به نقل از مجله حسابرس
مدل حسابرسی مستمربر مبنای خدمات شبکه جهانی
ترجمه: صالح هادینیا
مقدمه
با رشد و پیشرفت فناوری اطلاعات، جامعه بشری وارد عصر جدیدی از جهانیشدن و اقتصاد مبتنی بر دانش شده است. فناوری اطلاعات همزمان با افزایش محبوبیت سیستمهای اطلاعات حسابداری1، شانهبهشانه این سیستمها و بهطور گستردهای در شرکتها مورد استفاده و بهرهبرداری قرار میگیرد. از آنجا که در دنیای امروز گزارشهای مالی و غیرمالی بهشدت مورد نیاز است، هر روز بر تعداد شرکتهایی که اطلاعات شرکتی خود را تقریبا بهصورت همزمان و بهموقع منتشر میکنند، افزوده میشود. نتیجه این نیاز جدید این است که متخصصان حسابرسی و کسانی که خبره این کار هستند به ناچار باید فعالیتهای حسابرسی خود را در یک چارچوب پیوسته و مستمر انجام دهند و این به آن معناست که زمان پیادهسازی حسابرسی مستمر2 فرا رسیده است. انجام تحقیقات در زمینه حسابرسی مستمر در دو دهه اخیر رشد چشمگیری داشته است (Bierstaker et al., 2001; Vasarhelyi, 2002).
چندین مدل حسابرسی مستمر نظیر برنامهةای حسابرسی جاسازیشده3 و حسابرسی دادههای بازار4 و بسیاری دیگر که بیشتر حالت نظری و مفهومیدارند، مطرح شدهاند (Du et al., 2003, 2005). ولی با همه اینها، تنها برخی از این مدلها هستند که در سیستمهای بهموقع اجراشدنی بهنظر میرسند. بدین ترتیب، امکان عملیاتی کردن و اجرایی شدن این مدلها خود بهعنوان یک مشکل و معضل مطرح است.
در این مقاله یک مدل، معرفی و پیشنهاد شده است که از سیستمهای شبکه جهانی بهره میگیرد. فناوری سرویسهای شبکه جهانی بر توان و قدرت فناوریهای ایکسامال5 و فناوریهای مرتبط با آن تاثیر بهسزایی گذاشته است. سرویسهای شبکه جهانی مشکل تداخل عملیاتی برنامههای کاربردی را که با سیستمهای عامل، زبانهای برنامهنویسی و مدلهای شیگرا6 پیش میآمد، برطرف کردهاند. این توانایی سرویسهای شبکه جهانی به اتکای استانداردهای اینترنتی که بهخوبی نیز پشتیبانی میشوند، بهدست آمده است. پیش از این، مارتی و گرومر (Murthy and Groomer, 2004) یک مدل سرویسهای شبکه جهانی حسابرسی مستمر7 را پیشنهاد کردند. مدل پیشنهادی مارتی و گرومر یک مدل بیرونکشیدنی8 بود که بر پایه آن، در این مقاله یک مدل حسابرسی مستمر جدید پیشنهاد شده است که از سرویسهای شبکه جهانی بهره میگیرد و مدل بیروندادنی9 بهشمار میآید.
در بخشهای بعدی، نخست یک پیشزمینه ارائه میشود و بعد با توصیف اجزای ویژه تشکیلدهنده چارچوب سرویسهای شبکه جهانی ایکسامال که میتواند در یک چنین سازوکار و سیستمی دخیل باشد، مدل جدید معرفی میشود. چگونگی عملکرد این مدل و بحثهای مربوط به آن در بخشهای پایانی آمده است.
پیشزمینه
سرویسهای شبکه جهانی چگونه کار میکنند.
تعریف ارائهشده از طرف مجمع شبکه گسترده جهانی10 به قرار زیر است:
"سرویس شبکه جهانی عبارت است از یک سیستم نرمافزاری که بهوسیله شناسه منبع یگانه11 مورد شناسایی قرار میگیرد که بستگیها و رابطهای عمومی آن با بهرهگیری از ایکسامال تعریف و توصیف میشود. تعریف ارائهشده بهوسیله ایکسامال از راه سایر نرمافزارها درخور شناسایی و تشخیص است. بدین ترتیب در نهایت این سیستمهای نرمافزاری قادر خواهند بود تا با سرویس شبکه جهانی مورد نظر و به روشی که در تعریف سرویس شبکه جهانی مشخص شده است، با بهرهگیری از پیغامهایی که بر پایه ایکسامال استوار هستند و برای انتقال و رسانیدن مفهوم پیغام خود از پروتکلهای اینترنتی استفاده مینمایند، ارتباط برقرار کنند” (W3C, 2002).
ظهور فناوری سرویسهای شبکه جهانی باعث تغییر و تحول گستردهای در اینترنت و نرمافزارهای کامپیوتری شده است. سازمانها و واحدهای تجاری میتوانند عملیات مورد نظرخود را روی اطلاعات انجام و آنها را بهصورت بستهبندیشده در سرویس شبکه جهانی قرار دهند و در شبکه گسترده جهانی منتشر کنند. از دیدگاه مفهومی، سرویسهای شبکه جهانی را میتوان بهصورت «پشتهای» از استانداردهای نوپدید در نظر گرفت که این استانداردها یک معماری کاربردی سرویسمحور12 و مبتنی بر اجزا13 را تعریف میکند.
