سایت تخصصی حسابداران خبره ایران

ارائه مطالب تخصصی حسابداری و حسابرسی و قوانین

سایت تخصصی حسابداران خبره ایران

ارائه مطالب تخصصی حسابداری و حسابرسی و قوانین

نحوه حسابداری و گزارشگری سهام خزانه


طبق ماده 28 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور (مصوب 01/02/1394) «... شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و بازارهای خارج از بورس براساس میزان سهام شناور خود در هر یک از بازارهای مذکور و بر اساس مقرراتی که با پیشنهاد سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار می‌رسد می‌توانند تا سقف ده درصد (10%) از سهام خود را خریداری و تحت عنوان سهام خزانه در شرکت نگهداری کنند. مادامی که این سهام در اختیار شرکت است فاقد حق رأی می‌باشد.»

در این رابطه، آیین‌نامه خرید، نگهداری و عرضه سهام خزانه (مصوب 15/04/1394 شورای عالی بورس و اوراق بهادار) و دستورالعمل اجرایی خرید، نگهداری و عرضه سهام خزانه (مصوب 03/06/1394 هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) تهیه و ابلاغ گردید.

در خصوص نحوه حسابداری و گزارشگری سهام خزانه موارد زیر قابل ذکر است:

1-        با توجه به اینکه طبق بند 31 استاندارد حسابداری 18 با عنوان «صورت‌های مالی تلفیقی و حسابداری سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی»، برای سهام شرکت اصلی در مالکیت شرکت‌های فرعی در صورت‌های مالی تلفیقی از روش بهای تمام شده استفاده می‌شود بنابراین برای ثبت‌های حسابداری سهام خزانه از روش بهای تمام شده استفاده می‌شود.

2-        هنگام فروش سهام خزانه، هیچگونه مبلغی در صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع شناسایی نمی‌شود.

3-        هنگام خرید، سهام خزانه به بهای تمام شده در دفاتر ثبت می‌گردد. هنگام فروش سهام خزانه، مابه‌التفاوت خالص مبلغ فروش و مبلغ دفتری تحت عنوان «صرف (کسر) سهام خزانه» شناسایی و ثبت می‌شود.

4-        در تاریخ گزارشگری، سهام خزانه به عنوان یک رقم کاهنده در بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه ارائه می‌شود.

5-        در تاریخ گزارشگری، مانده بدهکار «صرف (کسر) سهام خزانه» به حساب سود (زیان) انباشته منتقل می‌شود. مانده بستانکار حساب مزبور تا میزان کسر سهام خزانه منظور شده قبلی به حساب سود (زیان) انباشته، به آن حساب منظور و باقیمانده به عنوان «صرف سهام خزانه» در ترازنامه در بخش حقوق صاحبان سهام ارائه و در زمان فروش کل سهام خزانه، به حساب سود (زیان) انباشته منتقل می‌شود تا طبق نظر مجمع عمومی شرکت در خصوص آن تصمیم‌گیری شود.

6-        هرگونه خالص وجوه دریافتی بابت فروش سهام خزانه و خالص وجوه پرداختی بابت خرید سهام خزانه در طبقه «جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های تامین مالی» در صورت جریان وجوه نقد ارائه می‌شود.

7-        طبق استانداردهای حسابداری، در محاسبه سود هر سهم، مشابه محاسبه سود هر سهم تلفیقی که در آن میانگین موزون سهام شرکت اصلی در مالکیت شرکت‌های فرعی از میانگین موزون سهام کسر می‌گردد، میانگین موزون سهام خزانه از میانگین موزون سهام کسر می‌شود.

8-        مشابه سرمایه‌گذاری‌ها طبق بند 46 استاندارد حسابداری 15 با عنوان «حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها»، هرگاه‌ تنها بخشی‌ از مجموع‌ سهام خزانه‌، واگذار شود، مبلغ‌ دفتری‌ هر سهم خزانه بر مبنای‌ میانگین‌ بهای‌ تمام‌ شده‌ مجموع‌ سهام خزانه محاسبه‌ می‌شود.

