بیمه مسئولیت حرفه ای حسابداران

بیمه مسئولیت حرفه ای حسابداران

ریسکی که اغلب افراد یا موسسات با آن مواجه می باشند ناشی از رفتاری است که می تواند منجر به صدمات جانی و مالی به سایرین بشود . در حقیقت ، ریشه این ریسک بخاطر مسئولیتی است که قانون و مقررات برای آنها وضع نموده است و بر مبنای آن افراد را مسئول صدمات و خسارت به دیگران دانسته است .بسیاری از مردم با خریدن بیمه شخص ثالث اتومبیل  با ریسک مسئولیت  ناشی از وسیله نقلیه در مقابل اشخاص ثالث ، مقابله میکنند . اما بسیاری از آنها از این واقعیت بی خبر میباشند که سایر اقداماتشان که هیچ ربطی نیز با اتومبیل ندارد ، میتواند ایجاد مسئولیت قانونی حتی با بار مالی و اعتباری بیشتری بنماید .مسئولیت حسابداران رسمی ، بخصوص مسئولیت رفتار حرفه ای آنها از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود . زیرا اولا تعداد بالقوه زیان دیدگان ناشی از عملکرد نادرست شان نسبت به سایر حرفه ها از جمله پزشکان و وکلا بسیار بیشتر می باشد . هزاران سرمایه گذار یا اعتبار دهنده می توانند زیان دیدگان ناشی از کوتاهی حسابداران رسمی در انجام وظایفشان باشد . ثانیا هزینه ، تنها موضوع مورد توجه در این زمینه نخواهد بود . این کوتاهی میتواند حسن شهرت وی و جامعه حرفه ایی آن را که شرط بقا حرفه می باشد ، به شدت به خطر بیاندازد . در این مقاله سعی شده ، بر اساس مدیریت ریسک که یک رویکرد علمی برای مسئله برخورد با ریسکهای خالص ، از جمله ریسک خدمات حرفه ایی حسابدار رسمی میباشد ، بیمه مسئولیت حرفه ای حسابداران رسمی بیان شود .

نقش یا وظیفه بیمه

اصولا وجود ریسک برای اکثر مردم ، ایجاد ناراحتی و ضرر و زیان می نماید . بنابراین به منظور دوری جستن از آسیب وارده و مخاطرات آن ، منطق حکم میکند تا افراد با ریسک برخورد معقولانه داشته باشند . در این رابطه ، اصولا پنج طریقه مقابله وجود دارد :

1-  اجتناب از ریسک .

2-  نگه دار یا ابقاء ریسک .

3-  انتقال ریسک به دیگران .

4-  تسهیم ریسک .

5-  کاهش ریسک .

1- اجتناب از ریسک – به منظور اجتناب از ریسک باید از اقدامی که منجر به ایجادآن

میشود اجتناب ورزید . اما این روش یک تکنیک نامطلوب برای برخورد با آن خواهد بود . زیرا رشد و پیشرفت افراد و برنامه ها در یک محیط تجاری و اقتصادی ، از جمله انجام خدمات حرفه ای ، مستلزم انجام اقداماتی است که متضمن ریسک میباشد .

2- نگه داری یا ابقاء ریسک – پذیرفتن یا ابقاء ریسک از جمله عمومی ترین طریقه برخورد با ریسک میباشد . افراد با مجموعه ایی از ریسکها همراه میباشد و در اکثر موارد نیز بصورت آگاهانه یا ناآگاهانه و یا بصورت اجباری  یا اختیاری هیچگونه اقدامی برای مقابله با آن انجام نمیدهند . این روش از جمله تکنیکهای معقول برای برخورد با ریسک و در بسیاری از موارد بهترین راهکار میباشد . هر شخصی باید بر اساس حاشیه سود احتمال وقوع  ریسک تصمیم بگیرد که چه ریسکی را بپذیرد و از چه ریسکی اجتناب نماید . یک زیان مالی توسط یک نفر ، خانواده یا فامیل ، قابل تحمل باشد اما باید توجه نمود اصولا ریسکهایی که منجر به زیان نسبتا کوچک میشود قابل تحمل یا نگه داری خواهند بود . در حالیکه بخاطر ویژگی ذکر شده برای ریسک ناشی از مسئولیت حرفه ای حسابدار رسمی ، عموما میتواند متضمن زیان قابل ملاحظه ای باشد .

