزبه فروش برساند.

پس ازپایان مهلت مقرر که درفرم مخصوص حق تقدم ذکرمی شود ،افرادی که انصراف خودراازاستفاده اعلام کرده اند ویا فرم استفاده ازحق تقدم به دستشان نرسیده است ،سهامشان به فروش می رسد.

ماده 172 : درصورتیکه حق تقدم درپذیره نویسی سهام جدید ازصاحبان سهام سلب شده باشدویاصاحبان سهام ازحق تقدم خود ظرف مهلت مقرراستفاده نکنند،حسب موردتمام یاباقیمانده سهام جدیدعرضه وبه متقاضیان فروخته خواهدشد.

قیمت حق تقدم راعرضه وتقاضامشخص میکندولی معمولابیشتراز 100تومان باقیمت بازار سهم مغایرت دارد.چراکه سهامدارجدیدکه حق تقدم راخریداری میکند،بایدبه ازای هرسهم 100 تومان نیزبه حساب شرکت واریز می کند.(این  100تومان همان 100تومانی است که سهامدارقبلی می بایست به ازای هرسهم جدید به شرکت پرداخت می کرد.)

البته حالت هایی هم وجودداردکه قیمت حق تقدم حتی بالاتر ازقیمت خودسهم درتابلو معامله شودمثلا سهم شرکت فروشنده نداردوفقط برای آن تقاضای خریدوجوددارد(درنتیجه معامله هم نمی شود.)

درحال حاضرحداکثرنوسان قیمت سهم دربورس طی روز طبق قانون حجم مبنا از(5٪+) تا (5٪-) قیمت میانگین روزقبل است که برای حق تقدم رقمی درحدود 10٪ موردمحاسبه قرارمی گیرد.

توضیح اینکه کسی که حق تقدم یک سهم راخریداری می کند،بایددرحدود 1 الی 5ماه برای صدوربرگه سهام جدید صبرکندوتوانایی فروش حق تقدم راقبل ازتبدیل به برگ سهم ندارد.

مثال : آگهی افزایش سرمایه شرکت الف که درروزنامه اطلاعات اقتصادی مورخ14 بهمن ماه1383 جهت اطلاع سهامداران به چاپ رسیده است .

روزنامه اطلاعات اقتصادی

                                                          چهارشنبه 14بهمن ماه 1384

آگهی‌افزایش‌سرمایه‌وحق‌تقدم‌خریدبرای‌صاحبان‌سهام‌شرکت‌سرمایه‌گذاری‌الف (سهامی عام )

 به استنادمصوبه مجمع عمومی فوق العاده مورخ 9/9/1383 مبنی برافزایش سرمایه شرکت ازمبلغ 500میلیاردریال به 1000میلیاردریال (معادل 100% سرمایه فعلی ) ازمحل مطالبات حال شده وآورده نقدی سهامداران ,مراتب مشروحه ذیل جهت رعایت حق تقدم خریدسهام جدیدرابه اطلاع سهامداران محترم می رساند.

1- سرمایه فعلی شرکت مبلغ 500,000,000,000 (500میلیارد)ریال

2- مبلغ افزایش سرمایه معادل 500,000,000,000 (500میلیارد)ریال ازطریق صدورسهام جدید.

3- مبلغ اسمی هرسهم جدیدمربوط به حق تقدم 1,000 (یکهزار)ریال.

4- کلیه صاحبان سهام شرکت درتاریخ 27/10/1383 معادل 100درصد تعداد سهام موردتملک خوددرتاریخ مذکوردارای حق تقدم خرید سهام جدیدمی باشند که تعدادآن درگواهینامه های ارسالی برای سهامداران تعیین خواهدشد.واین حق طی مهلت مقرر(ازتاریخ انتشاراین آگهی حداکثرتاپایان وقت اداری روز15 فروردین ماه 1384) قابل استفاده ویاانتقال به هرشخص حقیقی ویاحقوق (ازطریق سازمان بورس اوراق بهادار) می باشد.

5- سهامداران محترم درصورت عدم استفاده ازحق تقدم خودطی مهلت مقرردربند4بالا هیچگونه حقی نسبت به سهام جدیدنداشته ودراین صورت براساس مصوبه مجمع عمومی فوق الذکر,اینگونه سهام ازطریق سازمان بورس اوراق بهاداربه شرح مندرج دربند6 ذیل به فروش خواهدرسید.

6- حق تقدم سهام سهامدارانی که درمهلت مقرردربند4فوق ازحق تقدم خوداستفاده ننمایندتوسطشرکت ازطریق سازمان بورس اوراق بهاداربه فروش خواهدرسیدوپس ازکسر وواریزارزش اسمی آن به حساب افزایش سرمایه ,مابه التفاوت حاصل ازفروش حق تقدم های استفاده نشده بعدازوضع هزینه وکارمزدمربوطه به حساب مطالبات سهامداران ذینفع منظورخواهدشد.

7- بخشی ازبهای اسمی سهام قابل خریدتوسط سهامداران ازمحل خالص مطالبات حال شده سهامداران قابل تامین می باشدومابقی بایدنقدابه حساب جاری شماره ........... به نام شرکت الف نزدبانک ...... به آدرس ........ واریز وفیش آن به ضمیمه اعلامیه پذیره نویسی به شرکت ارایه گردد.

8- به منظورحفظ حقوق کامل صاحبان سهام گواهینامه حق تقدم خریدسهام برای آنان توسط÷ست سفارشی به آدرس موجود درشرکت ارسال خواهدشد.لذاسهامداران محترمی که به هردلیل ازجملع تغییرآدرس موفق به اخذ گواهینامه حق تقدم خریدسهام نگردیده اند,می توانند جهت دریافت گواهینامه خودحداکثرتا پایان اسفندماه 1383 به آدرس دفترمرکزی شرکت (واحدامورسهام )واقع در ......    مراجعه نمایند.

