رابطه شفا فسازی اطلاعات مالی رفتارسرمایه گذاران در بورس

بررسی رابطه شفا فسازی اطلاعات مالی و رفتار

سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران

حسنعلی سینایی

1*، عبدالله داودی 2

1.

استادیار مدیریت مالی دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

2.

کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی، ایران

(1388/10/ 1388

، تاریخ تصویب: 7 /3/ (تاریخ دریافت مقاله: 23

چکیده

این پژوهش به سنجش رابطه شفافسازی اطلاعات مالی با رفتار سرمایهگذاران بورس اوراق

بهادار تهران به منظور بیان شرایط مناسب برای بهبود عملکرد و سلامت معاملات در بازار بورس

کشور انجام شده است

بر تعیین استراتژی سرمایهگذاری در بازارهای مالی مطرح بوده است

به بررسی ادراکات از شفافیت در بین سرمایهگذاران در بورس اوراق بهادار تهران انجام شده

. در دهه گذشته شفافیت بازارهای مالی به عنوان یکی از موثرترین متغیرها. به همین دلیل پژوهش حاضر

SPSS

و آزمونهای همبستگی، مقایسه زوجها و تحلیل عاملی ی کطرفه استفاده شده است

دارای سه فرضیه است وتمامی این فرضیات در سطح

نشان میدهدکه هر سه بعد شفافیت یعنی افشای اطلاعات مالی و شفافیت ساختار مالکیت و

شفافیت ساختار هیئت مدیره بر رفتار سرمایه گذاران در بورس تأثیرگذار است البته سرمایهگذاران

بیش از هر چیز به افشای اطلاعات مالی اهمیت میدهند

سرمایهگذاران از ابعاد شفافیت با توجه به متغیرهای جمعیتشناختی آنها متفاوت است

است. تحقیق با استفاده از پرسش نامه انجام گرفته است و برای آزمون فرضیات از نرم افزار. تحقیق حاضر95 درصد موردآزمون قرارگرفتهاند. نتایج. هم چنین نتیجهگیری شد که ادراک.

واژهای کلیدی

سرمایهگذار

مقدمه

دستیابی به رشد بلندمدت اقتصادی، نیازمند تخصیص و تجهیز بهینه منابع در سطح ملی

است و این مهم بدون کمک بازارهای مالی ب ه ویژه بازار سرمایه گسترده و کارآمد به

سهولت امکا نپذیر نیست

رشد را افزایش داده

افزایش نرخ رشد سرمایه های فیزیکی حداقل در بلندمدت، رشد اقتصادی را افزایش دهد

. کارکرد مناسب بازار سرمایه می تواند کارایی، سرمایهگذاری و[ 8] و هم چنین قادراست ازطریق کاهش نگهداری دارا ییهای نقدی و

7]

به این دلیل هر چه شفافیت اطلاعات (که یکی از عوامل مهم در کارایی بازار است ) ]

بیشتر باشد به همان اندا زه این نقش به تر ایفا خواهد شد

مناسب، جامع و کامل در گزارش های سالانه شرکت ها در تصمیم گیری تعداد زیادی از

افراد جامعه، ب ه خصوص سرمایه گذاران در بازار سرمایه متاثر است

بازارهای مالی و اقتصاد ملی از قبیل تجهیز منابع پس اندازی و هدایت آن به سوی فعالیت

. موضوع افشای اطلاعات به نحو. [ 8] . با توجه به کارکرد-

های مولد اقتصادی، تعیین قیمت وجوه و سرمایه، انتشار و تحلیل اطلاعات و توزیع ریسک

اقتصادی، لزوم توجه به عواملی که می توانند بر احتمال مشارکت افراد در بازار سرمایه تاثیر

.[

بگذارند ضروری به نظر میرسد[ 5

بیان مسئله

رفتار سرمایه گذاران در بورس، نحوه تصمیم گیری، تخصیص منابع پولی، قیمت گذاری و

ارزیابی بازده شرک ت ها را تحت تأثیر خود قرار می دهد

که در روا ن شناسی انسان ریشه دارد، باعث م ی شود سرمایه گذاران اشتباهاتی در شکل دهی

انتظارات خود داشته باشند و در نتیجه رفتارهای ویژه در هنگام سرمایه گذاری در بازارهای

