حسابداری پیمانکاری

 حسابداری پیمانکاری

 درآمد پیمان

 باید در برگیرنده‌ موارد زیر باشد :

 الف‌. مبلغ‌ اولیه‌ درآمد که‌ در پیمان‌ مورد توافق‌ قرار گرفته‌ است‌.

 ب‌ . تغییر در میزان‌ کار پیمان‌، ادعا و سایر دریافتهای‌ تشویقی‌ در ارتباط‌ با عملیات‌ پیمان‌:

 1. تا میزانی‌ که‌ احتمال‌ رود این‌ موارد منجر به‌ درآمد گردد.

 2. این‌ موارد را بتوان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا اندازه‌گیری‌ کرد.

 . درآمد پیمان‌ به‌ ارزش‌ منصفانه‌ مابه‌ازای‌ دریافتی‌ یا دریافتنی‌ اندازه‌گیری‌ می‌شود. اندازه‌گیری‌ درآمد پیمان‌ تحت‌ تأثیر ابهامات‌ گوناگونی‌ است‌ که‌ به‌ نتیجه‌ رویدادهای‌ آتی‌ بستگی‌ دارد. براوردها اغلب‌ با وقوع‌ رویدادها و رفع‌ ابهامات‌ تجدید نظر می‌شود. بدین‌ ترتیب‌ مبلغ‌ درآمد پیمان‌ ممکن‌ است‌ از دوره‌ای‌ به‌ دوره‌ دیگر تغییر کند. برای‌ مثال‌ :

 الف‌. پیمانکار و کارفرما ممکن‌ است‌ در دوره‌ای‌ پس‌ از دوره‌ انعقاد پیمان‌، در مورد تغییرات‌ یا ادعاهایی‌ که‌ موجب‌ افزایش‌ یا کاهش‌ درآمد پیمان‌ گردد، به‌ توافق‌ برسند،

 ب‌ . مبلغ‌ درآمد مورد توافق‌ در یک‌ پیمان‌ مقطوع‌ ممکن‌ است‌ به‌ موجب‌ مفاد پیمان‌، از جمله‌ تعدیل‌ آحاد بها، افزایش‌ یابد،

ج‌ . مبلغ‌ درآمد پیمان‌ ممکن‌ است‌ در نتیجه‌ جرایم‌ تأخیر در تکمیل‌ کار، کاهش‌ یابد، 

د . در مواردی‌ که‌ پیمان‌ مقطوع‌ متضمن‌ نرخ‌ ثابت‌ برای‌ هر واحد محصول‌ است‌، با افزایش‌ تعداد واحدها، درآمد پیمان‌ افزایش‌ می‌یابد.

  تغییر پیمان‌ عبارت‌ است‌ از دستور کارفرما مبنی‌ بر تغییر در دامنه‌ کاری‌ که‌ قرار است‌ طبق‌ مفاد پیمان‌ انجام‌ شود. تغییر ممکن‌ است‌ موجب‌ افزایش‌ یا کاهش‌ درآمد پیمان‌ شود. برای‌ نمونه‌، می‌توان‌ از تغییر در مشخصات‌ یا طراحی‌ یک‌ دارایی‌ و تغییر در مدت‌ پیمان‌ نام‌ برد. تغییر زمانی‌ در درآمد پیمان‌ منظور می‌شود که‌ :

 الف‌. تصویب‌ تغییر و مبلغ‌ درآمد حاصله‌ توسط‌ کارفرما محتمل‌ باشد، 

 ب‌ . مبلغ‌ درآمد را بتوان‌ به‌ گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا اندازه‌گیری‌ کرد.

 ادعا عبارت‌ از مبالغی‌ است‌ که‌ پیمانکار از کارفرما یا شخص‌ ثالث‌ به‌ عنوان‌ جبران‌ هزینه‌هایی‌ مطالبه‌ می‌کند که‌ در مبلغ‌ پیمان‌ منظور نشده‌ است‌. برای‌ مثال‌ ادعا ممکن‌ است‌ ناشی‌ از اشتباه‌ در مشخصات‌ یا طراحی‌، تأخیر ایجاد شده‌ توسط‌ کارفرما و تغییرات‌ مورد اختلاف‌ در میزان‌ کار پیمان‌ باشد. اندازه‌گیری‌ مبالغ‌ درآمد حاصل‌ از ادعا متضمن‌ درجه‌ بالایی‌ از ابهام‌ است‌ و اغلب‌ بستگی‌ به‌ نتیجه‌ مذاکرات‌ دارد. بنابراین‌ ادعا تنها زمانی‌ در درآمد پیمان‌ منظور می‌شود که‌ :

الف‌. مذاکرات‌ به‌ مرحله‌ پیشرفته‌ای‌ رسیده‌ باشد، به‌گونه‌ای‌ که‌ قبول‌ ادعا از سوی‌ کارفرما محتمل‌ باشد، 

 ب‌ . مبلغی‌ را که‌ احتمالاً مورد قبول‌ کارفرماست‌، بتوان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا اندازه‌گیری‌ کرد.