هیات مدیره شرکت سرمایه گذاری الف                                       (سهامی عام)

ب )افزایش سرمایه به روش صرف سهام :

ماده 160: شرکت می تواندسهام جدیدرا به مبلغ اسمی بفروشد یااینکه مبلغی اضافه برمبلغ اسمی سهم به عنوان اضافه  ارزش سهم ازخریداران دریافت کند(فروش سهام به صرف ).ضمن اینکه شرکت می تواندعوایدحاصله ازاضافه ارزش سهام فروخته شده رابه اندوخته منتقل سازد یانقدا بین صاحبان سهام تقسیم کند یا درازا ء آن سهام جدیدبه صاحبان سهام بدهد.

اصطلاح صرف سهام معرف مبلغی است که اضافه بر ارزش اسمی برای هر سهم پرداخت می شود. همانطور که گفتیم شرکت می‌تواند تا ارزش روز هر سهم از سهام‌داران پول دریافت کند. به طور مثال اگر از سهام‌داران خواسته شود که 520 تومان برای هر سهم جدید واریز کنند، آن 420 تومانی (420=100-520) که مازاد بر ارزش اسمی است , صرف سهام نامیده می شود.

دراین روش به دوشکل می توان عمل کرد:

درروش اول ازسهامداران فبلی سلب حق تقدم می شودیعنی اینکه سهامداران قبلی اجازه شرکت درپذیره نویسی برای سهام جدیدراندارندوفقط افرادی می توانند دراین پذیره نویسی شرکت کنندکه قبلاسهامدار نبوده باشند.

درروش دوم سهامداران قبلی نیز اجازه دارنددرپذیره نویسی شرکت کرده وسهام جدیدخریداری کنند.

2-افزایش سرمایه ازمحل اندوخته وسودانباشته :

این نوع افزایش سرمایه بدون پرداخت پول ازجانب سهامداران به شرکت صورت می گیرد.اگرافزایش سرمایه ازطریق اندوخته باشدمعمولابه نسبت تعدادبرگ سهام جدیدقیمت افت می کند.             

مثال :سرمایه اولیه شرکت الف :160،000،000،000 ریال

افزایش سرمایه تصویب شده ازمحل اندوخته طرح وتوسعه : 40/0 درصد

 محاسبه سرمایه جدید شرکت الف:       میلیاردریال  225 = (40/0 * 160 )+ 160

دراین مثال چنانچه شخصی قبل ازافزایش سرمایه 1،000 سهم شرکت الف را داراباشد، تعداد سهام وی پس ازافزایش سرمایه وبدون پرداخت وجه بصورت زیرمحاسبه خواهدشد: سهم 1400= 40/0 * 1،000 +1،000

مثال )خلاصه ای ازمصوبات مجمع عمومی فوق العاده شرکت الف به تاریخ 12/8/1383:

افزایش سرمایه موضوع مصوبه فوق  ازمحل سودانباشته به میزان حدود  3/8 درصدوازمحل مطالبات حال شده وآورده نقدی سهامداران به میزان 100 تامین خواهدشد.

سرمایه شرکت درحال حاضر مبلغ 240،000 میلیون ریال می باشد وپس ازعملی شدن افزایش سرمایه مزبور به مبلغ 500،000 میلیون ریال معادل (3/108 درصد) بالغ می گردد.

·  مجمع عمومی افزایش سرمایه شرکت رابه میزان 3/108 درصد سرمایه فعل یازمحل سودانباشته ،مطالبات حال شده وآورده نقدی سهامداران به اتفاق آرا حاضرین تصویب کرد.  افزایش سرمایه مذبوردراختیارهیات مدیره قرارگرفت تاباتوجه به مجوزاخذشده ازسازمان بورس اوراق بهاداراقدام نماید.

مطالعه این مطلب نشان می دهد:

1- بررسی وتصویب افزایش سرمایه ازاختیارات مجمع عمومی فوق العاده است .

2- این موضوع که  افزایش سرمایه دراختیار هیات مدیره قرار گرفته ، بدان معنی است که افزایش سرمایه توسط مجمع به تصویب رسیده ولی زمان انجام آن منوط به تصمیم هیات مدیره است .

3- پیش ازتشکیل مجمع عمومی فوق العاده جهت بررسی وتصمیم گیری درباره  افزایش سرمایه ،مجوزسازمان بورس اوراق دراین خصوص بایدصادرشده باشد.

4- افزایش سرمایه نسبت به سرمایه اولیه شرکت انجام می شود.دراین مثال سرمایه اولیه شرکت 240،000 میلیون ریال است وپس ازافزایش سرمایه به میزان  3/108 درصد،سرمایه آن به میزان (260،000 = 3/108 * 240،000) ریال افزایش یافته وبه رقم (500،000 = 260،000 +240،000 )ریال بالغ می گردد.

5- ضمن اینکه تعدادسهام دردست سهامداران شرکت هم معادل درصدافزایش سرمایه افزایش می یابد.دراین مثال چنانچه شخصی درتاریخ مجمع دارای 100 سهم عادی شرکت باشد،پس افزایش سرمایه تعداد سهام وی معادل"  3/208 = (3/108 * 100) + 100" سهم خواهدبود.مشروط براینکه به ازای هرسهم جدیدتعلق گرفته مبلغ  100 تومان به حساب شرکت واریزکند.(ازآنجاکه ازکل درصدافزایش سهام ، 100 درصدازمحل آورده ومابقی ازمحل سودانباشته است ، 3/8 درصدباقیمانده به صورت سهام جایزه به سامداران تعلق می گیردوبرای دستیابی به آن نیازی به آورده نیست ضمن اینکه سهامدار اختیارانصراف ازگرفتن سهام جدیدراندارد.)

3-افزایش سرمایه به صورت  ترکیبی ازآورده واندوخته (سودانباشته ):

 فرض کنیدشرکت الف درنظردارد 100٪ افزایش سرمایه بدهدکه طبق تصمیمات مجمع عمومی فوق العاده  25٪ آن ازمحل اندوخته و 75٪ مابقی ازمحل مطالبات وآورده نقدی سهامداران می باشد.