سرویسهای شبکه جهانی دارای مجموعهای از اجزای تشکیلدهنده اساسی بهشرح زیر هستند:
• پروتکل دسترس به شی ساده14: این پروتکل بهعنوان استانداردی برای تبادل اطلاعات و دادهها به کمک سرویسهای شبکه جهانی که بر پایه ایکسامال استوارند، در اینترنت بهکار گرفته میشود.
• زبان توصیف سرویس شبکه جهانی15: این بخش از سرویسهای شبکه جهانی مبتنی بر شکلبندی ایکسامال است که توصیف میکند چگونه یک سرویس شبکه جهانی معین فراخوانده میشود، چه مباحثی را در بر میگیرد و الی آخر (Turtschi, 2002).
• بخش توصیف، جستجو و یکپارچهسازی جهانی16: این بخش یک نوع راهنما برای انتشار نهادهای تجاری و نیز سرویسهای شبکه جهانی است که ارائه میدهند و محلی است که میتوان این سرویسها را پیدا کرد.
بنابراین اجزای یادشده، معرف و نماینده مجموعه اصلی فناوریهایی هستند که سرویسهای شبکه جهانی بر پایه آنها کار میکنند. مطالعات و تحقیقات فراوانی در زمینه سرویسهای شبکه جهانی بهعمل آمده است که در سایر مقالههای پژوهشی میتوان به جزئیات بیشتری در این زمینه دست یافت.
زبان گزارشگری تجاری قابل گسترش
در حالیکه سرویسهای شبکه جهانی با تکیه بر استانداردهای اینترنتی نظیر زبان نشانهگذاری با قابلیت گسترش یا همان ایکسامال میتواند به این مهم یعنی تبادل اطلاعات و دادهها در محیط اینترنتی جامه عمل بپوشانند، هیچ قواعد دستوری استانداردشده ایکسامال برای تعریف و شکل دادن پیامهای فرایند تجاری وجود ندارد. بنابراین برای تعیین و تبیین نحوه شکلدهی پیامهای مربوط به فرایندهای عملیات تجاری نیازمند استفاده از زبان توسعهپذیر گزارشگری تجاری17 خواهیم بود که خود بر پایه ایکسامال بنا شده است.
ایکسبیآرال (XBRL) برای گزارشگری مالی برونسازمانی شامل استانداردی است که بر پایه ایکسامال بنا نهاده شده است. در این زبان از فرهنگ لغت18 به این منظور استفاده میشود که بتوان به یک قالببندی استاندارد برای ارائه قطعات اطلاعاتی که در حسابداری و سیستمهای عامل و نیز گزارشهای مربوط به تراکنشها و معاملات با آنها مواجه میشویم، دست پیدا کرد. این قالببندی استانداردشده به سازمانها امکان برچسب زدن19 اقلام دفتر روزنامه، پروندههای اصلی حسابداری و نیز گزارشهای تاریخی وضعیت سازمان را در ایکسبیآرال بهوجود میآورد (Neal, 2005). ویژگی مربوط به ایکسبیآرال برای استفاده در سیستمهای حسابداری در درون سازمان و نیز در سطح انجام تراکنش در نظر گرفته شده است. از این ویژگی ایکسبیآرال که از آن با نام «فرهنگ لغت روزنامه» یاد میشود، میتوان برای ارائه اطلاعات مالی و غیرمالی بهره گرفت.
به این ترتیب یک مرکز اطلاعاتی20 برای دریافت ورودیهایی که بر پایه ایکسامال قرار دارند و از سیستم حسابداری درون سازمان ارسال میشوند و نیز تهیه خروجیهایی که آنها نیز بر پایه ایکسامال هستند به سیستمهایی که در داخل یا خارج شرکت قرار دارند، باید ایجاد شود.
مدل حسابرسی مستمر بر پایه سرویسهای شبکه جهانی
مقاله حاضر مدلی را برای حسابرسی مستمر پیشنهاد میکند که از فناوری سرویسهای شبکه جهانی جهت پشتیبانی از فرایندهای حسابرسی بهره میگیرد. کارکرد حسابرسی مستمر در این مدل بهعنوان مجموعهای از سرویسهای شبکه جهانی تعریف میشود که در سیستم کامپیوتری شرکتی که به حسابهای آن رسیدگی میشود، قرار میگیرد و نه در سیستم حسابرس. مدل پیشنهادی در این تحقیق با مدل «سرویسهای شبکه جهانی حسابرسی مستمر» که در محیط کاری متعلق به حسابرس قرار داده میشود، متفاوت است. مدل یادشده تنها زمانی قابل اجراست که سیستمهای دستگاه مورد رسیدگی بهطور کامل مجهز به سرویسهایی باشد که تحت شبکه جهانی فعال شدهاند. این مطلب نهتنها امنیت دادههای ضروری و مهم، بلکه فعالیتهای تجاری دستگاه مورد رسیدگی را نیز به مخاطره میاندازد. در نتیجه، مدل پیشنهادی در داخل سیستمهای حسابداری دستگاه مورد رسیدگی قرار میگیرد. این مدل یک مدل بیروندادنی است؛ یعنی اطلاعات حسابداری دستگاه مورد رسیدگی توسط خود دستگاه مورد رسیدگی بیرون داده و ارسال میشود تا از طریق اینترنت در اختیار مسئول حسابرسی قرار گیرد.