دریافتهای‌ تشویقی‌، مبالغی‌ است‌ اضافی‌ که‌ درصورت‌ نیل‌ به‌ استانداردهای‌ عملکرد تعیین‌شده‌ یا افزون‌بر آن‌، توسط‌ پیمانکار دریافت‌ می‌شود. برای‌ مثال‌ ممکن‌ است‌ در پیمان‌ پیش‌بینی‌ شود که‌ درصورت‌ تکمیل‌ موضوع‌ پیمان‌ قبل‌ از موعد مقرر، پرداختهای‌ تشویقی‌ به‌ پیمانکار صورت‌ گیرد. دریافتهای‌ تشویقی‌ را زمانی‌ می‌توان‌ در درآمد پیمان‌ منظور کرد که‌:  

الف‌. پیمان‌ تا حدی‌ پیشرفت‌ کرده‌ باشد که‌ نیل‌ به‌ استانداردهای‌ عملکرد تعیین‌ شده‌ یا افزونبر آن‌، محتمل‌ باشد.

 ب‌ . مبلغ‌ دریافت‌ تشویقی‌ را بتوان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا اندازه‌گیری‌ کرد. مخارج پیمان:

مخارج پیمان باید مشتمل بر موارد زیر باشد :

الف . مخارجی که مستقیماً با یک پیمان مشخص مرتبط است ،

ب . مخارجی که بین پیمانهامشترک بوده و تسهیم آن به پیمانهای جداگانه امکان پذیر است ، و

ج . سایر مخارجی که به موجب مفاد پیمان مشخصاً قابل مطالبه از کارفرما است .

 مخارج مستقیم یک پیمان در برگیرنده مواردی از قبیل کار مستقیم (شامل سرپرستی و نظارت مستقیم )، مواد اولیه مصرفی ، استهلاک و اجاره ماشین آلات و تجهیزات ، مخارج جابجایی مواد، ماشین آلات و تجهیزات ، مخارج مستقیم طراحی و کمک فنی ، مخارج براوردی کارهای اصلاحی و تضمینی و ادعا توسط اشخاص ثالث است . این مخارج را می توان به میزان درآمدهای اتفاقی خارج از شمول تعریف درآمد پیمان (از قبیل درآمد حاصل از فروش مواد و ماشین آلات اضافی ) کاهش داد.

 مخارج مشترک قابل تسهیم بین پیمانهای مختلف مشتمل بر حق بیمه ، مخارج غیرمستقیم طراحی و کمک فنی و سربار پیمان است . این مخارج برحسب ماهیت آن طبقه بندی و با اعمال یکنواخت روشهای سیستماتیک و معقول به پیمانهای مختلف تخصیص می یابد. تخصیص مزبور مبتنی بر سطح معمول فعالیت واحد تجاری است . سربار پیمان در برگیرنده مواردی از قبیل مخارج تهیه و پردازش لیست حقوق کارکنان پیمان است . مخارج مشترک همچنین می تواند با توجه به استاندارد حسابداری شماره 13 با عنوان حسابداری مخارج تأمین مالی ، دربرگیرنده مخارج استقراض مرتبط با پیمانها نیز باشد.

 سایر مخارجی که به موجب مفاد پیمان مشخصاً قابل مطالبه از کارفرما است ، دربرگیرنده مواردی از قبیل مخارج اداری عمومی و مخارج توسعه می باشد که جبران آن به طور مشخص در پیمان قید شده است .

 مخارجی را که نمی توان به فعالیت پیمانکاری یا به یک پیمان مشخص مربوط دانست جزء مخارج پیمان منظور نمی شود. نمونه هایی از این مخارج عبارت است از مخارج اداری ، عمومی و فروش ، مخارج تحقیق و توسعه که جبران آن در پیمان مشخص نشده و استهلاک ماشین آلات و تجهیزاتی که در فعالیت پیمانکاری استفاده نشده است .