مالی از خود بروز دهند

اصلی این ابهامات رفتاری، موضوع عدم اطمینان و عدم شفافیت اطلاعاتی است

مهم باعث می شود زما نی که اطلاعاتی تازه منتشر می شود شرکت کنندگان در بازار به آنها

واکنش نشان داده و موجب تغییرات و نوسانات قیمت اوراق بهادار و حجم مبادلات

می شود

بازارهای مالی مشاهده خواهیم کرد که این ام ر تحلیل های نادرست و گمراه کننده را به همراه خواهد داشت 

بررسی رابطه شفاف سازی اطلاعات مالی و رفتار سرمایه

... 45

در دهه گذشته، بازارهای مالی ملی و بین المللی دچار بحرانهای مالی فراوانی شده اند

. [

.یک دلیل برای وجود این بحران ها عدم وجود اطلاعات مالی شفاف و کافی است [ 19

در محیط پرتلاطم امروزی، بسیاری از سرمایه گذاران بر اهمیت شفاف سازی اطلاعات در

استراتژیهای خود توجه دارند

. فقدان اطلاعات و یا عدم اطمینان درباره آنها، امروزه

.[

تبدیل به یک مشکل اساسی در بازارهای مالی شده است [ 6

با توجه به مطالب گفته شده، در این مقاله درصدد آن هستیم که به بررسی ارتباط بین

ابعاد شفافسازی اطلاعات مالی و رفتار سرمایه گذاران

بورس اوراق بهادار تهران بپردازیم

(تصمیمگیری سرمایه گذاری ) در.

شفاف سازی اطلاعات مالی

شفافیت عبارت است از

اجتماعی و سیاسی که در دسترس همه ذی نفعان مربوط باشد

کافمن

نادرست اطلاعات یا ناتوانی بازار در کسب اطمینان از کفایت مربوط بودن و کیفیت

اطلاعات ارایه شده

تعریف می کند

تلاش برای مخفی کردن بعضی از رفتارها و فعالیت ها برای اینکه گروه یا افرادی خاص از

" افزایش جریان ب ه موقع و قابل اتکا اطلاعات اقتصادی، مالی ،" [ 20 ]. هم چنین ویشواناث و( 1999 ) عدم شفافیت را به عنوان "ممانعت عمدی از دسترسی به اطلاعات، ارایه" تعریف کرده اند [ 20 ]. یکی از محققین شفافسازی را بدین صورت: " لغو کردن پوشیدگی و رازداری، و پوشیدگی و رازداری عبارتست از

.[

این پوشش منتفع شوند" [ 14

افشای اطلاعات مالی

ویشواناث و کافمن

( 2001 ) مدلی را برای اندازه گیری افشای اطلاعات مالی ارایه کردند .

آنها سه معیار را برای شفاف بودن اطلاعات عنوان کردند

اطلاعات،

. 1- دسترسی یا در دست بودن2- مربوط بودن، 3-کیفیت و قابلیت اعتماد.

دسترسی، بر وسایل ارتباطی شرکت برای ارایه اطلاعات مالی توجه دارد

که در اندازه گیری این معیار وجود دارد عبارتست از فقدان آموزش یا دانش استفاده

. محدودیتی-

کنندگان اطلاعات درباره چگونگی استفاده و تحلیل اطلاعات دومین معیار یعنی مربوط

بودن به این دلیل که تعیین و تعریف انتخاب اطلاعات مناسب، دشوار است، سومین معیار

مطالعه کیفیت و قابلیت اعتماد است

. کیفیت و قا بلیت اعتماد به این مقوله اشاره دارد که اطلاعات مالی منتشر شده باید موثر، واضح و ساده باشد . هم چنین این اطلاعات باید با

.[

شفاف سازی اطلاعات مالی و حاکمیت شرکتی

حاکمیت شرکتی به سهامداران اقلیت این اطمینان را می دهد که اطلاعات شفاف و قابل

اتکا در خصوص وضعیت مالی، عملکرد و ارزش شرکت در اختیار آنها قرار گرفته و از

ثروت آنان در برابر سوء استفاده مدیران اجرایی و سهامداران اکثریت محافظت می شود

14 ].