 3- انتقال ریسک به دیگران – هدجینگ از جمله راههای انتقال ریسک می باشد . از طریق این  فرایند یک نفر با ریسک تغییرات قیمت دارایی یا سهام خود با خریدن دارایی یا سهام دیگری که تغییرات قیمت آن برعکس دارایی اول است ، مقابله نماید . بیمه ، طریقه دیگر انتقال ریسک میباشد . در این رابطه ، با پرداخت مبلغ ناچیز و مشخصی تحت عنوان حق بیمه از طرف یک نفر ، نفر دوم یعنی شرکت بیمه و طبق قرارداد منعقده ، تعهد مینماید در محدوده مشخصی زیان وارده به نفر اول یا وارده از طرف وی به نفر سوم ( شخص ثالث ) را جبران نماید .

4- تسهیم ریسک – زمانی که ترتیب یا قرار مشخصی برای تسهیم زیان وجود داشته باشد ، میتوان شاهد تسهیم ریسک بود . شرکتهای سهامی ، نمونه ای در این زمینه میباشند . زیرا زیان شرکت بین هزاران سهام دار تسهیم می گردد . بیمه نیز یک ابزار طراحی شده برای برخورد با ریسک از طریق تسهیم آن بین مجموعه ای از افراد یک گروه یا جامعه میباشد . محاسبه حق بیمه نیز اصولا بر مبنای مفهوم مذکور خواهد بود . به این صورت که گیرنده حق بیمه (متعهد ) به کمک علم آمار و مشخصا" احتمالات ، مقدار و احتمال وقوع ضرر و زیان را پیش بینی میکند . این امر همانند برآورد عناصر تشکیل دهنده ریسک حسابرسی توسط حسابرس خواهد بود . به عنوان نمونه فرض نمایید پیش بینی میشود  10 نفر از 2000 نفر عضو شاغل و یا غیر شاغل جامعه حسابداران رسمی به علت وجود ریسک حسابرسی و ناشی از مسئولیت قانونی آنها با احتمال 30% هر کدام بطور میانگین ، متحمل 000/000/400 ریال بشوند . در این حالت ، امید ریاضی این زیان برابر خواهد بود با 000/000/200/1 ریال . همانگونه که مشاهده میشود زیان 000/000/400 ریال برای یک حسابدار رسمی میتواند رقم عمده ای باشد . در حالیکه مبلغ 000/000/6 ریال برای هر عضو ، رقم ناچیزی خواهد بود .

5- کاهش ریسک – ریسک میتواند ابتدا از طریق ممانعت از وقوع آن یا تحت کنترل درآوردنش کاهش یابد . برنامه های امنیتی ، همچون پلیس 110 ، نصب دزدگیر و ... نمونه هایی از تلاشهایی است که به منظور ممانعت یا کاهش زیان وارده ، به مرحله اجرا درآمده است . به علت کنترلهای از طرف شرکت بیمه بر روی خدمات حرفه ایی ارایه شده توسط حسابدار رسمی ، میتوان ریسک خدمات حرفه ای را کاهش داد . در بسیاری از موارد ، امکان ممانعت از وقوع یا کاهش زیان وجود نخواهد داشت ، زیرا شرط این موضوع ، انجام ندادن اقداماتی ، همچون ارایه خدمات حرفه ای است که متضمن ریسک میباشد . این امر نیز همانگونه که قبل از این بیان شد ، یک کار غیر منطقی و غیر عملی خواهد بود . راه دیگر کاهش زیان حاصله بکارگیری قانون اعداد بزرگ میباشد . به این صورت که بر اساس قانون اعداد بزرگ هر چه تعداد اعضاء نمونه یا جامعه ، در اینجا تعداد بیمه شدگان یا زیان دیدگان و نیز طول مدت زمان انتخابی ، بیشتر و بزرگتر باشد ، بصورت معقولانه ای میتوان زیان احتمالی وارده برای اعضای یک گروه را پیش بینی کرد . بنابراین ، محاسبه حق بیمه متعلقه نیز دقیق تر خواهد بود .  این روش ، اساس کار بیمه می باشد . لازم به یادآوری است تسهیم ریسک شکلی از انتقال ریسک و ممانعت از وقوع ریسک خواهد بود . زیرا در روش تسهیم ، ریسک یک نفر به گروهی که وی عضو آن مجموعه ، در اینجا تمام بیمه شدگان ، منتقل خواهد شد و از طرف دیگر ریسک تعدادی از افراد توسط مجموعه گروه ، نگه داری یا ابقاء خواهد شد . بنابراین تکنیک بیمه تمام روشهای برخورد با ریسک را در بر خواهد داشت . در این صورت ، بهترین راهکار مقابله با ریسکها از جمله ریسک ناشی از ارایه انواع خدمات حرفه ای توسط حسابداران رسمی تحت پوشش بیمه قرار دادن آنها خواهد بود .