. مخارج تحمل شده قبل از انعقاد پیمان ، درصورت انعقاد پیمان در دوره جاری یا حصول اطمینان از انعقاد پیمان در دوره بعد، به حساب پیمان منظور می شود. هرگاه این مخارج به عنوان هزینه دوره ای که در آن وقوع یافته محسوب شود و پیمان در دوره بعد منعقد گردد، چنین مخارجی را نباید به حساب پیمان برگشت داد.

شناخت درآمد و هزینه های پیمان‌‌‌

 با توجه‌ به‌ ماهیت‌ پیمانهای‌ بلندمدت‌، چنانچه‌ به‌ سبب‌ طولانی‌بودن‌ مدت‌ لازم‌ برای‌ تکمیل‌ این‌ پیمانها، تا زمان‌ تکمیل‌ آنها، درآمد و هزینه‌ای‌ به‌ حساب‌ گرفته‌ نشود، ممکن‌ است‌ صورت‌ سود و زیان‌ تصویر چندان‌ مطلوبی‌ از فعالیتهای‌ واحد تجاری‌ در طول‌ سال‌ ارائه‌ نکند، بلکه‌ تنها ماحصل‌ (سود یا زیان‌) پیمانهایی‌ را که‌ در پایان‌ سال‌ تکمیل‌ شده‌ است‌ منعکس‌ کند. بنابراین‌، مقتضی‌ است‌ که‌ در جریان‌ پیشرفت‌ پیمانها، با رعایت‌ الزامات‌ این‌ استاندارد، درآمدی‌ را که‌ می‌توان‌ نسبت‌ به‌ تحقق‌ آن‌ اطمینان‌ حاصل‌ کرد، به‌ حساب‌ گرفت‌. تعیین‌ میزان‌ درآمد و هزینه‌ دوره‌ توسط‌ واحد تجاری‌ باید به‌گونه‌ای‌ صورت‌ گیرد که‌ با نوع‌ عملیات‌ و صنعت‌ مورد فعالیت‌ تناسب‌ داشته‌ باشد.

 هرگاه‌ بتوان‌ ماحصل‌ یک‌ پیمان‌ بلندمدت‌ را به‌ گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا براورد کرد، باید سهم‌ مناسبی‌ از درآمد و مخارج‌ کل‌ پیمان‌ (با توجه‌ به‌ میزان‌ تکمیل‌ پیمان‌ در تاریخ‌ ترازنامه‌ و متناسب‌ با نوع‌ عملیات‌ و صنعت‌ مورد فعالیت‌) به‌ ترتیب‌ به‌ عنوان‌ درآمد و هزینه‌ شناسایی‌ شود.

 شناخت‌ درآمد و هزینه‌ دوره‌ براساس‌ میزان‌ تکمیل‌ پیمان‌، اغلب‌ "روش‌ درصد تکمیل‌ پیمان‌" نامیده‌ می‌شود. طبق‌ این‌ روش‌، درآمد پیمان‌ با مخارج‌ تحمل‌ شده‌ جهت‌ نیل‌ به‌ آن‌ میزان‌ از تکمیل‌ تطابق‌ داده‌ می‌شود و در نتیجه‌ درآمد، هزینه‌ و سود یا زیان‌ کار انجام‌شده‌ درصورت‌ سود و زیان‌ انعکاس‌ می‌یابد.

 هرگاه‌ ماحصل‌ یک‌ پیمان‌ بلندمدت‌ را نتوان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا براورد کرد : الف‌. درآمد باید تا میزان‌ مخارج‌ تحمل‌شده‌ای‌که‌ احتمال‌ بازیافت‌ آن‌ وجود دارد شناسایی‌ شود، 

 ب‌ . مخارج‌ پیمان‌ باید در دوره‌ وقوع‌ به‌ عنوان‌ هزینه‌ شناسایی‌ شود .