حسابرسی مستمر با بهکارگیری مدل پیشنهادی
حسابرسان مستقل میتوانند از این مدل در جمعآوری اسناد حسابرسی برای تایید اطلاعات مالی که درصورتهای مالی دستگاه مورد رسیدگی آمده است، بهره گیرند و این فرایند بهصورت مستمر و پیوسته ادامه پیدا میکند. در یک چنین مدلی، حسابرسان مستقل میتوانند به ثبت سرویسهای حسابرسی در دفتر ثبت سرویس حسابرسی شبکه جهانی که مشابه فهرست راهنمای «بخش توصیف، جستجو و یکپارچهسازی جهانی» است که در داخل سیستم حسابداری دستگاه مورد رسیدگی قرار دارد، اقدام کنند. کاربران و استفادهکنندگان از سیستم حسابداری که در جستجوی این قبیل سرویسها میباشند، میتوانند به دفتر ثبت اسناد سرویسهای شبکه جهانی مراجعه کنند؛ چرا که این اطلاعات بهوسیله حسابرسان در دفتر یادشده به ثبت رسیده است.
پس از پایان عملیات ثبت سرویسها توسط حسابرسان، کاربران و استفادهکنندگان هر زمان که مایل باشند میتوانند متقاضی استفاده از این سرویسها شوند؛ چرا که پس از پایان عملیات ثبت سرویسها، حسابرسان و کاربران متقاضی این سرویسها یک فعالیت متقابل را بین یکدیگر بنیان نهادهاند که آنها را بههم پیوند میدهد. به این ترتیب، حسابرسان خواهند توانست تا روند پردازش را کنترل کنند؛ چرا که کاربران و استفاده کنندگان ناچارند تا از سرویسهایی که بهوسیله حسابرسان منتشر میشوند، استفاده کنند. در حالیکه کاربران و استفادهکنندگان از سیستمهای حسابداری کارشان را با سرویسها و خدماتی که ارائه میدهند به پایان میرسانند، این سرویسها میتوانند روی دفتر ثبت اسناد حسابرسی مستمر سرویس شبکه جهانی قرار گیرند تا این بار حسابرسان متقاضی استفاده از این سرویسها شوند. ترتیب و نحوه انجام این فرایند خاص در شکل 1 نشان داده شده است. لذا سرویسهای ارائهشده در دفتر ثبت اسناد حسابرسی مستمر شبکه جهانی بهصورت بیدرنگ21 هستند و فعالیتهای حسابرسی بهموقع انجام میگیرد.
شکل 1 رابطه متقابل حسابرس و دستگاه مورد رسیدگی را به نمایش میگذارد و چگونگی برقراری ارتباط بین سرویسهای شبکه جهانی حسابرسی مستمر را که در داخل سیستم دستگاه مورد رسیدگی قرار دارند، با پوشههای زبان توصیف سرویس شبکه جهانی برای هر فرایند تجاری نشان میدهد.
در قالب فناوری ایکسبیآرال، پوشه زبان توصیف سرویس شبکه جهانی برای هر فرایند تجاری شامل طراحیهای اولیه خاصی میشود که با بهرهگیری از پروتکل انتقال ابرمتن22 ارتباط پروتکل اساوایپی (SOAP) را بین حسابرس، دستگاه مورد رسیدگی و دفتر ثبت اسناد سرویس شبکه جهانی تسهیل میکند. هم حسابرس و هم دستگاه مورد رسیدگی باید تعریف و توصیف سرویس خودشان را بهگونهای تبدیل کنند تا بتوانند با قالببندی ایکسبیآرال جهت انتشار و قرار گرفتن در دفتر ثبت اسناد سرویسهای شبکه جهانی اقدام کنند.زبان دبلیواسدیال (WSDL) یک نوع قالببندی ایکسامال برای توصیف چگونگی فراخوانی یک سرویس شبکه جهانی خاص است تا این سرویس بتواند با دادههای زبان ایکسبیآرال که آنها هم با قالببندی ایکسامال بهوجود آمدهاند، ارتباط برقرار کنند. لذا به روشی نیاز داریم که بتواند یک مرکز ارتباطی دادههای زبان ایکسبیآرال برای حسابرس و دستگاه مورد رسیدگی بهوجود آورد. مرکز ارتباطی میتواند با پوشههای زبان دبلیواسدیال ارتباط متقابل پدید آورد و نحوه انجام عملیات حسابرسی را که در این پژوهش پیشنهاد داده شده است، تسهیل کند.