بیمه مسئولیت

این بیمه یکی از سه رشته آن در تقسیم بندی بر حسب موضوع به اموال اشخاص  و مسئولیت مدنی میباشد . بیمه نامه مذکور در شکل کلی خود و بر حسب نوع آن ، مسئولیت قانونی افراد یا موسسات در مقابل سه دسته آسیب وارده از طرف وی ، یعنی صدمات جانی ، خسارات به اموال ، زیانهای مالی دیگران را تحت پوشش قرار میدهد . معمولا به خاطر متفاوت بودن ماهیت و اهمیت انواع ریسکهای ناشی از مسئولیتهای مدنی افراد ، هر فرد ( بیمه گذار ) ، از طریق انعقاد قرارداد بیمه برای هر کدام از موارد زیر با فرد دومی ( بیمه گر ) مسئولیت خود را در مقابل شخص سوم (ثالث) ، تحت پوشش قرار میدهد :

1-  مسئولیت دارندگان وسیله نقلیه

2-  مسئولیت کارفرما و غرامت کارکنان

3-  مسئولیت عمومی

3- الف مسئولیت فردی افراد

3- ب مسئولیت موسسات تجاری و غیر تجاری .

از جمله استثنائات تمام بیمه نامه های مذکور استثناء کردن و یا تحت پوشش قرار ندادن مسئولیت حرفه ای افراد میباشد . زیرا این ریسک اساسا" متفاوت است . ریسکهای تحت پوشش بیمه نامه های مذکور میباشد . بنابراین ، اغلب متخصصین و شرکتهای بیمه آنرا تحت عنوان جداگانه ای از زیرمجموعه بیمه های عمومی طبق بندی میکنند .

بیمه مسئولیت حرفه ای حسابداران رسمی

اصولا" امکان صدور این بیمه نامه فقط بعد از تشکیل جامعه حسابداران رسمی و تهیه و تدوین قوانین و مقررات لازم بوجود آمده است . زیرا در این زمان ، امکان بوجود آمدن تشکلی حرفه ای و ارایه وظایفی در این زمینه مهیا شده است . در نتیجه ، مسئولیت حرفه ای برای اعضاء و نیز همانگونه که در ادامه مشاهده خواهد شد شرایط لازم برای ارایه این بیمه نامه به معرض ظهور پیوسته است . از جمله شرایط بوجود آمده برای تشکل حرفه ای مذکور موارد زیر میباشد :

1-  مسئولیت خدمت به جامعه .

2-  مجموعه ای پیچیده از دانش .

3-  استانداردهای ورود به حرفه و رعایت آیین رفتار حرفه ای

4-  نیاز به اعتماد جامعه .

بر این مبنا در ادامه و بر اساس مبانی نظری و حقوقی مربوط ،روند طراحی قرارداد بیمه نامه مذکور ارایه خواهد شد.اصولا"صدور این بیمه نامه بر اساس قانون مصوب 1316 بنابر پیشنهاد بیمه گذار(حسابدار رسمی ) ،قانون مدنی و سایرقوانین و مقررات مربوطه خواهد بود .طبق ماده 3قانون بیمه ، در قرارداد بیمه باید امورذیل بطور صریح قید شود:

 1- حادثه یا خطراتی که عقد بیمه به مناسبت آن به عمل آمده است.