 در مراحل‌ اولیه‌ پیمان‌، غالباً وضعیت‌ به‌ صورتی‌ است‌ که‌ ماحصل‌ پیمان‌ را نمی‌توان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا براورد کرد. بااین‌حال‌، ممکن‌ است‌ این‌ احتمال‌ وجود داشته‌ باشد که‌ واحد تجاری‌، مخارج‌ تحمل‌شده‌ پیمان‌ را بازیافت‌ کند. بنابراین‌، درآمد پیمان‌ تنها تا میزان‌ مخارج‌ تحمل‌شده‌ای‌ که‌ انتظار بازیافت‌ آن‌ می‌رود، شناسایی‌ می‌گردد. از آنجا که‌ ماحصل‌ پیمان‌ را نمی‌توان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا براورد کرد، سودی‌ شناسایی‌ نمی‌شود. از سوی‌ دیگر اگرچه‌ ماحصل‌ پیمان‌ را نمی‌توان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌اتکا براورد کرد، احتمال‌ دارد که‌ کل‌ مخارج‌ پیمان‌ از کل‌ درآمد پیمان‌ تجاوز کند. در چنین‌ مواردی‌، هرگونه‌ مازاد کل‌ مخارج‌ بر درآمد پیمان‌ طبق‌ بند 24 فوراً به‌ عنوان‌ هزینه‌ دوره‌ شناسایی‌ می‌شود.

  هرگاه‌ انتظار رود که‌ پیمان‌ منجر به‌ زیان‌ گردد (کل‌ مخارج‌ پیمان‌ از کل‌ درآمد پیمان‌ تجاوز کند)، باید زیان‌ مربوط‌، فوراً به‌ عنوان‌ هزینه‌ دوره‌ شناسایی‌ شود.

  چنانچه‌ فزونی‌ کل‌ مخارج‌ پیمان‌ بر درآمد آن‌ محتمل‌ باشد، زیان‌ قابل‌ پیش‌بینی‌ باید فوراً به‌ عنوان‌ هزینه‌ دوره‌ شناسایی‌ شود. در تعیین‌ کل‌ مخارج‌ پیمان‌ نه‌ تنها مجموع‌ مخارج‌ تا تاریخ‌ ترازنامه‌ و مجموع‌ مخارج‌ تخمینی‌ بعدی‌ تا مرحله‌ تکمیل‌ مد نظر قرار می‌گیرد، بلکه‌ مخارج‌ آتی‌ کارهای‌ اصلاحی‌، کارهای‌ تضمینی‌ و هرگونه‌ کارهای‌ مشابهی‌ که‌ تحت‌ شرایط‌ پیمان‌ قابل‌ بازیافت‌ نیست‌، نیز در محاسبه‌ منظور می‌شود. در بررسی‌ مخارج‌ تخمینی‌ بعدی‌ تا مرحله‌ تکمیل‌ و نیز مخارج‌ آتی‌، افزایشهای‌ احتمالی‌ حقوق‌ و دستمزد، قیمت‌ مواد و مصالح‌ و سایر مخارج‌ پیمان‌ نیز در نظر گرفته‌ می‌شود. همچنین‌ در مواردی‌ که‌ پیمانهای‌ غیر سودآور، دارای‌ چنان‌ ابعادی‌ باشد که‌ بتوان‌ انتظار داشت‌ بخش‌ قابل‌ توجهی‌ از ظرفیت‌ واحد تجاری‌ را برای‌ مدت‌ زیادی‌ اشغال‌ کند، مخارج‌ اداری‌ مربوط‌ را که‌ قرار است‌ واحد تجاری‌ طی‌ مدت‌ تکمیل‌ پیمان‌ متحمل‌ گردد نیز در محاسبه‌ رقم‌ زیان‌ قابل‌ پیش‌بینی‌ منظور می‌شود. 

افشا در صورت سود و زیان

   صورت‌ سود و زیان‌ باید اقلام‌ زیر را به‌ طور جداگانه‌ منعکس‌ کند :

 الف‌ . درآمد شناسایی‌ شده‌ دوره‌ (درآمد پیمان‌)

 ب‌ . هزینه‌ شناسایی‌ شده‌ دوره‌ (بهای‌ تمام‌شده‌ پیمان‌) شامل‌ هزینه‌ شناسایی‌ شده‌ پیمان‌ طی‌ دوره‌ و زیان‌ قابل‌ پیش‌بینی‌ شناسایی‌ شده‌ طی‌ دوره‌ .