دراینحالت شخصی که مایل است ازحق تقدم خوداستفاده نمایدنیازی نیست که به ازای هرسهم جدید 100 تومان به حساب شرکت واریزکندبلکه فقط 75٪ مبلغ اسمی هرسهم یعنی  75=75٪ *100 تومان به شرکت بدهد

مثال1 :

"قسمتی ازمصوبه مجمع عادی سالیانه شرکت الف درتاریخ 31/6/1381"

بخش تصویب صورتهای مالی وتقسیم سود:

ترازنامه شرکت درتاریخ 31/6/1381 وصورتهای سودوزیان وصورت جریان وجوه نقدآن برای سال مالی منتهی به تاریخ مذکورتصویب گردیدوتصمیمات زیردرخصوص تقسیم وتخصیص سودشرکت به مبلغ221,000,000,000 ریال اتخاذگردید.

1-مبلغ 11,050,000,000 ریال بابت اندوخته قانونی موضوع ماده 140قانون تجارت به حساب اندوخته منظورشد.

2-سودسهام به میزان 174,240,000,000 ریال (به ازای هرسهم 300ریال )موردتصویب قرارگرفت .

3-باقیمانده سودبه مبلغ 35,710,000,000 ریال به حساب سودتقسیم نشده (انباشته )منظورگردید.

"قسمتی ازمصوبه مجمع عمومی فوق العاده شرکت الف درتاریخ 31/6/1381"

بخش تصویب افزایش سرمایه شرکت :

مجمع افزایش سرمایه شرکت راازمبلغ 580,800,000,000 ریال فعلی تامبلغ 755,040,000,000 ریال (به میزان 30% ) از محل مطالبات حال شده وآورده نقدی سهامداران باصدور174,240,000 سهم یکهزارریالی بانام تصویب نمود.

مطالعه مصوبات مجامع عادی وفوق العاده شرکت الف نشان می دهد که این شرکت بجای پرداخت 300ریال سودنقدی به ازای هرسهم قصد توزیع سودسهمی به میزان 30%  تعدادسهام دردست سهامداران را دارد.

نحوه محاسبه درصدپرداخت سودسهمی (افزایش سرمایه ):

               تعدادسهام دردست سهامداران 580,800,000=1,000 ÷ 580,800,000,000

                             درصدسودسهمی 30 = 100*(580,800,000 ÷ 174,240,000 )

مثال 2 :

تاریخ برگزاری مجمع عادی سالیانه شرکت الف :13/3/1383 

سودنقدی تصویب شده برای هرسهم : 200ریال

مهلت پرداخت سود: 8 ماه ازتاریخ تصویب

تاریخ برگزاری مجمع عمومی فوق العاده :2/10/1383

افزایش سرمایه تصویب شده ازمحل مطالبات وآورده نقدی سهامداران : 50٪

توضیح اینکه شرکت الف تاتاریخ برگزاری مجمع عمومی فوق العاده اقدام به پرداخت سودمصوب مجمع عادی ننموده است .

حالت اول :اشخاصی که درتاریخ مجمع عادی سهامدارشرکت بوده وتاتاریخ مجمع فوق العاده اقدام به فروش سهام خودنکرده اند:

 چنانچه فردی درفاصله زمانی ذکرشده دارای 2،000سهم باشد:

سودسهام تعلق گرفته :                                      ریال              400،000 = 200 * 2،000

تعداد سهام جدیدتعلق گرفته :                               سهم                  1،000 = 50٪ * 2،000

مبلغ اسمی حق تقدم سهام جدید که شخص درصورت تمایل به دریافت سهام جدیدبایدبه شرکت بپردازد:                                                                                                            

                                                  ریال                        1،000،000 = 1،000 * 1،000

مبلغ‌قابل‌واریزبه‌حساب‌شرکت‌پس‌ازکسرمطالبات :    ریال    600،000 = 400،000 – 1،000،000  

حالت دوم : اشخاصی که درتاریخ مجمع عادی سهامدارشرکت بوده اندوقبل ازتشکیل مجمع عمومی فوق العاده سهام خودرافروخته اند،بایددرتاریخهایی که توسط شرکت اعلام خواهدشد، برای دریافت سودسهام خودبه شرکت مراجعه کنند.

نحوه محاسبه حجم مبنا و قیمت پایانی روز

حداقل تعداد برگه سهامی که بایدمورد معامله قرار کیرد تا سهم درپایان روز در قیمتی به ثبت برسد.

حجم مبنا برای کنترل رشد بی رویه قیمت سهام در سال 1382تصویب شد. براین اساس درابتدای این قانون ودرسال82اساس براین بود که 15%ازسهام کل یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار کیرد وروزهای کاری سال250روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم0006/0تعداد کل سهام شرکت میشد.اما از ابتدای سال1383این قانون تغییر کرد و از15درصد به 20% افزایش یافت و حجم معاملات روزانه به 0008/0 کل سهام شرکت افزایش یافت.

برای درک بهتر مثالی از حجم مبنا می زنیم:

فرض کنید سرمایه شرکتی 2میلیارد تومان است.(تعداد سهام این شرکت برابربا20میلیون برگه سهم به ارزش اسمی 100تومان است).در این حالت حجم مبنای این شرکت به شکل زیر محاسبه میشود.

16000=0008/0*20000000

حال فرض میکنیم قیمت روز قبل این سهم2000تومان بوده و امروز معاملات زیر برای سهم اتفاق افتاده است قیمت نهایی آن به شکل زیر محاسبه می شود.

ساعت9: 4000برگه به قیمت1980

ساعت10: 1000برگه سهم به قیمت2020

ساعت10: 2000برگه سهم به قیمت2040

ساعت12: 3000برگه سهم به قیمت2100

برای محاسبه قیمت پایانی ابتدا میانگین وزنی می گیریم یعنی می گوییم:

7920000=1980*4000

2020000=2020*1000

4080000=2040*2000

6300000=2100*3000

و بعد20320000=6300000+4080000+2020000+7920000

کل ارزش معاملات را داریم که برای گرفتن میانگین آنرا تقسیم بر کل تعداد برگه سهام مورد معامله قرارگرفته می کنیم:

2030=10000/20320000

پس میانگین قیمت مورد معامله امروز2030تومان بوده اگر تعداد برگه مورد معامله به حد نصاب می رسید(از حجم مبنا بیشترمی شد)این قیمت به عنوان قیمت پایانی مورد قبول بود اما چون تعداد برگه سهام مورد معامله قرار گرفته ده هزار تا وحجم مبنای سهم شانزده هزار برگه می باشد پس از تناسب استفاده می کنیم.