 2 - موضوع بیمه

 3- تاریخ انعقاد قرارداد

 4– ابتدا وانتهای بیمه

 5-  بیمه گر و بیمه گذار   

 6-حق بیمه

 7- میزان تعهد بیمه گر در صورت وقوع حادثه . در ادامه  هر کدام ازبندهای مذکور  بجز بند 6 به علت بیان آن در قسمت تسهیم ریسک ، توضیح داده خواهد شد .

ریسک ناشی از مسئولیت حرفه ای حسابداران رسمی

حسابداران رسمی ارایه دهنده خدمات متنوعی میباشند که هر کدام از آنها میتواند متضمن خطراتی برای آنها باشد . هر کدام از این ریسکها میتواند منجر به مسئولیت قانونی آنها بشود. در این مورد اساسنامه ( پیشنهادی ) جامعه حسابداران رسمی خدمات اعضاء را به خدمات تخصصی و حرفه ای و سایر خدمات مرتبط تقسیم کرده است . این تقسیم بندی به منظور تفکیک کردن وظایف آنها بر اساس آیین نامه اجرایی تبصره (4) از سایر خدمات قابل ارایه توسط اعضاء میباشد . طبق توافقی که بین حسابدار رسمی و شرکت بیمه بعمل خواهد آمد باید پوشش وظایف ارایه شده ، مشخص گردد . وظایف قانونی افراد حرفه ای از جمله حسابداران رسمی به دو قسمت تقسیم میشود (1) انجام خدماتی که برای آنها استخدام شده اند (وظایف قراردادی )  (2) ارایه خدمات مطابق با استانداردهای رفتاری مناسب بر این اساس، سه نظریه مرسوم در ارتباط با طرح ادعای خسارت علیه حسابداران رسمی شکل گرفته است. نظریه های مذکور شامل نظریه نقض قرارداد شبه جرم (روابط غیرعادی ) و نقض قوانین موضوعه میباشد .

نظریه نقض قرارداد

این نظریه بر مبنای  رابطه حقوقی بین حسابدار رسمی و مشتریان وی میباشد . این رابطه حقوقی در حقیقت ، اساس مسئولیتها و حقوق حسابدار را تعیین میکند. اساسا" صاحبکار و اشخاص ثالث ذی نفع ، یعنی کسیکه نه متعهد است و نه متعهدله اما به عنوان دارنده حقوق مشخص در قرارداد از آن نام برده شده یا منظور طرفین قرارداد بوده ، میتواند طرح ادعای خسارت بخاطر نقض قرارداد از طرف حسابدار رسمی را بنمایند . به هر صورت ، متعهد در صورت عدم انجام تعهد خود با انجام ناقص یا تاخیر در انجام آن ملزم به جبران زیان وارده به طرف دیگر قرارداد خواهد بود  مگر آنکه ثابت کند عدم انجام تعهد یا موارد ذکر شده دیگر ناشی از قوه قاهره ( فورس ماژور) بوده است .

نظریه شبه جرم (مسئولیت غیر قراردادی یا ضمان قهری )