از یک دید محدود ، حاکمیت شرکتی را صرفاً در رابطه شرکت و سهامداران تعریف ]

می نمایند و در طیفی گسترده تر این مفهوم به صورت شبکه ای از روابط تعریف می گردد و

.

[ تمام ذی نفعان از جمله کارکنان، مشتریان، مردم، جامعه و ... را در بر می گیرد [ 2

فریمن پاسخگویی شرکتی را به گروه گسترد ه ای از ذی نفع ان طرح کرد

جونز

شرکت تنها متعلق به سهامداران نیست بلکه متعلق به همه ذی نفعان نیز هست و این ذی نفعان

نیز احساس نوعی علاقه و مسئولیت نسبت به شرکت دارند و آنها با شوق و از روی رغبت با

اعضاء هیئت مدیره در جهت بهبود عملکرد شرکت هم سو و سهیم می شوند

توضیح بیشتر درباره این تئوری، کلارکسون

ذی نفعان است که در زیر مجموعه سیستم بزرگ تر از گروه اجتماعی ، قوانین لازم و

زیرساخت بازار را برای فعالیت های شرکت مهیا می کنند

شرکت ایجاد ثروت و یا ارزش فقط برای سهامداران نیست بلکه هدف ایجاد ارزش برای

[ 12 ]. هیل و( 1992 ) از نظریههای موجود درباره این تئوری استفاده کرده و بیان می کنند که[ 13 ]. برای( 1994 ) بیان می کند که : "شرکت سیستمی از. وی ح تی بیان می کند که هدف

.[

همه ذی نفعان خود است [ 9

شفافیت اطلاعاتی و کارایی بازار اوراق بهادار

جکسون تئوری کار ایی بازار سرمایه را بسط داده و این تئوری را برای دو گروه متفاوت از

افراد تقسیم می کند

می توانند مزایایی که به وسیله اطلاعات کامل مالی که بر پایه پیشینه آموزش خود فراهم

یا همان متوسط سرمایه گذاران می باشد

این گروه اغلب دا نش کمتری درباره اطلاعات مالی دارند و یا زمان خواندن و یا درک اطلاعات مالی منتشر شده را ندارند . این گروه از نظریات فنی تحلیل گران بازار استفاده.[ می کنند[ 15 

شفافیت اطلاعاتی و مسئولیت اجتماعی

جکسون مدلی را ارایه کرد که اثر تصمیمات سرمایه گذار بر عملکرد شرک ت را با توجه به

دو جنبه قراردادهای بیرونی و درونی توضیح می دهد

حمایتی، حفاظتی و قوانینی هستند که شرک ت ها را ملزم به افشای اطلاعات می کنند

قراردادها سرمایه گذاران را قادر می سازد تا اطلاعات کاملی را برا ی ارزیابی موقع یت های

سرمایه گذاری و توسعه استراتژ ی های خود در دست داشته باشند

شامل فراهم آوردن آموزش برای کسانی است که می خواهند از اطلاعات مالی شرکت

. قراردادهای بیرونی شامل فعالیت های. این. قراردادهای درونی نیز

.[

استفاده کنند[ 15

همان گونه که ملاحظه می شود موضوع بررسی از بعد تصمیم گیری و رفتار

سرمایه گذاران و تأثیر بر عملکرد بازارهای او راق بهادار از اهمیت ویژه برخوردار است که

با رویکردهای مختلف و در نظریه های متفاوت نظیر بازار کارآ

مسئولیت اجتماعی

1 و حاکمیت شرکتی 2 و3 مطرح شده است.

مروری بر تحقیقات انجام شده

نگارنده تاکنون تحقیقی در این زمینه در کشور و به خص وص در بازار سرمایه مشاه ده

نکرده است ولیکن برخی از تحقیقات ی که در خارج از کشور انجام شده است، به شرح زیر

است

:

هیسو در تحقیقی با عنوان

بورس اوراق بهادار تایوان

میزان سرمایه گذاری در بازار بورس پرداخت

و معناداری در ادراک سرمایه گذاران بورس از ابعاد شفاف سازی اطلاعات مالی و رفتار

آنها وجود دارد

"اثر شفاف سازی اطلاعات مالی بر رفتار سهامداران در" به بررسی نقش ابعاد شفاف سازی اطلاعات مالی در ا فزایش. نتایج تحقیق وی نشان دادند که رابطه مثبت. و از میان ابعاد شفاف سازی، شفافیت ساختار مالکیت بیشترین تاثیر را

1. Effieient market

2. Corporate governaec

3 .Social respon sibility 

دارد

آنها متفاوت است

مثبت و معناداری است

. هم چنین ادر اک سرمایه گذاران از ابعاد شفافیت با توجه به متغیرهای جمعیت شناختی. و رابطه بین تجربه سرمایه گذاری در بورس و رفتار آنان نیز رابطه ای.

