IRFS

استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS)

1- مقدمه

یکی از عناصر بااهمیت در ارزیابی‌های اقتصادی، ریسک اطلاعات است که با کیفیت اطلاعات و گزارش‌های مالی مرتبط است. صورت‌های مالی به عنوان مهمترین منبع اطلاعاتی برای انعکاس نتایج عملکرد و وضعیت مالی و جریان‌های نقدی واحدهای تجاری شناخته شده است و به همین دلیل مبانی تهیه صورت‌های مالی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد. همچنان که بازارها به سمت پیچیدگی و جهانی شدن در حرکت هستند، اختلافات بین دو مجموعه استانداردهای داخلی و بین‌المللی به موضوعی بااهمیت‌تر و از منظر سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌کنندگان اطلاعات (که با انبوهی از تفاوت‌ها مواجه می‌شوند) به امری غامض تبدیل می‌شود. رشد تجارت بین‌المللی و جریان‌های سرمایه و پیوستگی اقتصادی فزاینده طی دو دهه گذشته، منجر به تمایل به هماهنگ‌سازی استانداردهای حسابداری در میان کشورها شده است. در نتیجه، تعداد زیادی از کشورها استفاده از استانداردهای بین‌المللی حسابداری را پذیرفته‌اند. به‌عنوان مثال، براساس بررسی انجام شده توسط موسسه حسابرسی دیلویت (Deloitte)، در سال 2015  از بین شرکتهایِ بورسیِ 153 کشور جهان، صرفاً در 23 کشور از جمله ایران، استانداردهای بین‌المللی بکار گرفته نمی‌شود. لازم به ذکر است که در بازارهای کشورهای اسلامی نیز از استانداردهای بین‌المللی استفاده می‌گردد. بطور خلاصه، اهم دلایل تاکید بر پذیرش استانداردهای بین‌المللی چه در سطح بین‌الملل و چه در سطح کشور به شرح زیر می‌باشد:

• بسترسازی اجرای سیاست‌های دولت برای توسعه بازار سرمایه در حوزۀ جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بازار اوراق بهادار؛ با توجه به فراهم نمودن امکان تصمیم‌گیری بهتر، از طریق استفاده از استانداردهای مورد توافق بین‌المللی
• فراهم نمودن امکان تشکیل بورس بین‌المللی، کمک به سرمایه‌گذاران در تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری در بورس‌های مختلف جهان، امکان پذیرش شرکتها در بورس سایر کشورها و پذیرش متقابل شرکت‌های‌خارجی در بورس ایران
• استفاده از استانداردهایی که حاصل تجربه و دانش بین‌المللی است، ضمن اینکه این موضوع سبب افزایش قابلیت مقایسه می‌گردد و امکان ارزیابی بهتر توسط نهادهای بین‌المللی را فراهم می‌نماید.
• افزایش شرکت‌های چندملیتی، جهانی شدن تجارت و تامین نیازهای مالی، داشتن مجموعه استانداردهای حسابداری با کیفیت و جهانی را اجتناب‌ناپذیر می‌نماید و سبب صرفه‌جویی در زمان و هزینه تهیه صورتهای مالی بر مبنای استانداردهای مختلف می‌گردد.
• فراهم نمودن امکان استفادۀ مؤثرتر از فناوریهایی چون XBRL جهت افزایش شفافیت اطلاعات
• ارتقای جایگاه شفافیت اطلاعاتی کشور از منظر بین‌المللی
•     

  شماره استاندارد ملی	آخرین سال ویرایش	عنوان فارسی
  24	1381	گزارشگری مالی واحدهای تجاری در مرحله قبل از بهره‌برداری
  29	1386	فعالیت‌های ساخت املاک
  28	1388	فعالیت‌های بیمه عمومی

  گروه 4: استانداردهای ملی که معادل بین‌المللی ندارند.