افراد معمولا" می توانند درگیردو نوع خطا یا اشتباه ، یعنی خطای عمومی و خصوصی بشوند. خطای عمومی،یعنی نقض قوانینی که برروی روابط افراد و بقیه جامعه حاکم میباشد .این خطا را جرم مینامند. خطای خصوصی به معنی تجاوز به حقوق دیگران می باشد و مسئولیت حاصله را مسئولیت مدنی می نامند. خطای خصوصی را شبه جرم نیز می نامند. شبه جرم خود خود به دونوع شبه جرم عمدی و غیرعمدی تقسیم می شود. شبه جرم های غیرعمدی ناشی از سهل انگاری(تقصیر) و بی توجهی می باشد . بیمه مسئولیت بندرت درگیرغرامت های قانونی ناشی ازرفتار محرمانه یا شبه جرم با قصد می شود و اصولا" شبه جرم های غیر عمدی ، سهل انگاری را پوشش می دهد زیرا بیمه مکانیسمی بدای مقابله با ریسک می باشد و ریسک و حادثه در برگیرنده اقدامی احتمالی یا غیرعمدی است. ارتکاب به شبه جرم این حق را به کسی که به حقوق وی تجاوز شده می دهد تا بخاطر خسارت وارده ادعای خسارت بنماید. اقدام مذکور را اقدامی مدنی و مسئولیت فرد را مسئولیت مدنی وی می نامند. مسئولیت مدنی به دو شاخه قراردادها (رابطه حقوقی) و شبه جرم ها تقسیم میشود . آسیب دیدگان بر اساس مسئولیت مدنی افراد از جمله حسابداران رسمی و بر مبنای رابطه حقوقی یا قاعده شبه جرم ها میتوانند ادعای خسارت ناشی از سهل انگاری آنها بنماید . البته از دیدگاه حقوقی ، فرایند طرح دعوا بر اساس رابطه حقوقی یا شبه جرم ها با همدیگر متفاوت خواهد بود .اگرچه دکترین های متعددی دررابطه با سهل انگاری بوجود آمده ولیکن بسط و توسعه اولیه آن از طریق حقوق عمومی بوده است. اصل اساسی حقوق عمومی این است که اغلب مردم در مقابل رفتار خود متعهد می باشند تا همانند یک فرد معقول و محتاط عمل نمایند.به عبارت دیگر، سهل انگاری عبارت است از تخطی از وظایف قانونی در مورد آن میزان دقت که هر شخص صالحی در شرایط مشابه آنچه به خسارت می انجامیده اعمال می کرد. در مورد وظایف تخصصی و حرفه ای ذکر شده در قبل برای حسابداران رسمی، سهل انگاری عبارت است از انجام ندادن وظایف تخصصی و حرفه ای و آئین رفتار مذکور خواهد بود . رعایت این موارد را برای وظایف تخصصی و حرفه ای  حسابدار رسمی ماده 4 آئین نامه اجرایی تبصره (4) قانون استفاده ازخدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی- مصوب 1379 هیئت وزیران- بصورت صریح درخواست کرده است.

نظریه عدم رعایت قوانین موضوعه

حسابداران رسمی باید قوانین و مقررات مشخصی را در ارایه خدمات تخصصی و حرفه ای رعایت بنمایند.مهم ترین این قوانین و نقررات شامل آئین نامه اجرایی تبصره (4) قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی-مصوب 1379هیئت وزیران – اساستامه جامعه حسابداران رسمی ایران و رهنمودها ، استانداردها و آئین رفتار حرفه ای تدوین شده توسط سازمان حسابرسی می باشند.

موضوع بیمه

از جمله مورد دیگر درخواست شده طبق ماده 3 قانون بیمه – مصوب 1316 – موضوع بیمه میباشد. طبق ماده 4 قانون مذکور موضوع بیمه ممکن است مال باشد اعم از عین یا منفعت یا هر حق مالی یا هر نوع مسئولیت حقوقی مشروط بر این که بیمه گذار نسبت به بقای آنچه بیمه می دهد ذینفع باشد و همچنین ممکن است بیمه برای حادثه یا خطری باشد که ازوقوع آن،بیمه گذار متضرر میگردد. همانگونه که قبلا" بیان شد بیمه های مسئولیت ، مسئولیت حقوقی یا قانونی افراد را شامل خواهد بود . از طرف دیگر این بیمه نامه ها سه آسیب یعنی صدمه جانی ، خسارت به اموال و زیان مالی اشخاص ثالث را پوشش میدهد . اما بیمه مسئولیت حرفه ای حسابداران رسمی اصولا" فقط پوشش دهنده زیان آسیب مالی به صاحبکار و سایرین خواهد بود . پوشش فقط آسیب مالی توسط این بیمه نامه به این علت میباشد که اولا" آسیب احتمالی وارده از طرف خدمات ارایه شده توسط حسابداران رسمی به اشخاص ثالث ، عموما" زیان مالی میباشد . ثانیا" استثناء کردن صدمه جانی و خسارت به اموال ،یک طریقه کارا برای جلوگیری از همپوشانی قراردادهای بیمه با همدیگر خواهد بود زیرا میتوان در قالب بیمه نامه های مسئولیت فردی یا فعالیت تجاری افراد و موسسات آنها را پوشش داد . اما اگر بیمه نامه های مذکور پوشش مسئولیت حرفه ای را نداشته باشد میتوان با پرداخت حق بیمه بیشتر آنها را نیز پوشش داد . علاوه بر استثنائات مرسوم در بیمه نامه های مسئولیت ، استثنائات  مشخص این بیمه نامه شامل موارد زیر خواهد بود :