اگر 16000برگه مورد معامله قرار می گرفت قیمت سهام 32تومان رشد می کرد در حالی که 10000برگه مورد معامله قرار گرفته قیمت چقدر رشد می کند؟

        32                  16000

              10000              X           

از تناسب بالا ایکس بدست می اید20تومان.یعنی قیمت بسته شدن در پایان امروزبرابر با 2020می شود.

شاخص های بورس ونحوه  محاسبه آنها

بررسی روند پارامتری مشخص برای یک متغیر ، به راحتی وبا در نظر گرفتن تعدا پارامترها در طول زمان امکان پذیر است. اما زمانی که گروهی ازمتغیرها مورد بررسی قرار  گیرند. نماگری مورد نیاز است که نشان دهنده سطح عمومی پارامتر برای گروه مورد نظر باشد. به عنوان مثال تغییرات قیمت سهام یک شرکت مشخص به راحتی و با درنظر گرفتن روند قیمت سهم مذبور صورت می گیرد، اما سطح عمومی قیمت سهام کلیه شرکتها در بورس، به وسیله شاخص کل قیمت انجام می شود. در ادامه به طور مختصر محاسبه انواع شاخص ها در بورس اوراق بهادار تهران را شرح می دهیم.

1- شاخص کل قیمت

      این شاخص نشانگر روند عمومی قیمت شرکتهای بورسی است وتغییرات سطح عمومی قیمتها را نسبت به تاریخ مبدا نشان می دهد( تاریخ مبدا در حال حاضر در بورس تهران سال 1369می باشد ) نحوه محاسبه این شاخص به صورت زیر می باشد.

: شاخص قیمت بورس تهران

: قیمت شرکت در زمان t

: تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t

: عدد پایه در زمان َt که در زمان مبدا برابر

: قیمت شرکت iام در زمان مبدا

: تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان مبدا

n: تعداد شرکتهای مشمول شاخص

شاخص قیمت بورس تهران تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس را در بر می گیرد و در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود. قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می گردد.

2- شاخص صنایع :

       شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران در صنایع مختلفی طبقه بندی می شوند و شاخص قیمت برای هر صنعت به طور جداگانه محاسبه می شود. فرمول محاسبه آن نیز شبیه شاخص کل قیمت است.

3- شاخص پنجاه شرکت فعال تر

    این شاخص نشان دهنده سطح عمومی قیمت 50 شرکت منتخب بورس است. آنچه در انتخاب 50 شرکت مزبور که در دوره‌های سه ماهه معامله صورت میگیرد بیشترین اهمیت را دارد. تعدادهای روزهای دادو ستد شرکتها است. یکی از راههای محاسبه این شاخص همانند شاخص کل قیمت است.

4- شاخص قیمت و بازده نقدی

       تغییرات این شاخص نشانگر بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی،‌ متاثر میشود. محاسبه این شاخص همانند شاخص کل قیمت است و تنها تفاوت میان آن دو در شیوه تعدیل آنها است. برای آگاهی بیشتر از نحوه محاسبه این شاخص به مقاله« نگاهی تحلیلی بر شاخصهای بورس با رویکردی بر سهام شناور آزاد» تهیه شده و در مرکز تحقیقات و توسعه بازار سرمایه ایران رجوع شود.

5- شاخص بازده نقدی

      این شاخص بیانگر سطح عمومی بازده نقدی پرداختی شرکتها است و مقدار آن از تقسیم پایه شاخص کل قیمت بر پایه شاخص قیمت و بازده نقدی، به دست می آید.

آیین نامه شرایط وضوابط پذیرش سهام دربورس اوراق بهادار

ماده 1- دراجرای مواد4و6  قانون تاسیس بورس اوراق بهادار مصوب اردیبهشت 1345، سهام شرکتهای متقاضی پذیرش دربورس اوراق بهادار براساس شرایط وضوابط مقرر دراین آیین نامه در سه تابلو به شرح زیر طبقه بندی وپذیرفته خواهدشد.

ماده 2- ضوابط پذیرش سهام شرکتها درتابلودوم تالاراصلی

         1- شرکت باید درایران ثبت شده ودارای تابعیت ایرانی باشد.

         2- شرکت بایدسهامی عام باشد.

         3- شرکت بایددارای سهام عادی بانام دارای حق رای باشد و100 درصدبهای اسمی آن پرداخت شده باشد                    وهیچ گونه امتیازخاصی برای سهامداران شرکت وجودنداشته باشد.

تبصره – شرکتی که دارای سهام عادی با شرایط ویژه باشد،درصورت تایید هیات پذیرش اوراق بهادار ووتصویب شورای بورس، قابل پذیرش خواهدبود.

         4-حداقل دوسال ازتاریخ بهره برداری شرکت گذشته باشد.

         5-حداقل سرمایه شرکت ده میلیارد ریال باشد.

         6- درزمان پذیرش نباید بیشتراز 80 درصد ازسهام دراختیار کمتر از 10 سهامدار باشد.این نسبت بایددرپایان                   دومین سال پس از پذیرش به 75 درصدکاهش یابد. به علاوه حداکثر ظرف مدت شش ماه ازتاریخ درج                    وتازمانی که شرکت درتابلودوم بورس درج می باشد،بایستی حداقل 500 سهامدار داشته باشد.      

تبصره : درمورد شرکتهای دولتی که طبق مقررات قانونی ودراجرای سیاست خصوصی سازی ،سهام آنها بایستی ازطریق بورس اوراق بهادار به مردم واگذار شود،رعایت این بنددرزمان پذیرش الزامی نیست .شرکتهای یادشده موظفندظرف مدت شش ماه ازتاریخ پذیرش شرایط خودرابامقررات این بند تطبیق دهند.

        

        7- مجموع سهام متعلق به دولت ، .وزارتخانه ، موسسه ها وشرکت های دولتی موضوع ماده 4 قانون محاسبات               عمومی کشور ،نباید از 49 درصدسهام شرکت بیشترباشد.  