گام بعدی، تعریف استثناها بهوسیله این مدل حسابرسی است. حسابرسان همواره و بهصورت مستمر اقدام به اصلاح و بازیافت سرویسها و خدمات خود میکنند. این خدمات سپس به قالببندی ایکسبیآرال تبدیل میشود. خطا زمانی پدید میآید که استثنای حسابرسی را در روند حسابرسی پیوسته وارد و ثبت کرده باشیم. دادههای مربوط به استثناهای حسابرسی باید در ساختارهای دادهای در محلی به نام ظرف جمعآوری استثناها، که توسط حسابرس و بهمنظور نگهداری مجزای استثناها بهوجود آمده است، ذخیره شوند. به هر حال خواه اینکه وجود استثناها چه از لحاظ وجود داشتن، چه از لحاظ کامل بودن و دقت فرایند انجام تراکنش توسط مجموعهای از متغیرها تشخیص داده شود یا خیر، وظیفه حسابرس است که به این استثناها توجه داشته باشد و آنها را در عملیات حسابرسی در نظر بگیرد.
پیش از این اشاره شد که این مدل درون سیستم حسابرسی دستگاه مورد رسیدگی قرار میگیرد. این مدل، بیروندادنی است، لذا دفتر ثبت سرویس شبکه جهانی حسابرسی مستمر در داخل سیستمهای حسابداری دستگاه مورد رسیدگی ایجاد میشود. دفتر ثبت اسناد سرویس شبکه جهانی حسابرسی مستمر عبارت است از یک دفترچه راهنمای یودیدیآی (UDDI) که برای انتشار نهادهای تجاری و خدمات شبکه جهانی عرضهشده بهوسیله آنها و محلی است که میتوان به آسانی به خدمات دسترسی پیدا کرد. هم حسابرس و هم دستگاه مورد رسیدگی خدمات خودشان را در این دفتر به ثبت میرسانند و میتوانند برای دریافت چنین خدماتی به این دفتر ثبت اسناد شبکه جهانی مراجعه کنند.
تایید اطلاعات حسابرسی بهوسیله یک طرف ثالث
در برخی موارد حسابرسان نیازمند آن هستند که برخی اطلاعات خاص را برای اطمینان یافتن از اعتبار اطلاعات، به تایید یک طرف ثالث برسانند، برای اینکه اسناد تجاری حتماً باید موثق و مستند باشند و اعتبار و صحت آنها مورد تایید و اطمینان قرار گرفته باشد (Charles et al., 2007; Chen, 2004). در معاملات تجاری، تایید اطلاعات بهوسیله طرف سوم الزامی است. شکل 2 این مدل را به نمایش میگذارد و رابطه بین حسابرس و طرف ثالث را نشان میدهد.
از آنجا که دفتر ثبت اسناد سرویس شبکه جهانی در داخل سیستم حسابداری دستگاه مورد رسیدگی قرار دارد و نیز ضرورتی برای تایید بیدرنگ اطلاعات وجود ندارد، لذا تنها یک کامپیوتر خدمترسان شبکه جهانی در سیستمهای طرف ثالث مورد نیاز خواهد بود. در هنگام نیاز به تایید اطلاعات بهوسیله طرف ثالث، سیستم مسئول حسابرسی اقدام به ارسال یک درخواست به طرف ثالث برای دریافت اسناد مورد تقاضا میکند. کامپیوتر خدمترسان شبکه جهانی واقع در سیستم طرف ثالث درخواست را دریافت مینماید و سپس خود را برای انتقال اسناد مورد تقاضا آماده و بعد آنها را ارسال میکند (Searcy and Woodroof, 2003; 2001).
سیستم مسئول حسابرسی نیز اسناد ارسالی از طرف ثالث را دریافت وآنها را با اسناد خود مقایسه میکند. سیستم واقعشده در پایانه مسئول حسابرسی باید این توانایی را داشته باشد که بهصورت خودکار از این نتایج استفاده کند تا خروجی بتواند به ساختار زبان ایکسامال تبدیل و ارسال گردد. واقعیت امر این است که برقراری ارتباط با پوشه دبلیواسدیال راحت و آسان است.
طرف ثالث که در اینجا به آن پرداخته میشود، کاملاً از سرمایهگذاران، بانکداران و تجزیهوتحلیلکنندگان متفاوت است. طرف ثالث در واقع یک گروه سوم است که تاییدیه حسابرسان برای گواهی وی ارسال میشود. از آنجا که معلوم نیست سرمایهگذاران و بانکداران به اطمینانبخشی اطلاعات توسط حسابرسان علاقهمند باشند، بهتر است برای سرمایهگذاران و بانکداران سیستم دیگری ساخته شود.
محیط حسابرسی مستمر
در مدل پیشنهادی، حسابرس و دستگاه مورد رسیدگی نیازمند برقراری ارتباطات متقابل و مکرر با برنامههای کاربردی داخلی و خارجی و نیز سیستمهای لازم برای شواهد حسابرسی هستند که این مطلب در نهایت تاثیر منفی بر سرعت پردازش سیستم خواهد داشت. لذا ایجاد یک شبکه اینترانت برای سیستم دستگاه مورد رسیدگی که بهوضوح باعث افزایش سرعت فرایند حسابرسی و نیز کاهش زمان این فرایند میشود، ضروری مینماید. شکل 2 محیط حسابرسی مستمر را نشان میدهد.