1-  خسارات کیفری و جزائی

2-  مسئولیتی که در قرارداد پذیرفته شده است .

3-  وقایع گزارش شده به بیمه گر قبلی .

4-  ادعای خسارتی که یک بیمه گذار در مقابل بیمه گذار دیگری مطرح کرده است .

5- مشاوره سرمایه گذاری توسط حسابدار رسمی چون در حیطه تخصص حسابدار نیست .بنابراین ، در اینجا موضوع بیمه عبارت خواهد بود از بیمه مسئولیت مدنی حرفه ای بیمه گذار در قبال اشخاصی که به علت سهل انگاری (تقصیر) در وظایف حرفه ای وی دچار آسیب مالی شده اند .

ابتدا و انتهای بیمه ، تاریخ انعقاد آن و میزان تعهد بیمه گر در صورت وقوع حادثه

اولین نکته ای که در این مورد مطرح میشود نحوه تاثیر زمان وقوع حادثه بر روی نافذ شدن تعهد بیمه گر خواهد بود . از جمله تفاوتهای مسئولیت قانونی حرفه هایی همچون حسابداران رسمی و وکلا با مسئولیتهای حرفه ای دیگر ، همچون پزشکان در این است که آسیب وارده از طرف گروه اول اصولا" بعد از اتمام قرارداد کاری آنها با صاحبکار خود به وقوع می پیوندد . به عنوان نمونه ، یک سهامدار پس از انتشار گزارش حسابرس و بر مبنای آن دست به خرید سهام شرکت خواهد زد . اما مسئولیت حسابدار رسمی با سایر حرفه های گروه اول نیز متفاوت خواهد بود زیرا مسئولیت وی ممکن است سالها بعد از اتمام قرارداد با صاحبکار چه به علت اتخاذ تصمیم  بر مبنای گزارش وی وچه به علت مشخص شدن آسیب وارده در آن سالها تسری پیدا کند . در صورتیکه شکل مرسوم بیمه نامه یعنی ، فرم پرداخت خسارتهای واقع شده در مدت اعتبار بیمه نامه بکار برده شود  بیمه گر ممکن است سالها بعد از اتمام مدت قرارداد بیمه مجبور به پرداخت خسارت بشود . زیرا بر اساس این شکل بیمه ای آسیبهای  به وقوع پیوسته در طول مدت بیمه نامه و جدای از زمان طرح دعوا برای آن از طرف زیان دیده قابل پرداخت خواهد بود . برای جبران این نقیصه ، شکل دوم بیمه نامه تحت عنوان فرم اعلام خسارت ، طراحی شده است . در این نمونه ، آسیبهای وارده که در طی مدت بیمه نامه برای آنها از طرف زیان دیده طرح دعوا شده و از طرف بیمه گذار به اطلاع بیمه گر رسیده قابل پوشش خواهد بود البته تاریخی نیز تحت عنوان تاریخ قابل پوشش وقایعی که بعد از آن تاریخ به وقوع پیوسته در نظر گرفته میشود . طبق ماده 35 قانون بیمه که ناظر بر اجازه گذاشتن هر شرط در قرارداد بیمه نامه میباشد ، در ایران نیز اینگونه عمل نمود علاوه بر این ، بخاطر نامحدود بودن مدعیان درخواست خسارت ، در این بیمه نامه همانند سایر بیمه نامه های مسئولیت ، حداکثر خسارت قابل پرداخت برای هر طرح دعوا و حداکثر جمع خسارت قابل پرداخت در طی دوره تعیین خواهد شد . همچنین ، باید دقت نمود چون در این بیمه نامه همانند سایر بیمه نامه های مسئولیتی ، پوشش مسئولیت حقوقی یا قانون افراد تحت پوشش قرار می گیرد . بنا براین ، حداکثر خسارت قابل پرداخت ، معادل مبلغ تعیین شده توسط مراجع قضایی و با در نظر گرفتن سقف پرداخت در نظر گرفته شده در بیمه نامه خواهد شد و در صورت لزوم هزینه های دفاع از بیمه گذار را نیز پوشش میدهد . بیمه شده  علاوه بر بیمه شدن کسانی که نام آنها در قرارداد آمده است اغلب بیمه نامه های مسئولیت حرفه ای حسابداران رسمی ، کارکنان ، مدیران ، شرکا ، سهامداران و کارکنانی که دخیل در خدمات حرفه ای ارایه بوده اند را نیز تحت پوشش قرار میدهند . همچنین وارث و وثی و نمایندگان قانونی بیمه شده معمولا" تحت پوشش قرار میگیرند . زیرا یک حسابدار رسمی میتواند شخصا" نیز مسئول  اشتباهات حرفه ای خود بشود . حال اگر حسابدار رسمی بمیرد یا ورشکسته شود یا فاقد صلاحیت حرفه ای بشود مدعی یا خواهان ممکن است قادر به طرح درخواست خسارت بر علیه وارث ، وثی ، مدیر یا نمایندگان قانونی وی بشود .