تبصره : شرکتهای دولتی موظفند حداکثرظرف 2 سال ازتاریخ درج نام شرکت درفهرست نرخ های بورس ، وضعیت خودرا باشرایط فوق تطبیق دهند.

       8- شرکت باید دردودوره متوالی سودآور بوده وامکان سودآوری آن درآینده وجودداشته باشد وزیان انباشته نداشته              باشد. 

       9- نشبت حقوق صاحبان سهام شرکت به کل دارایی ها ،ازحدمناسب برخورداربوده وازسی درصد کمتر نباشد.درصورتیکه نسبت مذکور ازحداقل تعیین شده دراین بندکمترباشد، لیکن به تشخیص هیات پذیرش از حدکطلوب برخوردار باشد، بایدنسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی ثابت –به قیمت تمام شده – حداقل از 50درصدکمترنباشد. 

      10- اساسنامه شرکت باید طوری تنظیم شده باشد که به تشخیص هیات پذیرش ، حقوق سهامداران جزء درآن محفوظ باشد.

      11- شرکت باید دارای نظام حسابداری مطلوب باشد وبه تشخیص هیات پذیرش ، درموردشرکتهای تولیدی ، روش حسابداری قیمت تمام شده (حسابداری صنعتی ) استقرار داشته باشد. بعلاوه دفاتر وحسابهای شرکت بایدبراساس استانداردهای مصوب درکشور ، نگهداری شود.

     12- شرکت متقاضی پذیرش باید گزارش های حسابرسی دودوره متوالی پیش از زمان پذیرش را ارائه نماید.این گونه گزارش ها بایستی توسط موسسات حسابرسی عضوامعه حسابداران رسمی ایران که واجد ویژگی های خاص مصوب شورای بورس نیز باشند، تهیه شده باشد.

     13- برای شرکتهای فعال در تالارفرعی که متقاضی ورود به تابلودوم تالاراصلی هستند، علاوه بردارابودن شرایط فوق ، سهام شرکت ومیزان فعالیت آن شامل حجم دادوستد وگردش سهام آن در شش ماهه منتهی به زمان ورود، به تشخیص دبیرکل سازمان بورس اوراق بهادار تهران ، بایدازوضعیت مطلوبی برخوردار باشد. درغیراینصورت مراتب جهت اتخاذتصمیم به هیات پذیرش گزارش شود.

ماده 3- ضوابط ارتقای سهام شرکتها ازتابلو دوم به تابلو اول تالار اصلی      

شرکت های متقاضی ورود به تابلو اول باید علاوه بر رعایت شرایط مذکور دربندهای 10،9،7،3،2،1 و11 ماده یک این آیین نامه مربوط به پذیرش درتابلو دوم ، شرایط زیر رانیز داشته باشند:

1- شرکت باید دوسال متوالی قبل ازپذیرش ، درتابلو دوم فعالیت سودآور داشته باشد.

تبصره : چنانچه شرکت قبل ازمدت دوسال قابلیت پذیرش درتالو اصلی راداشته باشد، به درخواست شرکت وتصویب هیات پذیرش ، امکان پذیر می باشد.

2- میزان سرمایه شرکت از 25 میلیارد ریال کمتر نباشد.

3- بیش از 70 درصد ازسهام شرکت نبایددراختیار کمتر از 10سهامدار باشد.علاوه بر این ، تازمانی که نام شرکت درتابلو اول بورس درج می باشد بایستی حداقل 1،000 سهامدار داشته باشد.

4- حجم دادوستد وگردش سهام شرکت ، درشش ماهه منتهی به تاریخ بررسی درهیات پذیرش به تشخیص هیات مذکور ، باید ازوضعیت مطلوبی برخوردار باشد.

5- درمواردی که دبیرکل وضعیت شرکتی رابرای انتقال به تابلو اول واجد شرایط تشخیص بدهد ، مراتب را جهت بررسی واتخاذتصمصم نهایی به هیات پذیرش اعلام می دارد.

6-  ارتقاء سهام شرکت ها از تابلو دوم به تابلو اول تالار اصلی ، باتصویب هیات پذیرش خواهدبود.

ماده 4 –ضوابط پذیرش سهام شرکتها درتالار فرعی  

1- شرکت باید درایران ثبت شده ودارای تابعیت ایرانی باشد.

2- شرکت باید سهامی عام باشد.

3- شرکت باید دارای سهام عادی بانام دارای حق رای باشد و 100 درصد بهای اسمی آن پرداخت شده باشد و هیچ گونه امتیاز خاصی برای سهامداران شرکت وجودنداشته باشد.

تبصره : شرکتی که دارای سهام باشرایط ویژه باشد، درصورت تایید هیات پذیرش اوراق بهادار وتصویب شورای بورس ، قابل پذیرش خواهدبود.

4- حداقل یکسال ازتاریخ بهره برداری یافعالیت شرکت حسب مورد، گذشته باشد.

5- میزان سرمایه شرکت از 5 میلیارد ریال کمتر نباشد.

6- درزمان پذیرش نباید بیشتر از 90 درصد ازسهام شرکت دراختیار کمتر از 10 سهامدار باشد. این نسبت باید درپایان دومین سال پس از پذیرش ، به 85 درصد کاهش یابد.بعلاوه حداکثر ظرف مدت شش ماه از تاریخ درج وتازمانی که نام شرکت درتابلو فرعی درج می باشد بایستی حداقل 200 سهامدارداشته باشد.

تبصره : درمورد شرکتهای دولتی که طبق مقررات قانونی ودراجرای سیاست خصوصی سازی سهام آن بایستی از طریق بورس اوراق بهادار به مردم واگذار شود، رعایت این بند درزمان پذیرش الزامی نیست . شرکتهای یادشده موظفند ظرف مدت شش ماه ازتاریخ پذیرش شرایط خودرابا مقررات این بند تطبیق دهند.

 هرگونه" انتقال" به استثناء " انتقالات قهری " نسبت به بیش از 50 درصد سهام متعلق به هیات موسس یاسهامداران عمده بنا به مورد، قبل از پایان سال دوم پذیرش منوط به اظهار نظر کتبی دبیرکل سازمان بورس اوراق بهادار وموافت هیات پذیرش خواهدبود.