یکی از محققین در یک بررسی با عنوان

عملکرد شرکت

پرداخته است

استفاده کرد

"مطالعه تجربی از حاکمیت شرکتی و" به مسئله شفافیت اطلاعات مالی و تئوری علامت دهی در کشور تایوان. وی برای اندازه گیری سطح شفافیت اطلاعات ، از معیارهای سنجش شفافیت. تعبیر چیانگ از یافته های تحقیق حاکی از این بود که شفاف سازی مالی S&P

یک شرکت رابطه مستقیمی با عملکرد ا جرای ی شرکت دارد

شرکتی مناسب با عملکرد آن شرکت رابطه مثبت معناداری دارد

بهبود سیستم مدیریتی یک شرکت به بهبود عملکرد آن شرکت منتج می شود و افراد ناظر

میتوانند به اطلاعاتی که توسط مدیران شرکت ارایه شده، اعتماد کنند و در نتیجه

. وی دریافت که حاکمیت. نکته در اینجاست که

.[

تصمیمات سرمایهگذاری مناسبی اتخاذ کنند [ 8

تحقیقی دیگر اثر تجربه حاکمیت شرکت بر عملکرد مالی در مالزی انجام داده است

.

محقق به بررسی رابطه بین کیفیت حاکمیت شرکت و عملکرد مالی شرکت پرداخت ه است

.

نتایج یافته های وی نشان داد ه که بهبود کیفیت حاکمیت شرکت اثر مثبتی بر عملکرد مالی

شرکت ها دارد

خارجی که اقدام به سرمایهگذاری می نمایند، به بیانیه های مالی شرکت اعتماد بیشتری داشه

. هم چنین کیفیت مناسب راهبری شرکتی باعث می شود که سرمایه گذاران

.[

باشند[ 16

در تحقیقی دیگر با عنوان

میکنند و با توجه به انتظاراتشان از آینده چگونه رفتار می کنند؟

سرمایه و اثر آن بر انتظارات سهامداران پرداخت

سهامداران در بازارهای کارا بیشتر است و در بازارهای با کارا یی بالاتر سهامداران به ارایه

اطلاعات بیشتر از شرکت توجه بیشتری دارند و با توجه به این اطلاعات تصمیمات و

"سهامداران آمریکا یی و ژاپنی چگونه اطلاعات را پردازش" به بررسی کارا یی بازار. نتایج تحقیقات نشان داد که انتظارات

.[

استراتژی سرمایهگذاری خود را تعیین میکنند[ 11

دو محقق تحت عنوان

ارتباطی

اطلاعات و اثر آن بر عملکرد مالی و غیر مالی شرکت پرداختند

"دیدگاه تئوری ذی نفعان به عملکرد سازمانی و اثر تکنولوژی-اطلاعاتی: مفهومسازی و تست مدل " به بررسی رابطه بین تکنولوژی ارتباطات و. نتایج تحقیق آنها نشان داد . گروه اول شامل کارشناسان بازار سرمایه می شود . این گروه اغلب. « مدل بازار » می کنند، داشته باشند . گروه دوم شاملاصول پذیرفته شده حسابداری نیز مطابقت داشته باشد [ 20 . شرایط مبهم و اشتباهات شناختی. رفتار سرمایه گذاران متأثر از عوامل بسیاری است که یکی از علل. این مسئله. در صورتیکه اطلاعات محرمانه و ناهمگون منتشر گردد واکنش های متفاوتی را در: ابعاد شفافیت اطلاعات مالی، افشای اطلاعات مالی، حاکمیت شرکتی، رفتار(تصمیمگیری سرمایه گذاری)