کنترل زیان

شاخص هایی که حسابداران رسمی میتوانند به منظور کاهش  در تکرار وقوع و شدت زیانهای ناشی از مسئولیت حرفه ایشان بکار ببرند ، به شرح ذیل خواهد بود :

1-  تهیه نمودن توافقنامه یا مدارک مشابه ، به منظور مشخص کردن حقوق و مسئولیتهای طرفهای قرارداد حسابدار رسمی در هنگام تغییرات بوجود آمده در روابط حاکم بین آنها . به عنوان نمونه ، اگر گزارش حسابدار رسمی از یک گزارش حسابرسی به گزارش مربوط به سایر خدمات تغییر یابد این تغییر باید بر روی کاغذ آورده شود .این مدرک به منظور طرح دفاعیه برای حسابدار و شرکت بیمه ، مهم خواهد بود زیرا استانداردهای مرتبط با کار حسابرسی با استانداردهای سایر خدمات حرفه ای میتواند متفاوت باشد .

2- در بسیاری از ایالت های آمریکا آموزش مستمر برای تمدید گواهی کار حرفه ای حسابداران رسمی لازم میباشد . همچنین به منظور جلوگیری از وقوع زیان باید به آنها پیشرفت های در حرفه را به خصوص،آنهایی که بر روی استانداردهای حرفه ای تاثیر گذار می باشد را آموزش داد.

3- تهیه نمودن استانداردهاو رهنمودهای درون سازمانی و قراردادن در معرض دید کارکنان مؤسسه همچنین ، در صورت نیاز و به منظوررسیدگی بیشتر ، تهیه نمودن یک دستورالعمل کنترل کیفیت درون سازمانی برای این منظور .

4- اجتناب از شرایطی که مستلزم تضاد منافع برای حسابدار رسمی باشد. همچنین دوری جستن ازارتباطاتی که استقلال وی را به مخاطره می اندازد. تخصصی شدن در ارائه خدمات مختلف حرفه ای به منظور کاهش یا کنترل شرایط مخاطره آمیزی که می تواند ایجاد مسئولیت حرفه ای برای ایشان بنماید . همچنین همانند پزشکان ، مشاوره کردن با همکاران و ارجاع دادن مشتریان به متخصصان مربوط برای موضوعاتی که صلاحیت لازم در این زمینه را ندارد.در پایان اینکه موارد دیگری همچون بیمه گذار بیمه گر ، محدوده جغرافیایی و نیز در صدور این بیمه نامه درنظر گرفته خواهد شد . به این مورد ،از یک طرف و بطور مشخص ، قانون بیمه – مصوب 1316- پرداخته و ازطرف دیگر در کتب بیمه ای و به زبان فارسی نیز آنها توضیح داده شده است . به همین خاطر ، در این مقاله فقط موضوعاتی بیان شده که اولا" نیاز به آگاهی از طرف حسابداران رسمی بوده و ثانیا"در منابع مذکور ظاهرا" تا حال بیان نشده است .