7- مجموع سهام متعلق به دولت ، وزارتخانه ها ،موسسه ها وشرکتهای دولتی موضوع ماده 4 قانون محاسبات عمومی کشور، درزمان پذیرش حداکثر 70 درصد باشدوتاپایان سه سال بعدازپذیرش ، این نسبت باید به حداکثر 49درصد کاهش یابد.

8- شرکت باید درآخرین سال مالی سودآوربوده و امکان سوداوری آن درآینده وجودداشته باشد.

10- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی ها،نباید از 20 درصدکمترباشد، درصورتی که نسبت مذبور ازحداقل تعیین شده دراین بند کمترباشد، به تشخیص هیات پذیرش ازحدمطلوب برخوردارباشد.

11- اساسنامه شرکت باید طوری تنظیم شده باشد که باتشخیص هیات پذیرش ، حقوق سهامداران جزء درآن محفوظ باشد.

12- شرکت باید دارای نظام حسابداری مطلوب باشد وبه تشخیص هیات پذیرش ، درمورد شرکتهای تولیدی ، روش حسابداری قیمت تمام شده (حسابداری صنعتی ) استقرار داشته باشد.بعلاوه دفاتر و حسابهای شرکت باید براساس استانداردهای حسابداری مصوب درکشور نگهداری شود.

13- شرکت متقاضی پذیرش باید گزارش های حسابرسی حداقل یک دوره مالی پیش از پذیرش را ارایه نماید،اینگونه گزارش ها بایستی توسط موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران که واجد ویژگی های خاص مصوب شورای بورس نیز باشند، تهیه شده باشد.

ماده 5- موارد خذف نام شرکتها ازتابلو یکم وانتقال به تابلو دوم تالار اصلی

درصورت وجود یا وقوع سه مورد ازمواردزیر،نام شرکت ازفهرست تابلو یکم حذف وبه تابلو دوم تالاراصلی منتقل می شود.همچنین شرکت بعداز خذف ازتابلو یکم وانتقال به تابلو دوم ، حداقل پس از یکسال مالی – درصورت احراز مجددشرایط – می تواند درخواست ورود به تابلو یکم رابه بورس ارایه دهد.

1- به مدت سه ماه بیش از 70 درصد سهام شرکت دراختیار کمتر از 10 سهامدار باشد. بعلاوه تعدادسهامداران شرکت به مدت سه ماه متوالی یاپنج ماه غیرمتوالی درطول یکسال ا ز 1،000 نفرکمترباشد.

2- مجموع سهام متعلق به دولت ، وزارتخانه ها وموسسه هاوشرکتهای دولتی موضوع ماده 4 قانون محاسبات عمومی کشور به استثنای بانکها، شرکتهای بیمه وشرکتهای سرمایه گذاری به مدت 6 ماه متوالی بیش از 49 درصدباشد.

3- سهام شرکت بیش از 70 روز متوالی یا 120روز غیرمتوالی دریکسال دادوستدنشود.

4- حجم دادوستد وگردش سهام شرکت طی یک سال ، به تشخیص دبیرکل سازمان بورس ، درحدمطلوبی نباشد.

5-عملکردشرکت دریک دوره مالی منجربه زیان شده باشدونتیجه عملیات شش ماهه بعدی شرکت براساس صورت های مالی میان دوره ای حسابرسی شده ، منتج به سودنشده باشد.

6- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییهای شرکت به مدت یکسال کمتراز 25 درصدنباشد.

7- شرکت مقررات مربوط به افشای اطلاعات رابراساس اعلام بورس به مدت یکسال رعایت نکرده باشد.

8- کنترل مواردبندهای 1 الی 8 فوق‌وتشخیص حذف‌نام‌شرکتهاازتابلو یکم وانتقال به تابلودوم تالاراصلی ،بادبیرکل سازمان بورس می باشد.

تبصره 1 –سازمان بورس موظف است درمواردحذف وانتقال نام شرکت ، مراتب را طی گزارشی باذکر دلایل مربوطه ، به شرکت ذیربط، هیات پذیرش وشورای بورس گزارش نماید.

تبصره 2- تصمیمات دبیرکل سازمان بورس ، تا ده روز پس از تاریخ اعلام به شرکت ذیربط(در صورت اعتراض )، قابل تجدیدنظردرشورای بورس خواهدبود.

ماده 6- مواردحذف نام شرکتها ازتابلو دوم تالاراصلی وانتقال به تالار فرعی

درصورت وجود یاوقوع سه مورد ازمواردزیر، نام شرکت ازفهرست تابلو اصلی حذف وبه تالار فرعی منتقل می شود.همچنین ،شرکت بعداز حذف ازتابلو دوم تالاراصلی وانتقال به تالارفرعی حداقل پس از یک سال مالی –درصورت احراز مجددشرایط- می تواند درخواست ورود به تابلو دوم تالاراصلی رابه بورس ارایه نماید.

1- به مدت سه ماه بیش از75درصد ازسهام شرکت دراختیار کمتراز10 سهامدارباشد.بعلاوه تعدادسهامداران شرکت به مدت سه ماه متوالی یا 5 ماه غیرمتوالی درطول یکسال از 500 نفرکمترباشد.

2- مجموع سهام متعلق به دولت ، وزارتخانه ها،موسسه ها وشرکتهای دولتی موضوع ماده 4 قانون محاسبات عمومی کشور به استثنای بانکها، شرکتهای بیمه ، شرکتهای سرمایه گذاری ، به مدت شش ماه متوالی دریک سال بیش از49 درصدباشد.

3-سهام شرکت بیش از 100 روزمتوالی یا150 روزغیرمتوالی دریکسال ،دادوستدنشده باشد.

4-حجم دادوستدوگردش سهام شرکت طی یکسال ،به تشخیص دبیرکل سازمان بورس ،درحدمطلوبی نباشد.

5- عملکردشرکت دردودوره متوالی مالی منجربه زیان شده باشدونتیجه عملیات شش ماه بعدی شرکت براساس صورت های مالی حسابرسی شده منتج به سودنشده باشد.

6- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی های شرکت به مدت یکسال کمتراز20درصدباشد.