. در پیمانهای‌ مقطوع‌، ماحصل‌ پیمان‌ بلندمدت‌ را زمانی‌ می‌توان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا اندازه‌گیری‌ کرد که‌ تمامی‌ شرایط‌ زیر برقرار باشد:

 الف‌. درآمد پیمان‌ را بتوان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا اندازه‌گیری‌ کرد

 ب‌ . جریان‌ ورودی‌ منافع‌ اقتصادی‌ مرتبط‌ با پیمان‌ به‌ واحد تجاری‌ محتمل‌ باشد

 ج‌ . مخارج‌ پیمان‌ تا زمان‌ تکمیل‌ پیمان‌ و همچنین‌ درصد تکمیل‌ پیمان‌ در تاریخ‌ ترازنامه‌ را بتوان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا اندازه‌گیری‌ کرد

 د . مخارج‌ مربوط‌ به‌ پیمان‌ را بتوان‌ به‌ وضوح‌ تشخیص‌ داد و به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا اندازه‌گیری‌ کرد تا مقایسه‌ مخارج‌ واقعی‌ تحمل‌شده‌ پیمان‌ با براوردهای‌ قبلی‌ آنها میسر گردد

در پیمانهای‌ امانی‌، ماحصل‌ پیمان‌ بلندمدت‌ را زمانی‌ می‌توان‌ به‌گونه‌ای‌ قابل‌ اتکا اندازه‌گیری‌ کرد که‌ کلیه‌ شرایط‌ زیر برقرار باشد ؛

 الف‌. جریان‌ ورودی‌ منافع‌ اقتصادی‌ مرتبط‌ با پیمان‌ به‌ واحد تجاری‌ محتمل‌ باشد

 ب‌ . مخارج‌ مربوط‌ به‌ پیمان‌ را اعم‌ از اینکه‌ طبق‌ مفاد پیمان‌ مشخصاً قابل‌ بازیافت‌ باشد یا نباشد، بتوان‌ به‌ وضوح‌ تشخیص‌ داد و به‌گونچنانچه‌ میزان‌ تکمیل‌ با مراجعه‌ به‌ مخارج‌ تحمل‌شده‌ پیمان‌ تا تاریخ‌ ترازنامه‌ تعیین‌ گردد، تنها آن‌ بخش‌ از مخارج‌ پیمان‌ که‌ منعکس‌ کننده‌ کار انجام‌ شده‌ است‌ در مخارج‌ تحمل‌شده‌ پیمان‌ تا تاریخ‌ ترازنامه‌ منظور می‌گردد. مثالهایی‌ از مخارج‌ پیمان‌ که‌ در مخارج‌ تحمل‌شده‌ منظور نمی‌شود عبارت‌ است‌ از :

 الف‌. مخارج‌ پیمان‌ که‌ مرتبط‌ با فعالیت‌ آتی‌ پیمان‌ است‌، از قبیل‌ مواد و مصالح‌ تحویلی‌ به‌ کارگاه‌ یا کنار گذاشته‌ شده‌ جهت‌ پیمان‌ که‌ تا کنون‌ در پیمان‌ مربوط‌ استفاده‌ نشده‌ است‌ (به‌جز مواد و مصالحی‌ که‌ مشخصاً جهت‌ پیمان‌ مزبور ساخته‌ شده‌ باشد)

ب‌ . مبالغ‌ پرداختی‌ به‌ پیمانکاران‌ دست‌ دوم‌ قبل‌ از انجام‌ کار مندرج‌ در پیمان‌ فرعی‌.

 آن‌ بخش‌ از مخارج‌ پیمان‌ که‌ بازیافت‌ آن‌ غیر محتمل‌ است‌ فوراً به‌ عنوان‌ هزینه‌ شناسایی‌ می‌شود. نمونه‌هایی‌ از این‌ مخارج‌ مربوط‌ به‌ پیمانهایی‌ می‌شود که‌:

 الف‌. به‌ طور کامل‌ قابل‌ اجرا نیست‌ بدین‌ معنی‌ که‌ اعتبار آن‌ به‌گونه‌ای‌ جدی‌ مورد سؤال‌ است‌،

 ب‌ . تکمیل‌ آنها منوط‌ به‌ نتیجه‌ دعاوی‌ حقوقی‌ در جریان‌ یا مقررات‌ قانونی‌ درحال‌ تصویب‌ باشد،

 ج‌ . احتمال‌ مصادره‌ یا تخریب‌ اموال‌ آنها برود، د . کارفرمای‌ آنها قادر به‌ ایفای‌ تعهدات‌ خود طبق‌ پیمان‌ نباشد.

د . پیمانکار آنها قادر به‌ تکمیل‌ پیمان‌ یا ایفای‌ تعهدات‌ خود طبق‌ پیمان‌ نباشد