  شماره استاندارد بین‌المللی	آخرین سال ویرایش	عنوان انگلیسی	شماره استاندارد ملی	آخرین سال ویرایش	عنوان فارسی
  IAS 31	در سال 2011 با IFRS11 جایگزین شده است	Interests in Joint Ventures	23	1381 (2002)	منافع در مشارکتهای خاص
  IAS 25	در سال 1998 با IAS 39 و در سال 2000 با IAS 40 جایگزین شده است.	Accounting for investment	15	1380 (2001)	حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها
  IFRS 3	2013	Business Combinations	19	1385 (2006)	ترکیبهای تجاری
  IFRS 8	2013	Operating Segments	25	1381 (2002)	قسمتهای عملیاتی
  IAS 1	2013	Presentation of Financial Statements	1     14	1380 (2001)   1380 (2001)	نحوه‌ ارائه‌ صورتهای‌ مالی نحوه ارائه دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری
  IAS 2	2013	Inventories	8	1380 (2001)	موجودی مواد و کالا
  IAS 8	2013	Accounting Policies, Changes in Accounting Estimates and Errors	6	1380 (2001)	رویه‌های حسابداری، تغییرات در برآوردهای حسابداری و اشتباهات
  IAS 17	2011	Leases	21	1380 (2001)	اجاره‌ها
  IAS 19	2013	Employee Benefits	33	1392 (2012)	مزایای کارکنان
  IAS 23	2007	Borrowing Costs	13	1380 (2001)	هزینه‌های استقراض
  IAS 24	2013	Related Party Disclosures	12	1386 (2007)	موارد افشای اشخاص وابسته
  IFRS 5	2013	Non-current Assets Held for Sale and Discontinued Operations	31	1389 (2010)	داراییهای غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده
  IAS 7	2012	Statement of Cash Flows	2	1380 (2001)	صورت‌ جریان‌ وجوه نقد
  IAS 10	2011	Events after the Reporting Period	5	1385 (2006)	رویدادهای بعد از دوره گزارشگری
  IAS 16	2013	Property, Plant and Equipment	11	1386 (2007)	اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات
  IAS 18[3]	2013	Revenue	3	1380 (2001)	درآمد عملیاتی
  IAS 20	2013	Accounting for Government Grants and Disclosure of Government Assistance	10	1380 (2001)	حسابداری کمکهای بلاعوض دولت و موارد افشای کمکهای دولت
  IAS 21	2013	The Effects of Changes in Foreign Exchange Rates	16	1391 (2012)	اثرات تغییر در نرخ ارز
  IAS 27	2012	Consolidated and Separate Financial Statements	18	1385 (2006)	صورتهای مالی تلفیقی و جداگانه
  IAS 28	2012	Investments in Associates	20	1390 (2011)	سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته
  IAS 33	2011	Earnings per Share	30	1389 (2010)	سود هر سهم
  IAS 34	2012	Interim Financial Reporting	22	1380 (2001)	گزارشگری‌ مالی‌ میان‌دوره‌ای‌
  IAS 36	2013	Impairment of Assets	32	1390 (2011)	کاهش ارزش داراییها
  IAS 37	2013	Provisions, Contingent Liabilities and Contingent Assets	4	1385 (2006)	ذخایر، بدهیهای احتمالی و داراییهای احتمالی
  IAS 38	2013	Intangible Assets	17	1386 (2007)	داراییهای نامشهود
  IAS 41	2011	Agriculture	26	1383 (2004)	فعالیتهای‌ کشاورزی‌

  گروه 3: استانداردهای بین‌المللی که تجدیدنظر شده‌اند.