دفتر ثبت اسناد سرویس شبکه جهانی حسابرسی مستمر باید در شبکه اینترانت دستگاه مورد رسیدگی ایجاد شود تا اینکه بهصورت مستقیم با سیستم حسابداری دستگاه ارتباط برقرار نماید. به این ترتیب سیستم حسابداری دستگاه مورد رسیدگی میتواند سریعتر برای ثبت سرویسهای شبکه جهانی در دفتر ثبت اسناد شبکه جهانی اقدام کند یا اینکه نسبت به تقاضای این سرویسها از این دفتر که خود در همان شبکه و با همان سیستم حسابداری قرار دارد، اقدام نماید. ارتباط بین مسئول حسابرسی و دستگاه مورد رسیدگی از طریق اینترنت صورت میگیرد و تبادل اطلاعات بین حسابرس و طرف ثالث نیز به همین نحو از طریق اینترنت صورت میگیرد.
برای انجام حسابرسی مستمر، مجموعهای از شرایط باید مهیا شود. اولین شرط آن است که کیفیت خدمات اینترنت و اینترانت باید
در سطح بالایی قرار داشته باشد تا وظایف اساسی و پایهای ثبت یا ارائه تقاضا جهت استفاده از سرویسهای شبکه جهانی اجراشدنی گردد. دوم اینکه مسئول حسابرسی و دستگاه مورد رسیدگی باید مجهز به سیستمهایی با قابلیت اطمینان بالا باشند. سیستم حسابداری دستگاه مورد رسیدگی باید این توانایی را داشته باشد که موضوع مورد بررسی و مورد نیاز مسئول حسابرسی را بهصورت بهموقع تامین نماید و در اختیار حسابرس قرار دهد. مسئول حسابرسی باید از نظر تسلط بر سیستمهای اطلاعاتی، فناوری اطلاعات و نیز موضوع مورد بررسی حسابرسی در سطح بالایی قرار داشته باشد و دست آخر اینکه موضوع مورد بررسی حسابرسی نیز باید از ویژگیهای مناسبی که برای انجام عملیات حسابرسی مورد نیاز است، برخوردار باشد. برای مثال، اگر موضوع حسابرسی محاسبه و ارزیابی کنترل داخلی باشد، مسئول حسابرسی باید بتواند بهصورت الکترونیکی به بررسی و تحقیق این کنترلها بپردازد (Murthy & Groomer, 2004).
مزایا و معایب
مزایا
علاوه بر همه مزایای عمومیکه میتوان در سایر مدلهای حسابرسی مستمر به آنها دست یافت، مدل پیشنهادی بر مسائل و مشکلاتی که در بهکارگیری سایر مدلها بهوجود میآید، غلبه کرده و نیز این اطمینان را بهوجود میآورد که فرایندهای حسابرسی بهصورت پیوسته و مستمر انجام خواهند گرفت. جنبههای اساسی و پایهای و مزایای این مدل بهشرح زیر است.
قابل اجرا بودن حسابرسی پیوسته و مستمر میتواند از طریق برقراری ارتباط مستقیم با سرویسهای شبکه جهانی که بر روی سیستم حسابداری دستگاه مورد رسیدگی قرار گرفتهاند، تشخیص داده شود.
مدل سرویسهای شبکه جهانی حسابرسی مستمر روی سیستم حسابرس ایجاد میشود و یک مدل بیرونکشیدنی است. ولی برخی از محققان به این نکته اشاره میکنند که روش یادشده تنها زمانی قابل اجراست که سیستمهای دستگاه مورد رسیدگی بهطور کامل مجهز به سرویسهای شبکه جهانی باشند؛ در چنین حالتی نهتنها دادههای موجود در سیستم، بلکه فعالیتهای تجاری دستگاه مورد رسیدگی نیز در فضای شبکه جهانی منتشر میشود. نقطه ضعف دیگری که در اینجا مطرح میشود آن است که چون سرویسهای شبکه جهانی بر روی سیستمهای دستگاه مورد رسیدگی نصب نشدهاند، دستگاهها وظایف خود را در برابر حسابرس بهصورت غیرفعال انجام میدهند.
لذا مدل حسابرسی مستمر پیشنهادی در این مقاله، روی سیستم کامپیوتری دستگاه مورد رسیدگی قرار داده میشود و نه روی سیستم حسابرس. این مدل یک مدل بیروندادنی است. دستگاههای مورد رسیدگی باید بهصورت فعال اقدام به ثبت سرویسهای خود در دفتر ثبت اسناد شبکه جهانی کنند، زیرا نمیتوانند متقاضی استفاده از این سرویسها شوند؛ مگر اینکه همین سرویسها را در شبکه جهانی به ثبت رسانیده باشند. از آنجایی که عملیات ثبت در داخل سیستم حسابداری خود دستگاه مورد رسیدگی تعبیه شده است، اطلاعات مهم و نیز فعالیتهای تجاری به بیرون درز نمیکند و امنیت این سرویسها محفوظ میماند.
