استهلاک از نظر قانون مالیات مستقیم

 اگرچه برخی از موارد در قانون مالیاتهای مستقیم ایران دچار ابهام است ُ از جمله سنوات استهلاک نرم افزار ها یا حتی pc ها - اما بقیه موارد بشرح زیر برای دوستان می تواند مفید باشد: 

 پس لطفا بقیه مطالب را بخوانید : 

هزینه استهلاک به عنوان با اهمیت ترین هزینه مرتبط با اموال ، ماشین آلات  و تجهیزات تلقی می گردد. در این ارتباط ما از روش شناسایی سیستماتیک و منطقی جهت شناسایی هزینه استهلاک مرتبط با هر دارایی استفاده می نماییم. استهلاک محاسبه شده در هر دوره به حسابی با عنوان استهلاک انباشته منظور می گردد. این حساب ، حسابی کاهنده است و در سمت راست ترازنامه به عنوان کاهنده بهای تمام شده دارایی نمایش داده می شود. تفاوت بهای تمام شده و استهلاک انباشته دارایی برابر است با ارزش دفتری دارایی.

استهلاک از نظر قانون مالیات مستقیم

بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم دارایی ثابت بر اثر استفاده یا گذشت زمان قابل استهلاک است. در این قانون ماخذ استهلاک قیمت تمام شده دارایی می باشد و استهلاک از تاریخی محاسبه می شود که دارایی قابل استهلاک آماده برای بهره برداری در اختیار موسسه قرار می گیرد. در صورتیکه دارایی قابل استهلاک در خلال ماه در اختیار موسسه قرار گیرد ماه مزبور در محاسبه منظور نخواهد شد. در مورد کارخانه ها دوره بهره برداری آزمایشی جزو بهره برداری محسوب نمی گردد.

بر اساس ماده 150 قانون مالیاتهای مستقیم محاسبه استهلاک به دو روش نزولی و مستقیم پذیرفته شده است. در تبصره 1 این ماده هزینه مربوط به تغییر یا  تعمیرات اساسی دارایی ، جزو قیمت تمام شده دارایی محسوب می شود.تبصره 2 همین ماده بیان می کند که موسسات می توانند هزینه های نرم افزاری خود را از 3 سال تا حد اکثر 5 ساله مستهلک کنند.

نکته : هر کجا که میان قانون مالیاتهای مستقیم و استانداردهای حسابداری تناقض وجود داشته باشد ، معیار و ملاک جهت انجام عملیات حسابداری قانون مالیاتهای مستقیم می باشد.

استهلاک از نظر استاندارد های حسابداری ایران (استاندارد شماره 11)

در استانداردهای ایران دارایی ثابت به موازات کسب منافع  مستهلک می گردد. همچنین نابابی ، فرسودگی و خرابی نیز از علل استهلاک دارایی می باشد. به صورت کلی علل استهلاک از دید استاندارد 11 عبارت است از :

1. استفاده مورد انتظار واحد تجاری از دارایی
2. فرسودگی و خرابی
3. نابابی فنی ناشی از پیشرفت تکنولوژی
4. محدودیتهای زمانی از قبیل تاریخ انقضا

در ارتباط با برآورد عمر مفید دارایی ، استاندارد ، این برآورد را منوط به قضاوت واحد تجاری می داند که از تجربه دارایی های مشابه ناشی می شود.بر اساس بند 56 این استاندارد ، مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی پس از کسر ارزش اسقاط از بهای تمام شده بدست  می آید.

روشهای استهلاک مورد پذیرش در استاندارد ایران روشهای خط مستقیم ، نزولی و معادل آحاد تولید است.