  شماره استاندارد بین‌المللی	آخرین سال ویرایش	عنوان انگلیسی	شماره استاندارد ملی	آخرین سال ویرایش	عنوان فارسی
  IFRS 1	2013	First-time Adoption of International Financial Reporting Standards	-	-	پذیرش IFRSs برای اولین بار
  IFRS 2	2013	Share-based Payment	-	-	پرداخت مبتنی بر سهام
  IFRS 4	2013	Insurance Contracts	-	-	قراردادهای بیمه
  IFRS 6	2009	Exploration for and Evaluation of Mineral Resources	-	-	اکتشاف و ارزیابی منابع معدنی
  IFRS 7	2013	Financial Instruments: Disclosures	-	-	ابزارهای مالی: موارد افشا
  IAS 12	2012	Income Taxes	-	-	مالیات بر درآمد
  IAS 29	2001	Financial Reporting in Hyperinflationary Economies	-	-	گزارشگری مالی در اقتصادهای با تورم بسیار بالا
  IAS 32	2013	Financial Instruments: Presentation	-	-	ابزارهای مالی: نحوه ارایه
  IAS 39	2013	Financial Instruments: Recognition and Measurement	-	-	ابزارهای مالی: شناسایی و اندازه‌گیری
  IAS 40	2013	Investment Property	-	-	سرمایه‌گذاری در املاک
  IFRS 9	2013	Financial Instruments	-	-	ابزارهای مالی
  IFRS 10	2011	Consolidated Financial Statements	-	-	صورتهای مالی تلفیقی
  IFRS 11	2012	Joint Arrangements	-	-	ترتیبات مشترک
  IFRS 12	2012	Disclosure of Interests in Other Entities	-	-	موارد افشا منافع در سایر واحدهای تجاری
  IFRS 13	2013	Fair Value Measurement	-	-	اندازه‌گیری ارزش منصفانه
  IFRS 14	2014[2]	Regulatory Deferral Accounts	-	-	حساب‌های معوق قانونی

  گروه 2: استانداردهای بین‌المللی که معادل ملی ندارند.

  شماره استاندارد بین‌المللی	آخرین سال ویرایش	عنوان انگلیسی	شماره استاندارد ملی	آخرین سال ویرایش	عنوان فارسی
  IAS 11[1]	2001	Construction Contracts	9	1380 (2001)	قراردادهای پیمانکاری
  IAS 26	2001	Accounting and Reporting by Retirement Benefit Plans	27	1384 (2005)	حسابداری و گزارشگری توسط طرحهای مزایای بازنشستگی

  با توجه به بررسی‌های صورت گرفته، به‏نظر می‌رسد عمده تفاوت‌های استانداردهای ملی با IFRS ناشی از موارد زیر ‌باشد: گروه 1: استانداردهای بین‌المللی که تقریباً با استانداردهای ملی مطابقت دارند.

  2-2- تفاوت‌های استانداردهای ملی و IFRS

  • طبق رویه‌ای که تاکنون در تدوین استانداردها وجود داشته، مبنای اولیه برای تدوین استانداردهای‌کشور، استانداردهای‌بین‌المللی است و سپس تعدیلاتی حسب ‌تشخیص کمیتۀ تدوین استانداردها، در آن انجام می‌شود. حتی در آخر هر استاندارد، بندی باعنوان "مطابقت‌ با استانداردهای‌ بین‌المللی‌ حسابداری‌" ارائه می‌شود که در آن موارد احتمالیِ مغایرت با استاندارهای بین‌المللی ذکر می‌گردد.
  • بدین‌ترتیب تاکنون در سطح کلان، فرض بر هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی بوده و درحال ‌حاضر در مقطعِ تصمیم‌گیریِ کلان برای پذیرش یا عدم‌پذیرش استانداردهای بین‌المللی قرار نداریم.
  • علیرغم اینکه طبق استراتژی کلی و رویۀ موجود، استانداردهای کشور عمدتاً برگرفته از استانداردهای بین‌المللی هستند و با وجود هماهنگیِ اغلبِ استانداردهای موجود با استانداردهای متناظر آنها (در مقطع تدوین استاندارد ملی)، از منظر بین‌المللی چنین دیدگاهی نسبت به استانداردهای ما وجود نداشته و در حال حاضر تفاوت‌های بین استانداردهای ملی و بین‌المللی به حدی رسیده است که سوالاتی چون پذیرش یا عدم‌پذیرش استانداردهای بین‌المللی مطرح می‌گردد. با توجه به بررسی انجام شده، بنظر می‌رسد این امر ناشی از موارد زیر می‌باشد:
    • برای تعداد زیادی از استانداردهای بین‌المللی (حدود 16 استاندارد)، هنوز استاندارد متناظر ارائه نشده است.
    • تعداد زیادی از استانداردهای بین‌المللی ویرایش یا حتی برخی حذف شده‌اند، اما استاندارد متناظر آن در ایران که قبلاً معادل یا مشابه نسخۀ بین‌المللی بوده، بطور متناسب مورد بازنگری قرار نگرفته و در نتیجه در حال حاضر مغایرت‌هایی وجود دارد.
    • عدم‌وجود منشور مدون و رسمی که در آن به صراحت اعلام شده باشد که مبنای تدوین استانداردهای کشور، استانداردهای بین‌المللی است.
    • نحوۀ نگارش و ارائه استانداردها به‌گونه‌ایست که به‌خوبی گویای میزان مطابقت با استانداردهای بین‌المللی نیست.
    • در موارد بسیار محدودی نیز ممکن است در حال حاضر امکان اجرای استانداردهای بین‌المللی فراهم نباشد که در خصوص این دسته از موارد باید بررسی دقیق انجام شده و راهکارهای مناسب اتخاذ شود.
  • لازم به ذکر است همگرایی با استانداردهای بین‌المللی، مانع این نیست که برای موضوعی خاص، استاندارد حسابداری خاص تدوین نماییم یا الزامات بیشتری را حسب نیاز بازار سرمایه و جهت شفافیت اطلاعاتی بیشتر، مقرر کنیم.