9-       معاملات سهام خزانه با اشخاص وابسته باید طبق استاندارد حسابداری 12 با عنوان «افشای اطلاعات اشخاص وابسته» در یادداشت معاملات با اشخاص وابسته افشا شود. شایان ذکر است طبق ماده 8 دستورالعمل اجرایی خرید، نگهداری و عرضه سهام خزانه، اعضای هیئت مدیره (اعضای حقیقی و حقوقی و همچنین نمایندگان حقیقی اعضای حقوقی) و یا مدیران اجرایی ناشر حق شرکت در معاملات مربوط به سهام خزانه را ندارند.

 


بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه (29/12/1393)

000ر000ر100

سرمایه (000ر100 سهم 000ر1 ریالی)

000ر000ر10

صرف سهام

000ر000ر5

اندوخته قانونی

000ر000ر40

سود انباشته

000ر000ر155

جمع حقوق صاحبان سهام

 

ثبت‌های حسابداری معاملات سهام خزانه

 

000ر500ر5

000ر500ر5

 

سهام خزانه

وجه نقد

خرید 000ر5 سهم خزانه به قیمت هر سهم 1100 ریال در تاریخ 01/03/1394

 

000ر300ر3

000ر300

000ر600ر3

 

 

وجه نقد

سهام خزانه (100ر1×000ر3)

صرف (کسر) سهام خزانه

فروش 000ر3 سهم خزانه به قیمت هر سهم 1200 ریال در تاریخ 15/03/1394

 

000ر080ر1

000ر080ر1

 

سهام خزانه

وجه نقد

خرید 000ر1 سهم خزانه به قیمت هر سهم 1080 ریال در تاریخ 25/03/1394

 

 

000ر186ر2

000ر980ر1

000ر206

 

وجه نقد

صرف (کسر) سهام خزانه

سهام خزانه (093ر1[1]×000ر2)

فروش 000ر2 سهم خزانه به قیمت هر سهم 990 ریال در تاریخ 30/03/1394

 

بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه (31/03/1394)

000ر000ر100

سرمایه (000ر100 سهم 000ر1 ریالی)

000ر000ر10

صرف سهام

000ر94

صرف سهام خزانه

000ر000ر5

اندوخته قانونی

000ر000ر40

سود انباشته

(000ر094ر1)

سهام خزانه

000ر000ر154

جمع حقوق صاحبان سهام

 

یادداشت‌های توضیحی (31/03/1394)

رویه‌های حسابداری:

سهام خزانه:

الف) سهام خزانه به روش بهای تمام شده در دفاتر شناسایی و ثبت می‌شود و به عنوان یک رقم کاهنده در بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه ارائه می‌شود.

ب) هنگام فروش سهام خزانه، هیچگونه مبلغی در صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع شناسایی نمی‌شود و مابه‌التفاوت خالص مبلغ فروش و مبلغ دفتری تحت عنوان «صرف (کسر) سهام خزانه» شناسایی و ثبت می‌شود.

در تاریخ گزارشگری، مانده بدهکار «صرف (کسر) سهام خزانه» به حساب سود (زیان) انباشته منتقل می‌شود. مانده بستانکار حساب مزبور تا میزان کسر سهام خزانه منظور شده قبلی به حساب سود (زیان) انباشته، به آن حساب منظور و باقیمانده به عنوان «صرف سهام خزانه» در ترازنامه در بخش حقوق صاحبان سهام ارائه و در زمان فروش کل سهام خزانه، به حساب سود (زیان) انباشته منتقل می‌شود.

ج) هرگاه‌ تنها بخشی‌ از مجموع‌ سهام خزانه‌، واگذار شود، مبلغ‌ دفتری‌ هر سهم خزانه بر مبنای‌ میانگین‌ بهای‌ تمام‌ شده‌ مجموع‌ سهام خزانه محاسبه‌ می‌شود.

 

 

مبلغ

تعداد

یادداشت توضیحی سهام خزانه:

ریال

سهم

 

-

-

مانده ابتدای دوره

000ر580ر6

000ر6

خرید طی دوره

(000ر486ر5)

(000ر5)

فروش طی دوره

000ر094ر1

000ر1

مانده پایان دوره

خرید و فروش سهام خزانه طبق آیین‌نامه و دستورالعمل اجرایی خرید، نگهداری و عرضه سهام خزانه صورت می‌گیرد. شرکت نسبت به سهام خزانه، فاقد حق رای در مجامع بوده و حق‌تقدم در خرید سهام جدید را ندارد و در زمان انحلال حق دریافت هیچ گونه دارایی ندارد. به سهام خزانه در موقع تقسیم سود، سودی تعلق نمی‌گیرد.

صورت تطبیق برنامه خرید و فروش سهام خزانه با عملکرد واقعی:

......

مبلغ

یادداشت توضیحی صرف سهام خزانه:

ریال

 

-

مانده ابتدای دوره

000ر300

سود حاصل از فروش

(000ر206)

زیان حاصل از فروش

-

مانده انتقالی

000ر94

مانده پایان دوره

 





 

ثبت‌های حسابداری معاملات سهام خزانه

 

000ر600ر6

000ر600ر6

 

سهام خزانه

وجه نقد

خرید 000ر6 سهم خزانه به قیمت هر سهم 1100 ریال در تاریخ 15/04/1394

 

 

000ر198ر2

000ر048ر2

000ر150

 

وجه نقد

صرف (کسر) سهام خزانه

سهام خزانه (099ر1[2]×000ر2)

فروش 000ر2 سهم خزانه به قیمت هر سهم 1024 ریال در تاریخ 20/06/1394

 

000ر56

000ر56

 

سود (زیان) انباشته

صرف (کسر) سهام خزانه

بستن مانده بدهکار حساب صرف (کسر) سهام خزانه به سود (زیان) انباشته در تاریخ 31/06/1394

 

بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه (31/06/1394)

000ر000ر100

سرمایه (000ر100 سهم 000ر1 ریالی)

000ر000ر10

صرف سهام

-

صرف سهام خزانه

000ر000ر5

اندوخته قانونی

000ر944ر39

سود (زیان) انباشته

(000ر496ر5)

سهام خزانه

000ر448ر149

جمع حقوق صاحبان سهام


 

یادداشت‌های توضیحی (31/06/1394)

مبلغ

تعداد

یادداشت توضیحی سهام خزانه:

ریال

سهم

 

000ر094ر1

000ر1

مانده ابتدای دوره

000ر600ر6

000ر6

خرید طی دوره

(000ر198ر2)

(000ر2)

فروش طی دوره

000ر496ر5

000ر5

مانده پایان دوره

 

مبلغ

یادداشت توضیحی صرف سهام خزانه:

ریال

 

000ر94

مانده ابتدای دوره

-

سود حاصل از فروش

(000ر150)

زیان حاصل از فروش

000ر56

مانده انتقالی

-

مانده پایان دوره

 





 

ثبت‌های حسابداری معاملات سهام خزانه

 

600ر81

400ر198ر2

000ر280ر2

 

 

وجه نقد

صرف (کسر) سهام خزانه

سهام خزانه

فروش 000ر2 سهم خزانه به قیمت هر سهم 1140 ریال در تاریخ 25/08/1394

 

000ر56

 

000ر56

 

 

صرف (کسر) سهام خزانه

سود (زیان) انباشته

انتقال مانده بستانکار حساب صرف (کسر) سهام خزانه به سود (زیان) انباشته به میزان کسر سهام منظور شده قبلی به سود (زیان) انباشته

 

بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه (30/09/1394)

000ر000ر100

سرمایه (000ر100 سهم 000ر1 ریالی)

000ر000ر10

صرف سهام

600ر25

صرف سهام خزانه

000ر000ر5

اندوخته قانونی

000ر000ر40

سود (زیان) انباشته

(600ر297ر3)

سهام خزانه

000ر728ر151

جمع حقوق صاحبان سهام

 

یادداشت‌های توضیحی (30/09/1394)

مبلغ

تعداد

یادداشت توضیحی سهام خزانه:

ریال

سهم

 

000ر496ر5

000ر5

مانده ابتدای دوره

-

-

خرید طی دوره

(400ر198ر2)

(000ر2)

فروش طی دوره

600ر297ر3

3000

مانده پایان دوره

 

مبلغ

یادداشت توضیحی صرف سهام خزانه:

ریال

 

-

مانده ابتدای دوره

600ر81

سود حاصل از فروش

-

زیان حاصل از فروش

(000ر56)

مانده انتقالی

600ر25

مانده پایان دوره



[1] 093ر1=000ر3/(000ر080ر1+000ر300ر3-000ر500ر5)

[2] 099ر1=000ر7/(000ر600ر6+000ر094ر1)