7- شرکت مقررات مربوط به افشای اطلاعات رابراساس ضوابط بورس ، باتشخیص دبیرکل رعایت نکرده باشد.

8- کنترل مواردبندهای 1 الی 8 فوق وتشخیص حذف نام شرکتها ازتابلودوم تالاراصلی وانتقال به تالارفرعی،با دبیرکل سازمان بورس می باشد.

تبصره 1- سازمان‌بورس‌موظف است درموارد حذف وانتقال نام شرکت ،مراتب راطی گزارشی باذکر دلایل مربوطه ، به شرکت ذی ربط ، هیات پذیرش وشورای بورس گزارش نماید.

تبصره 2- تصمیمات دبیرکل سازمان بوس ، تاده روز پس ازتاریخ اعلام به شرکت ذیربط(درصورت اعتراض )،قابل تجدیدنظر درشورای بورس خواهدبود.

ماده 7- مواردخذف نام شرکتها ازتالارفرعی

مواردی ازقبیل زیان دهی ، عدم سیاست افشای اطلاعات ، مطلوب نبودن میزان فعالیت وحجم دادوستدگردش سهام وعدم عرضه سهام مازاد برحدمجاز، درطی مهلت مناسب ، باتشخیص دبیرکل سازمان بورس وتصویب شورای بورس ، منجربه حذف نام شرکت ازتابلو فرعی خواهدشد.

تبصره 1- شرکت بعداز حذف ازتالارفرعی ،حداقل پس ازیکسال ، درصورت احراز مجددشرایط، می تواند درخواست ورودمجددبه تالارفرعی رابه سازمان بورس اوراق بهادار ارایه نماید.

تبصره 2- ورودمجددشرکت به تالارفرعی ، موکول به تصویب ان درهیات پذیرش خواهدبود.

منابع و ماخذ:

1- جهانخانی،علی،پارسائیان،علی،مدیریت سرمایه گذاری وارزیابی اوراق بهادار،انتشارات دانشکده مدیریت تهران1376

2- تهرانی،رضا،نوربخش،عسگر،مدیریت سرمایه گذاری،انتشارات نگاه دانش1382

3- منصور،جهانگیر،قانون تجارت،نشر دیدار1383

4-مشاوران مالی سهم نگر،بولتن آموزشی،دوره سی وسوم ،تیر ماه 1383

5-کرمی،غلامرضا،نوروش،ایرج،اصول حسابداری2، 1378

6- تالانه، عبدالرضا،مرادزاده فرد،اصول حسابداری(3)

7-ارباب،حمیدرضا،الفبای بازار سرمایه،شرکت اطلاع رسانی بورس،1383

8- بولتن آموزشی بورس منطقه ای کرمان و گیلان1383

9- ستوده تهرانی،حسن،حقوق تجارت،نشر دادگستر1378

10- قالیباف،حسن،مدیریت مالی

11-مرکز تحقیقات و توسعه بازارسرمایه ایران،((نگاهی تحلیلی برشاخص های بورس با رویکردی بر سهام شناور آزاد))

12- ماهنامه بورس ،دوره های مختلف

پیوست (2)

بسمه تعالی

فرم درخواست فروش و                                                         سازمان بورس اوراق بهادار تهران

وکاتنامه فروش اوراق بهادار                                                      

شماره سفارش

نام وکد شرکت کارگزاری                     

   شماره    0772                                                                               

  تاریخ

 

خواهشمند است اوراق بهادار مربوط به شرکت های مندرج درذیل را به:

نام                                                                                                 نام خانوادگی

نام پدر                                               شماره شناسنامه                           سال تولد

صادره از :                                          شماره تلفن :

نشانی :

شماره ملی (10رقمی) :                                                                         کدپستی (10رقمی) :

کد فروشنده :                                                                که لسناد آن پیوست می باشد به فروش رسانید.

ضمنا به آن شرکت محترم کارگزاری وکالت تام باحق توکیل به غیر میدهم تا کلیه مراحل وتشریفات ثبتو انتقال سهام را به طور کامل به نیابت از اینجانب انجام دهد.

 

سهم

حق تقدم

نام شرکت

تعداد

تعدادسهام( به حروف)

حداقل قیمت

وجه حاصل راپس از کسر کارمزد وسایر کسور به .......................................................................................... پرداخت نمایید.

ضمنا مسئولیت هرگونه اشتباه دردرج اطلاعات به عهده اینجانب(درخواست کننده) می باشد.

ملاحظات وشرایط ویژه :

 

محل امضاء فروشنده :

شرکت کارگزاری:

     امضاء

وصول اوراق بهادار احراز هویت فروشنده ودریافت سفارش فوق تایید وطبق آن عمل خواهد شد.

        دقیقه:

                          امضاء:

نسخه اول- کارگزار          نسخه دوم-شرکت خدمات بورس                    نسخه سوم-فروشنده                  نسخه چهارم –بایگانی

این درخواست باید به امضاء کارگزار رسیده وبه مهر کارگزاری ممهورگردد.

پیوست (1)

بسمه تعالی

فرم درخواست خرید                                                         سازمان بورس اوراق بهادار تهران

  اوراق بهادار                                                      

شماره سفارش

نام وکد شرکت کارگزاری                     

 

   شماره    1442                                                                               

  تاریخ

 

خواهشمند است اوراق بهادار مربوط به شرکت های مندرج درذیل را به:

نام                                                                                                 نام خانوادگی

نام پدر                                               شماره شناسنامه                           سال تولد

صادره از :                                          شماره تلفن :

نشانی :

شماره ملی (10رقمی) :                                                                         کدپستی (10رقمی) :

کد خریدار :                                             خریداری نمایید.

ضمنا به آن شرکت محترم کارگزاری وکالت تام باحق توکیل به غیر میدهم تا کلیه مراحل وتشریفات ثبتو انتقال سهام را به طور کامل به نیابت از اینجانب انجام دهد.

 

سهم

حق تقدم

نام شرکت

تعداد

مبلغ سرمایه گذاری

حداکثر قیمت

مبلغ .....................................ریال طی فیش بانکی تعداد................. فقره چک . به شماره.............................عهده بانک....................به ضمیمه تسلیم می گردد وبدینوسیله تعهد مینمایم هرمبلغ کسری رابابت خریدسهام یاکارمزد بپردازم.