این مدل سرویسهای شبکه جهانی نیازمند آن است که سیستم حسابداری دستگاه مورد رسیدگی نیز مجهز به دفتر ثبت اسناد حسابرسی مستمر و پیوسته باشد که این مطلب بدین معناست که باید در سیستم حسابداری تکتک مشتریان حسابرسی یک دفتر ثبت اسناد حسابرسی پیوسته و مستمر نصب شود که رسیدن به این مهم در کوتاهمدت کار آسانی نخواهد بود. به هر حال فناوری استفاده از سرویسهای شبکه جهانی در ایجاد یکپارچگی و وحدت رویه بسیار خوب و مفید خواهد بود. سایر سیستمهای نرمافزاری نیز قادر به تشخیص و شناسایی تعریفهای ارائهشده برای خدمات و سرویسهای شبکه جهانی هستند. به این ترتیب این امکان برای اینگونه سیستمهای نرمافزاری بهوجود میآید تا با سرویس شبکه جهانی مورد نظر بهصورت متقابل و از طریق پیغامهایی که بر پایه زبان ایکسامال هستند و با بهرهگیری از قراردادهای اینترنتی قابل ارسال هستند، ارتباط برقرار کنند. لذا رسیدن به فناوری ایجاد رابط با سرویسهای خدمات شبکه جهانی بهزودی میتواند به حقیقت بپیوندد.
مدل حسابرسی پیوسته و مستمر که در سیستم کامپیوتری دستگاه مورد رسیدگی قرار داده شده است، میزان امنیت اطلاعات را افزایش میدهد و مسائل و مشکلات مربوط به مالکیت اطلاعات را برطرف میسازد.
مدل حسابرسی مستمری که در سیستم حسابرس قرار داده میشود به این معناست که تمامی اطلاعات و دادهها به خارج درز خواهد کرد. این مطلب بدین معناست که دسترسی بدون مجوز و غیرقانونی ممکن است بهراحتی صورت گیرد؛ زیرا اطلاعات از کامپیوتر دستگاه مورد رسیدگی به سیستم حسابرس منتقل میشود و امکان دسترسی غیرقانونی به اطلاعات دستگاه مورد رسیدگی از طریق ورود به سیستم حسابرس امکانپذیر میشود (Jagdish Pathak, 2003). ولی ایجاد مدل حسابرسی مستمری که در داخل سیستم دستگاه مورد رسیدگی قرار دارد به این معناست که تمامی اطلاعات دستگاه در داخل سیستم خود دستگاه مورد رسیدگی باقی میماند. دستگاهها اول از همه باید جهت ایجاد یک سازوکار امنیتی مناسب در شبکه اینترنتی خودشان و برای سیستمهای حسابداری خود اقدام کنند. علاوه بر این، دستگاهها باید اقدام به ایجاد یک راهبرد امنیتی دیگر برای حمایت و پشتیبانی سیستمهای خود نظیر گواهیهای دیجیتالی در داخل مدل مورد نظر نمایند.
در صورتی که مدل حسابرسی مستمر در محیط کاری حسابرس قرار داده شود، حسابرس زیر بار سنگین مسئولیت حفظ امنیت اطلاعات دستگاه مورد رسیدگی خواهد رفت که این مطلب بهصورت بالقوه و حداقل در ظاهر امر، باعث از بین رفتن استقلال حسابرس از دستگاه مورد رسیدگی میشود (Flowerday et al., 2006; Murthy & Groomer, 2004). بنابراین کل حسابرسی مستمر باید در داخل سیستم دستگاه مورد رسیدگی قرار داشته باشد. با این کار دیگر هیچ مشکلی از بابت مالکیت اطلاعات پیش نمیآید، چرا که همه اطلاعات دستگاه در داخل سیستم خود دستگاه مورد رسیدگی و تنها در اختیار خودش قرار دارد. همزمان، این مدل از بابت تغییرات لازم جهت توسعه و افزایش امکانات، در سیستم دستگاه مورد رسیدگی مستقل خواهد بود.
از آنجا که سرویسهای شبکه جهانی در یکپارچهسازی و ایجاد وحدت رویه بین نرمافزارهای کاربردی مختلف که تحت شبکه جهانی کار میکنند، خوب و مفید هستند، لذا تحقق مدل پیشنهادی امکانپذیر خواهد بود.
این نوع مدل حسابرسی مستمر نیازمند آن است که سیستم حسابرسی دستگاه مورد رسیدگی خودش نیز دارای یک دفتر اسناد حسابرسی مستمر باشد. این مطلب بدین معناست که یک دفتر ثبت اسناد حسابرسی مستمر باید روی تکتک سیستمهای مشتریان نصب شود و نیز سیستم دستگاه مورد رسیدگی باید از بابت سرویسهای شبکه جهانی فعال شده باشد.