نتیجه گیری و پیشنهاد

موضوع مسئولیت افراد در ارتباط مستقیم با قانون می باشد . هر چقدر جامعه ای قانونمندتر باشد مسئولیت قانونی درآن گسترده تر و روابط افراد حقیقی و حقوقی با همدیگر مشخص تر و شفاف تر خواهد بود . با تصویب قانون تشکیل سازمان حسابرسی – مصوب 1372 مجلس شورای اسلامی – و الزام تدوین رهنمودهای حسابداری و حسابرسی توسط آن ، سنگ بنای این امر برای وظایف حسابداران و حسابرسان گذاشته شد . با تلاش و همت صادقانه مجموعه سازمان حسابرسی و دانشگاهها رهنمودها و استانداردهای مذکور تهیه گردید و در نهایت ، لازم الاجرا شد . این ، دومین مرحله فرایند تدوین قوانین و مقررات در زمینه قانونمند شدن فعالیت حسابداران و حسابرسان بود . البته در طی این مدت ، شرایط محیطی عملی شدن این امر بوجود آمد زیرا از یک طرف ، سازمان مذکور منابع درسی و آموزشی لازم در این زمینه را تهیه نمود . از طرف دیگر ، دانشگاهیان ، آنها را تدریس نمودند و فارغ التحصیلان نیز آموخته های خود را در عمل بکار بردند . با آماده شدن شرایط حاکم بر محیط حسابداری، یعنی شرایط اقتصادی و اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی ، مرحله سوم یعنی ایجاد تشکل قانونی و حرفه ای بوجود آمد . این امر منجر به تصویب قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذی صلاح به عنوان حسابدار رسمی – 1372 مجلس شورای اسلامی – مصوب 1379 هیئت وزیران و سایر مقررات در این زمینه ، از جمله اساسنامه جامع و غیره شد . نتیجه این فرایند بوجود آمدن مسئولیت قانونی حسابداران رسمی در قالب تشکل مذکور بوده است . از طرف دیگر حسابداران رسمی و تشکل آنها یکی از مهمترین دوران حیاتی خود را پشت سر می گذارند ، زیرا دوران جدیدی برای افزایش جلب اعتماد جامعه ایرانی ، از جمله سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان و .... بوجود آمده است . بنابراین ، لازم است بصورت علمی با ریسک های حرفه ای  خود یعنی از طریق مدیریت ریسک ، برخورد نمایند تا نه تنها به تنهایی دچار آسیب نشوند بلکه جامعه حسابداران رسمی نیز از آفتهای آن همچون ، کاهش یا سلب اعتماد گروه های ذکر شده دور بماند . از جمله بهترین ابزار کنترل و مدیریت این ریسک همانند کشورهای پیشرفته بکارگیری ابزار بیمه در این زمینه خواهد بود، بنابراین ، پیشنهاد میشود ، در این زمان که در شرایط تهیه بیمه نامه مسئولیت حرفه ای بوجود آمده ، مسئولین جامعه حسابداران رسمی ایران ، همانند سازمانهای دیگر ، همچون سازمان نظام پزشکی و نظام مهندسی ساختمانی ، از طریق تشویق یا الزام اعضاء و در قالب اساسنامه یا سایر آیین نامه ها شرایط تهیه بیمه نامه های مسئولیت عمومی از جمله مسئولیت حرفه ای آنها را بوجود آورد . برای این امر همانند سازمانهای مذکور جامعه حسابداران رسمی میتواند با شرکتهای بیمه توافقنامه مناسب منعقد نمایند تا شرایط صدور آن و در صورت امکان ، بهره گیری از تخفیفات گروهی برای اعضاء را بوجود آورد .