ضمنا مسئولیت هرگونه اشتباه دردرج اطلاعات به عهده اینجانب (درخواست کننده) می باشد.

ملاحظات وشرایط ویژه :

 

محل امضاء خریدار :

شرکت کارگزاری:

     امضاء

وصول اوراق بهادار احراز هویت خریدار ودریافت سفارش فوق تایید وطبق آن عمل خواهد شد.

        دقیقه:

                          امضاء:

نسخه اول- کارگزار                     نسخه دوم - خریدار

                                                                                                                                                                                                                                                             

 

شماره اطلاعیه:

تاریخ اطلاعیه:

 

شرکت:

نماد:

کد:06-10-26

سرمایه ثبت شده:

70000 میلیون

دوره نه ماهه

دوره منتهی به: 30/09/1384

سال مالی منتهی به

29/12/1384

 

در تاریخ

درصد تغیرات

شرح

(1)30/09/1384

(2)30/12/1384

مثبت (منفی)

وجوه نقد و موجودی نزد بانکها

6,063

1,553

290

سرمایه گذاری های کوتاه مدت

22,783

31,683

(28)

طلب از شرکتهای گروه و شرکتهای وابسته

36,846

28,043

31

حسابها و اسناد دریافتی تجاری

2,021

2,571

(21)

سایر حسابها و اسناد دریافتی

24,408

2,729

794

موجودی مواد و کالا

55,497

41,167

35

سفارشات مواد و کالا

27,539

5,527

398

پیش پرداختها

---

جمع دارائیهای جاری

175,157

113,273

55

سرمایه گذاریهای بلند مدت

---

اموال,ماشین آلاتو تجهیزات(خالص)

84,059

74,848

12

طرحهای توسعه و تکمیل

14,187

---

سفارشات و پیش پرداختهای سرمایه ای

3,861

4,216

(8)

سایر دارایی ها

4,451

3,365

32

جمع دارایی ها

267,528

209,889

27

حسابها و اسناد پرداختی تجاری

244

342

(29)

سایر حسابها و اسناد پرداختی

23,797

5,524

331

بدهی به شرکتهای گروه و شرکتهای وابسته

52,249

74,095

(29)

حسابها و اسناد پرداختی غیر تجاری

9,284

---

پیش دریافت از مشتریان

6,934

2,521

175

ذخیره مالیات  بر درآمد

2,163

138

1,467

حصه جاری تسهیلات مالی دریافتی

42,013

19,953

111

سود سهام پیشنهادی و پرداختی

1,484

31,478

(95)

جمع بدهی های جاری

138,167

134,051

3

حسابها و اسناد پرداختی بلند مدت

26,508

---

تسهیلات مالی دریافتی بلند مدت

---

ذخیره مزایای پایان خدمت کار کنان

4,205

1,418

197

جمع بدهی های غیر جاری

30,713

1,418

2,066

وجوه واریزی جهت افزایش سرمایه

---

سرمایه

70,000

70,000

0

اندوخته قانونی

3,410

3,410

0

اندوخته طرح و توسعه

---

سایر اندوخته ها

---

سود(زیان) انباشته

25,237

1,010

2,399

جمع حقوق صاحبان سهام

98,647

74,420

33

جمع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام

267,528

209,889

27

مدیر عامل:

تاریخ تهیه:

حسابرس:

تاریخ بررسی:

1)پایان دوره نه ماهه منتهی به 30/09/1384              (سال مالی جاری)               2)پایان سال مالی قبل 30/12/1383

 

 

شماره اطلاعیه:

تاریخ اطلاعیه:

 

شرکت:

نماد:

کد:06-10-26

سرمایه

 ثبت شده:

70000 میلیون

دوره نه ماهه

دوره منتهی به: 30/09/1384

سال مالی منتهی به

29/12/1384

                                                                                                                ارقام به میلیون ریال

صورت سود (زیان) میاندوره ای

دوره نه ماهه منتهی به

سال مالی قبل

حسابرسی شده

شرح

(1)30/09/1384

(2)30/9/1383

خالص فروش/درآمد حاصل از ارائه خدمات  

105،798

87،241

118،647

کسر میشود:بهای تمام شده کالای فروش رفته/خدمات ارائه شده

(87،810)

(59،872)

(85،884)

سود(زیان)ناخالص

17،988

27،369

32،763

کسر میشود:هزینه های توزیع و فروش

(733)

(805)

(281)

هزینه های عمومی و اداری

(2،090)

(2،294)

(3،777)

سایر درآمد و هزینه های عملیاتی

8،659

0

سود(زیان)عملیاتی

23،824

24،270

28،705

اضافه (کسر) می شود:

هزینه های مالی

(695)

(456)

(1،070)

هزینه های جذب نشده در تولید

خالص درآمد ها)هزینه های(متفرقه

3،922

3،644

5،178

سود (زیان) قبل از اقلام غیر مترقبه،اثرات انباشته تغییر در اصول

27،051

27،458

32،813

اقلام غیر مترقبه

(138)

اثرات انباشته تغییر در اصول و روشهای متداول حسابداری

32،675

سود(زیان)قبل از کسر ماالیات

27،051

27،458

3،040

مالیات

(2،025)

(1،914)

سود(زیان)خالص دوره

25،026

27،458

1،126

سود(زیان)انباشته در ابتدای سال/دوره مالی

1،010

3،040

33،801

اصلاح اشتباه دوره های قبل

(799)

2،449

(1،641)

سود(زیان)انباشته در ابتدای سال/دوره مالی-اصلاح شده

211

5،489

سود قابل تخصیص

25،237

29،907

اندوخته قانونی

0

(1،373)

اندوخته طرح و توسعه

سایر اندوخته ها

پاداش هیئت مدیره

سود سهام پیشنهادی(برای هر سهم     ریال)

(31،150)

سود(زیان)انباﺷﺘﻪدر پایان دوره مالی منتهی به30/09/1384

25،237

28،534

1،010

سود هر سهم پس از کسر مالیات-ریال

358

392

175

مدیر عامل:

تاریخ تهیه:

حسابرس:

تاریخ بررسی:

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد