اهمیت حسابرسی مستقل

اهمیت حسابرسی مستقل

---

بعد از انقلاب صنعتی و تشکیل شرکت‌‌هایی با سهامداران زیاد وسرمایه هنگفت‌‌، جدایی مالکان(سهامداران) ومدیران، موضوعی جدایی‌ناپذیر از فعالیت‌‌های اقتصادی شد. این موضوع در عصر جهانی شدن سرمایه و تاسیس شرکت‌‌های سهامی چندین هزار سهامداری که ممکن است در یک کشور نباشند تشدید شده است.
به دلیل این جدایی‌‌،سهامداران و مالکان برای اطمینان از حفظ ثروتشان و انجام امور شرکت‌‌‌ طبق اهداف تعیین شده که مهمترین آنها افزایش ثروت مالکان است به فکر چاره افتادند‌ که در نهایت به بهترین و کم هزینه ترین راه حل‌‌، یعنی مراجعه به افرادی مستقل‌‌،کار آزموده وامین به نام حسابرس مستقل منتج شد.
یکی از مهمترین منابع اطلاعاتی تصمیم گیری سرمایه‌‌گذاران، مدیران، اعتباردهندگان‌‌،نهادهای نظارتی، اتحادیه‌‌های صنفی وکارگری، تحلیل‌گران مالی، دولت و...صورت‌‌های مالی تهیه شده توسط مدیران است.این تهیه کنندگان به دلایلی از جمله تضاد منافع احتمالی با سایر گروه‌‌های استفاده کننده اطلاعات، جانبداری ازمنافع یکی از گروه‌‌های استفاده کننده اطلاعات،منافع شخصی یا سازمانی،خوب جلوه دادن وضعیت شرکت‌‌‌، دریافت اعتبار با نرخ بهره مناسب‌‌، کاهش مالیات‌‌،افزایش پاداش،تداوم مدیریت و...ممکن است اقدام به انتشاراطلاعاتی کنند که باعث گمراهی استفاده کنندگان شود. بیشترین استفاده کنندگان اطلاعات صورت‌‌های مالی یعنی سرمایه‌‌گذاران و صاحبان موسسات برای جلوگیری از دستکاری احتمالی اطلاعات توسط تهیه کنندگان و اطمینان از نمایش مطلوب وضعیت موسسات خود در صورت‌‌های مالی، بررسی مطلوبیت صورت‌‌های مالی را به حسابرسان می‌‌‌‌سپارند. بررسی جستجوگرانه مدارک حسابداری و سایر شواهد زیربنای صورت‌‌های مالی از طریق کسب آگاهی از سیستم کنترل‌‌های داخلی و بازرسی مدارک‌‌، مشاهده دارایی‌ها، پرسش از منابع داخل و خارج موسسه مورد رسیدگی واجرای سایر روش‌های رسیدگی توسط فردی غیر از تهیه‌کنندگان صورت‌‌های مالی به منظور اظهارنظر حرفه‌ای نسبت به مطلوبیت ارائه صورت‌‌های مالی طبق استانداردهای حسابداری بر اساس حسابرسی به عمل آمده را حسابرسی می‌گویند.صورت‌‌های مالی موسسات برای بهره‌مندی از کیفیت مطلوب، قابلیت مقایسه عملکرد سال‌‌های مختلف یک شرکت‌‌‌ با خود و شرکت‌‌‌‌‌های دیگر باید طبق اصول وخط مشی‌‌هایی که به آن اصول حسابداری می‌‌‌گویند تهیه شود. حسابرسان موظفند حسابرسی خود را چنان برنامه‌ریزی کنند که اطمینانی معقول براساس حسابرسیشان به استفاده کننده اعطا کنند که صورت‌‌های مالی حسابرسی شده وضعیت مالی شرکت‌‌‌ را طبق اصول پذیرفته شده حسابداری به نحو مطلوب نمایش می‌‌‌دهد.با توجه به تعریف حسابرسی و توضیحات ذکر شده حسابرسان برای یافتن تقلب و مچ‌گیری فعالیت نمی‌‌‌کنند. بلکه وظیفه اصلی آنها اظهار نظر حرفه‌ای درباره مطلوبیت ارائه اطلاعات در صورت‌‌های مالی است. حسابرسان با توجه به نوع رسیدگی‌‌هایشان که نمونه‌ای است نمی‌‌‌توانند اطمینانی 100درصد از عاری بودن صورت‌‌های مالی از تقلب واشتباه به استفاده‌کنندگان بدهند.اما حسابرسان در بررسی‌های خود ممکن است اشتباهات و تقلب‌‌هایی را کشف کنند. حتی در صورتی که حسابرسان با صرف وقت طولانی وهزینه فراوان تمام اسناد مالی را بررسی کنند هم نمی‌‌‌توانند اطمینان 100درصدی بدهند زیرا حسابرسان قادر به کشف تقلبات دسته‌جمعی(تبانی)نخواهند بود.
تهیه کنندگان اطلاعات در دنیایی که تجارت وسرمایه‌گذاری در آن جهانی شده، از سوی استفاده‌کنندگان اطلاعات به شدت تحت فشار هستند و می‌خواهند اطلاعات جدید و به موقع، در عین حال قابل اتکا(قابل اطمینان) دریافت کنند. حسابرسان برای رفع نیازاستفاده کنندگان در حسابرسی خود به جای سندرسمی تمام مدارک پشتوانه صورت‌‌های مالی مجبورند از حسابرسی مبتنی بر سیستم کنترل‌های داخلی شرکت‌‌‌ مورد رسیدگی یا حسابرسی مبتنی بر ریسک استفاده کنند.
حسابرسی مبتنی بر سیستم کنترل‌های داخلی شرکت‌‌‌ مورد رسیدگی: حسابرسان با بررسی، مداقه و شناخت سیستم کنترل‌‌های داخلی، جایگاه حسابرس داخلی و نوع فعالیت شرکت‌‌‌ و غیره ممکن است با اتکا بر سیستم کنترل‌های داخلی شرکت‌‌‌ مورد رسیدگی، با بررسی تعداد محدودی از مدارک با استفاده از تجربه و قضاوت حرفه‌ای با صرف کمترین وقت وهزینه اظهار نظر حرفه‌ای کنند یا با عدم اتکا بر سیستم‌‌های کنترل داخلی موسسه مورد رسیدگی به علت ضعف یا عدم اجرای مناسب آن کنترل‌ها باصرف وقت وهزینه فراوان پس از بررسی‌‌های زیاد اظهار نظر حرفه‌ای کنند.
حسابرسی مبتنی بر ریسک: حسابرس با احتمال خطر حسابرسی که شامل احتمال خطر ذاتی، احتمال خطر کنترل واحتمال خطر عدم کشف است روبه‌رو است. احتمال خطر حسابرسی یعنی حسابرس نادانسته نظر خود را درباره صورت‌‌‌‌های مالی حاوی خطای (تحریف )با اهمیت بطور مناسب تعدیل نکند.در حسابرسی مبتنی بر ریسک حسابرس با برآورد ریسک هر گروه‌‌ از حساب‌‌های ترازنامه‌‌، سود وزیان و... حسابرسی رابرنامه ریزی ومیزان رسیدگی ها را تعیین می‌‌‌کند.
حسابرسان علاوه بر اظهار نظر حرفه‌ای درباره مطلوبیت صورت‌‌های مالی می‌‌‌توانند صاحبکار را در شناخت نقاط ضعف سیستم‌های کنترل داخلی وتهیه صورت‌‌های مالی مطلوب‌‌تر یاری کنند. حضور حسابرسان در موسسات مورد رسیدگی از نظر روانی حضور فردی کارآزموده ومراقب را برای کارکنان موسسه تداعی می‌‌‌کند تا آنها را به انجام امور به نحو مطلوب وطبق مقررات تشویق کند.مهمترین وظیفه حسابرسان تهیه گزارش حسابرسی است که در آن اظهار نظر حرفه‌ای خود را درباره مطلوبیت ارائه صورت‌‌های مالی طبق استانداردهای حسابداری به صراحت اعلام می‌‌‌کنند.اظهار نظر حسابرسان ممکن است یکی از 4 نوع الف) مقبول ب)مشروط ج)مردود ه)عدم اظهار نظر باشد.
الف)نظر مقبول: یعنی به نظرحسابرس، صورت‌‌های مالی واحد مورد حسابرسی وضعیت مالی شرکت‌‌‌ را طبق استانداردهای حسابداری به نحو مطلوب نمایش می‌‌‌دهد.
ب)نظر مشروط: حسابرس در حسابرسی خود به مواردی پی برده که نه آنقدر مهم است که درباره صورت‌‌های مالی مجوز اظهار نظر مردود یا عدم اظهار نظر بدهد نه آنقدر بی‌اهمیت که اجازه اظهار نظر مقبول دهد.
ج)نظر مردود: حسابرس در حسابرسی خود به موارد بسیار مهمی(اساسی) پی برده است که صورت‌‌های مالی، استفاده‌کنندگان را گمراه خواهد کرد و مدیران موسسه مورد حسابرسی حاضر به اصلاح آنها نشده‌اند. (توافق نکردن مدیران موسسه مورد حسابرسی و حسابرس مثلا در اجرای یکی از اصول حسابداری و...)
د)عدم اظهار نظر: حسابرس به دلایلی از جمله ابهام بسیار با اهمیت اساسی یا زیر سوال رفتن فرض تداوم فعالیت یا عدم قابلیت اتکا بر سیستم کنترل داخلی نمی‌‌‌تواند اظهار نظری ارائه کند.حسابرسان با حسابرسی به عمل آمده سهامداران خرد و بدون نفوذ را مطمئن می‌‌‌کنند که فردی ناظر، متخصص و مستقل می‌‌تواند از حقوق آنها دفاع کند. همچنین مدیران شرکت‌‌‌های مورد حسابرسی می‌‌‌توانند با استناد به گزارش حسابرسان مستقل امانتداری،بهره وری و اثر بخشی فعالیت‌ها و تصمیمات خود را نشان بدهند. دولت‌ها می‌‌‌توانند بدون صرف هزینه‌ای با اتکا بر گزارش حسابرسان مستقل و با اطمینان معقولی که به صورت‌‌های مالی حسابرسی شده خواهند داشت مبلغ سود و زیان شرکت‌‌‌ها را طبق صورت‌‌های مالیشان قبول و به در آمد مالیاتی که مورد توافق دولت و شرکت‌‌‌ها خواهد بود دست یابند.موسسات مورد حسابرسی نیز با اتکا به گزارش حسابرسان می‌‌‌توانند به تامین مالی با نرخ‌‌های کمتر دست یابند و از پرداخت هزینه‌‌های تامین مالی زیاد بپرهیزند.همچنین اعتبار دهندگان نیز با اطمینان از وصول مطالبات به موسساتی که گزارش حسابرسی آنان مقبول یا بدون بند است با خیال راحت از بازپرداخت تعهدات به موسسات مورد حسابرسی تسهیلات پرداخت کنند.جامعه حسابرسان برای حفظ اعتماد جامعه، حفظ استقلال و نمایش آن اقدام به تشکیلNGO‌‌های خود انتظامی کرده‌اند که این NGOها وظیفه تعیین صلاحیت‌‌، تنبیهات متخلفان این حرفه را بر عهده دارند. (مثل:انجمن حسابداران رسمی،انجمن حسابداران خبره...).
حال با توجه به توضیحات گفته شده می‌‌توان نتیجه گرفت که حسابرسان مستقل با حسابرسی خود و نتیجه آن که گزارش حسابرسی است در انجام امور زیر نقش عمده و مهمی‌‌‌بر عهده دارند:
- افزایش اطمینان به اطلاعات مندرج در صورت‌‌های مالی برای تصمیم گیری فعالان اقتصادی و سرمایه‌‌گذاران حال وآتی.
- اطمینان دهی به مالکان در انجام امور موسسه طبق خط مشی تعیین شده وگزارش آن طبق استانداردهای حسابداری.
- اطمینان مدیران از نمایش مطلوب و بدون غرض تلاش‌ها و فعالیتشان.
کمک به دولت در دریافت مالیات بدون صرف هزینه وصول آن.
- کمک به اعتبار دهندگان در اعطای اعتبار با نرخ‌‌های معقول واطمینان از وصول آنها.
- کمک به گسترش حرفه حسابرسی، حسابداری و اشتغال زایی.
- تعدیل منافع گروه‌‌‌‌های مختلف استفاده کننده از صورت‌‌های مالی و جلوگیری از جانبداری صورت‌‌ها از منافع یک گروه‌‌.
- کمک به موسسات حسابرسی شده برای دریافت اعتبارات مورد نیاز با حداقل هزینه.