در ارتباط با تغییر روش استهلاک یا تعدیل نرخ آن  بند 63 این استاندارد چنین می گوید :

روش استهلاک مورد استفاده برای دارایی ها باید به طور ادواری بررسی شود و در صورت تغییر قابل ملاحظه در الگوی مصرف ، روش استهلاک جهت انعکاس الگوی جدید تغییر یابد. هرگاه چنین تغییری در روش استهلاک لازم شود ، این تغییر باید به عنوان تغییری در برآورد تلقی شود و استهلاک دوره جاری و دوره های آتی دارایی تعدیل شود.

تعریف استهلاک

در عرف حسابداری سرشکن کردن و تخصیص دادن  بهای تمام شده دارایی ثابت را به طریقی معقول و منظم بر دوره های استفاده از آن استهلاک می نامند . بهای تمام شده معمولاً در طول مدت استفاده از دارایی , ثابت می ماند به طوریکه  در پایان عمر مفید دارایی مجموع اقلام استهلاک دوره های استفاده از آن برابر می شود با بهای اولیه منهای ارزش اسقاط دارایی.

علل استهلاک

عوامل فیزیکی:

1. فرسودگی  ناشی از استعمال
2. گذشت زمان
3. پوسیدگی و زنگ زدگی

عوامل کاربردی:

1. عدم کفایت                      

       2. نابابی که تعویض زودرس را هم در بر می گیرد.

نحوه محاسبه هزینه استهلاک:

جهت محاسبه استهلاک باید مبنایی مناسب برای عوامل زیر تعریف نمود:

1. بهای تمام شده واقعی
2. برآورد ارزش اسقاط
3. برآورد عمر مفید

در نتیجه در محاسبه استهلاک یک عامل واقعی و دو عامل برآوردی وجود دارد.

ارزش اسقاط :

عبارت است از مبلغی که پیش بینی می شود از فروش مال یا تعویض به هنگام عدم استفاده از آن.مبلغ‌ استهلاک‌ پذیر یک‌ دارایی‌ پس‌ از کسر ارزش‌ اسقاط‌ آن‌ تعیین‌ می‌شود.

طبق استاندارد شماره 17 حسابداری ارزش‌ اسقاط‌ صفر فرض‌ می‌شود. ارزش‌ اسقاط‌ غیر از صفر متضمن‌ این‌ است‌ که‌ واحد تجاری‌ انتظار دارد دارایی‌ نامشهود را قبل‌ از پایان‌ عمر اقتصادی‌ آن‌ واگذار کند.

عمر مفید:

تعیین عمر مفید به ماهیت دارایی و علل اصلی استهلاک آن بستگی دارد.بنابر این عمر مفید ممکن است بر حسب یکی از مقیاسهای زیر تعیین شود:

1. دوره هایی از زمان           2.جمع محصولات قابل تولید         3. جمع ساعات کارکرد

روشهای استهلاک:

الف) محاسبه بر حسب زمان

1 .روش خط مستقیم (اقساط مساوی)  

 ب) محاسبه بر حسب محصول

 2.  روش ساعات کارکرد

  3. روش میزان تولید

ج)روشهای مبتنی بر استهلاک بیشتر در سالهای اول عمر مفید و کاهش تدریجی آن

  4. روش مجموعه سنوات

   5. روش نزولی

1. روش خط مستقیم:

هزینه استهلاک هر دوره = عمر مفید (سال) /(بهای تمام شده – ارزش اسقاط)

2. روش ساعات کارکرد:

 هزینه استهلاک هر دوره = عمر مفید(برحسب ساعات کارکرد)/(بهای تمام شده -ارزش اسقاط)

3. روش میزان تولید:

هزینه استهلاک هر دوره=میزان تولید برآوردی/میزان تولیدواقعی*(بهای تمام شده -ارزش اسقاط)

4. روش مجموع سنوات:

هزینه استهلاک هر دوره =مجموع سنوات/عمرمفیدباقیمانده*(بهای تمام شده-ارزش اسقاط)

5. روش نزولی:

نرخ استهلاک × ( استهلاک انباشته تا دوره محاسبه - بهای تمام شده )= هزینه استهلاک هر دوره