فناوری سرویسهای شبکه جهانی، استانداردی است که بهصورت همهگیر و جهانی پذیرفته شده است. سرویسهای شبکه جهانی این توانایی را دارند که عملیاتهای قابل فراخوانی را انجام دهند و این عملیات میتواند هر چیزی را شامل شود؛ از یک درخواست ساده گرفته تا انجام فرایندهای تجاری پیچیده و سنگین. پس از اینکه یک سرویس شبکه جهانی مرتب شد و در دفتر اسناد شبکه جهانی به ثبت رسید، سایر نرمافزارهای کاربردی میتوانند وارد مرحله تقاضای این سرویس شوند؛
بدین معنی که اول باید یک سرویس شبکه جهانی در دفتر ثبت اسناد شبکه جهانی به ثبت برسد تا بتوان متقاضی استفاده از این سرویس شد. سرویس شبکه جهانی این امکان را برای نرمافزار حسابرسی بهوجود میآورد که بتواند به مدارک و نرمافزارهای کاربردی واقع در سیستم دسترسی داشته باشد و اقدام به راهاندازی نرمافزارهای کاربردی به یک روش عمومی کند. این نرمافزار کاربردی نیازی به داشتن هیچ نوع آگاهی خاصی از نرمافزار مورد استفاده در سیستم دستگاه مورد رسیدگی ندارد. لذا از نقطهنظر فناوری، تحقق مدل پیشنهادی امکانپذیر خواهد بود. یعنی مدل سرویس شبکه جهانی مستقل از نرمافزارهای مورد استفاده توسط حسابرس یا دستگاه مورد رسیدگی است و فقط نیاز به تامین اطلاعات حسابرسی و تبدیل آنها به کمک زبانها و قراردادهای اینترنتی که تحت شبکه جهانی کار میکنند، خواهد داشت.
بهکارگیری برنامههای حسابرسی که در سیستمهای حسابداری دستگاه مورد رسیدگی تعبیه میشوند (برنامههای حسابرسی جاسازیشده)، مستلزم آن است که حسابرسان در مرحله طراحی وارد شوند و بهصورت تماموقت در خدمت طراحان و افرادی باشند که وظیفه بهوجود آوردن این سیستمها را بر عهده دارند. لذا اجرایی کردن نقشهها و طرحهای حسابرسی در چنین مدلی خود یک مشکل است (Debreceny et al., 2003). در مقایسه با طرحها و نقشههای حسابرسی طبق مدل برنامههای حسابرسی جاسازیشده، روش استفاده از سرویسهای شبکه جهانی که در این مقاله پیشنهاد شده است، نیاز به استخدام تماموقت حسابرسان در مرحله طراحی ندارد. ارتباط متقابلی که نیاز هست تا حسابرسان با سیستم حسابرسی بهوجود آورند، پس از پایان مرحله طراحی بهوجود میآید و نیز ساخت این نوع سیستم حسابرسی آسانتر است.
مدل پیشنهادی بهطور کامل از پیغامهای مبتنی بر زبان ایکسامال برای انتقال استفاده میکند.
فناوری سرویسهای شبکه جهانی از قدرتی که در زبان ایکسامال وجود دارد، بهخوبی بهره میگیرد و در این مقاله یک مدل حسابرسی مستمر پیشنهاد شده است که از فناوری سرویسهای شبکه جهانی استفاده میکند. در مدل حسابرسی مستمر پیشنهادی برای هر یک از فرایندهای تجاری که خود شامل یک طراحی اولیه خاص است از پوشه زبان دبلیواسدیال استفاده میشود. زبان اسدیال یک قالببندی براساس زبان ایکسامال است که نحوه فراخوانی یک سرویس شبکه جهانی خاص را توصیف میکند. در مدل پیشنهادی، برای حسابرس و دستگاه مورد رسیدگی اقدام به ایجاد یک مرکز داده زبان به زبان ایکسبیآرال میشود تا بتواند بهوسیله پوشههای زبان دبلیواسدیال و با قالببندی ایکسامال امکان برقراری ارتباط را محقق سازد. در ضمن، خروجی طرف ثالث نیز بر پایه زبان ایکسامال است. به این ترتیب، یک قاعده دستوری براساس ایکسامال برای توصیف و ساخت پیامهای مطرح در فرایندهای تجاری در اختیار داریم.
محدودیتها
با وجود اینکه مدل پیشنهادی در این مقاله مزایای منحصر به فردی را ارائه میدهد، در مرحله بهکارگیری و استفاده محدودیتهایی هم دارد.
حسابرس و دستگاه مورد رسیدگی نیاز دارند که بهصورت مکرر با دفتر ثبت اسناد سرویسهای شبکه جهانی در ارتباط متقابل باشند که این مطلب در نهایت بر روی عملکرد سیستم تاثیر منفی خواهد داشت. اجرای فرایندهای حسابرسی، منابع محاسباتی زیادی را میطلبد، لذا حسابرس و دستگاه مورد رسیدگی باید دارای سیستمهایی با قابلیت اطمینان و اعتبار بالایی باشند.
یک دفتر اسناد حسابرسی مستمر باید روی سیستم هر دستگاه مورد رسیدگی نصب شود و نیز سیستم کامپیوتری دستگاه باید کاملاً از بابت سرویسهای شبکه جهانی فعال شده باشد. این مطلب به این معناست که شرکتها نیازمند آن هستند که هزینه مالی بیشتری برای فعالسازی کامل سیستمهای خود بپردازند؛ لذا بار مالی راهاندازی و بهکارگیری این مدل زیاد خواهد بود.
حسابرسان مستقل با ریسکهای جدیدی برای ارائه اطمینانبخشی لحظهای و در موقع تقاضا23 روبهرو میشوند. در این مقاله به جزئیات مربوط به مخاطرات جدید پرداخته نشده است؛ ولی این مخاطرات مشکلی است که با آن روبهرو هستیم.
خلاصه
مقاله حاضر یک مدل حسابرسی مستمر را پیشنهاد میکند که از فناوری سرویسهای شبکه جهانی استفاده میکند تا بتواند رویههای حسابرسی را اجرا کند. در این مقاله به بررسی چگونگی بهرهگیری از سرویسهای شبکه جهانی و زبان ایکسامال جهت تسهیل حسابرسی مستمر در سیستمهای نسلهای آینده پرداخته شده است. فناوری سرویسهای شبکه جهانی مبتنی بر زبان ایکسامال که شامل پروتکل اساوایپی، زبان دبلیواسدیال، و یودیدیآی هستند، در این مطالعه توصیف و سپس به مبحث مربوط به زبان ایکسبیآرال پرداخته شده است. در انتها نیز یک مدل حسابرسی مستمر که از فناوری سرویسهای شبکه جهانی بهره میگیرد، پیشنهاد شده است که در درون سیستم دستگاه مورد رسیدگی قرار میگیرد.
پانوشتها:
(AIS) | Accounting Information Systems | -1 |
(CA) | Continuous Audit | -2 |
(EAM) | Embedded Audit Modules | -3 |
(ADM) | Audit Data Mart | -4 |
(XML) | Extensible Markup Language | -5 |
Object Oriented | -6 | |
(CAWS) | Continuous Auditing Web Services | -7 |
Pull Model | -8 | |
Push Model | -9 | |
(W3C) | World Wide Web Consortium | -10 |
(URI) | Uniform Resource Identifier | -11 |
Service Oriented | -12 | |
Component Based | -13 | |
(SOAP) | Simple Object Access Protocol | -14 |
(WSDL) | Web Service Description Language | -15 |
(UDDI) | Universal Description, Discovery, and Integration | -16 |
(XBRLGL) | Extensible Business Reporting Language General Ledger | -17 |
Taxonomy | -18 | |
To Tag | -19 | |
Data Hub | -20 | |
Real-Time | -21 | |
(HTTP) | Hyper Text Transfer Protocol | -22 |
On Demand | -23 | |
منابع: | ||
Bierstaker J.L., P. Burnaby, J. Thibodeau, The Impact of Information Technology on the Audit Process: An Assessment of the State of the Art and Implications for the Future, Managerial Auditing Journal, Vol. 16, No. 3, 2001, pp.159–64 | ||
Charles Ling-yu Chou, Du. Timon, S.Lai Vincent, Continuous Auditing with a Multi-agent System, Decision Support Systems, No. 42, 2007, pp. 2274-2292 | ||
Chen Y., Continuous Auditing Using a Strategic-Systems Approach, Internal Auditing, Vol. 19, No. 3, 2004, p. 3136 | ||
Debreceny R., G.L. Gray, W.-L. Tham, K.-Y. Goh, P.-L. Tang, The Development of Embedded Audit Modules to Support Continuous Monitoring in the Electronic Commerce Environment, International Journal of Accounting, Vol. 7, No. 2, 2003, pp.169–185 | ||
Du T.C., E.Y. Li, A.-P. Chang, Mobile Agents in Distributed Network Management, Communications of the ACM, Vol. 46, No. 7, 2003, pp.127-132 | ||
Du T.C., E.Y. Li, E. Wei, Mobile Agents for A Brokering Service in the Electronic Marketplace, Decision Support Systems,Vol. 39, No. 3, 2005, pp. 371-383 | ||
Flowerday S., A.W. Blundell, R. Von Solms, Continuous Auditing Technologies and Models: A Discussion, Computers & Security, No. 25, 2006, pp. 325-331 | ||
Jagdish Pathak, A Model for Audit Engagement Planning of E-Commerce, International Journal of Auditing, No.7, 2003, pp.121-142 | ||
Murthy U.S., S.M. Groomer, A Continuous Auditing Web Services Model for XML-based Accounting Systems, International Journal of Accounting Information Systems, No. 5, 2004, pp. 139-63 | ||
Neal J. Hannon, XBRL GL: The General Ledger Gets Its Groove, Strategic Finance, No. 9, 2005, pp. 57-58 | ||
Searcy D.W.L., J.B. Woodroof, Continuous Auditing: Leveraging Technology, CPA Journal, No.73, 2003, pp. 46–48 | ||
Searcy D.W., J. Woodroof, Continuous Audit Model Development and Implementation within A Debt Covenant Compliance Domain, International Journal of Accounting Information Systems, Vol. 3, No. 2, 2001, pp. 169-191 | ||
Turtschi A., C#.N ET Web Developer’s Guide, Syngress Publishing, Inc., 2002 | ||
Vasarhelyi M.A., Concepts in Continuous Assurance, Available from:http://raw.rutgers.edu/continuousauditing/conceptsincontinuousassurance13final.doc, 2002 | ||
W3C, Web Services Description Requirements, W3C Working Draft, 28 October 2002 |