  1-2- استراتژی کلی تدوین استانداردهای حسابداری کشور

  2- بررسی وضعیت موجود

• شایان ذکر است، ساختار و فرایند پیشنهادی در این گزارش، مبنی بر تشکیل گروه کارشناسی و کمیته فنی و تخصصی (بازبینی تخصصی و نهایی کردن استاندارد) با الزامات موردنظر بنیاد نیز هماهنگی دارد و لذا می‌توان همزمان با شروع فرایند ترجمه، هماهنگی لازم با بنیاد IFRS نیز صورت گیرد و موضوع از جنبۀ بین‌المللی نیز رسمیت یابد. با توجه به توضیحات ارائه شده در بخش‌های قبل، پس از ترجمه تخصصی هر یک از استانداردها توسط گروه کارشناسی، ضمن آن که متن ترجمه جهت بهره‌برداری و یا نظرخواهی در سایت منتشر می‌شود، ترجمه‌ها در کارگروه فنی و تخصصی مورد بررسی قرار می‌گیرد و مشکلات احتمالی مرتبط با پیاده‌سازی آن استاندارد و ارائه راه‌حل‌های پیشنهادی برای رفع آن‌ها به کمیته راهبری و کارگروه‌های ذیربط منعکس می‌گردد. همچنین اقدامات مربوط به پیگیری آموزش آن از سوی کمیته آموزش (زیرمجموعه کمیته راهبری) مورد بررسی قرار خواهد گرفت و برنامه‌های پیشنهادی ارائه خواهد شد.

  • مراحل ترجمه استانداردهای بین‌المللی در بنیاد استانداردهای بین‌المللی به شرح زیر است:
  • استخراج اصطلاحات کلیدی استانداردها توسط بنیاد IFRS
  • ترجمه اصطلاحات کلیدی
  • بررسی و توافق بر روی اصطلاحات ترجمه شده در کمیته
  • ^{ترجمه استانداردها توسط مترجم یا مترجمان با استفاده از این اصطلاحات کلیدی و منابع موجود}
  • ^{بازبینی ترجمۀ پیش‌نویس شده توسط کمیته به جهت صحت و یکنواختی و نهایی کردن متن استاندارد}

  الف) ترجمه حرفه‌ای ب) بازبینی ترجمه توسط کمیته‌ای شامل متخصصان حسابداری که آن زبان، زبان بومی آنها محسوب می‌شود و از نظر دانش و تجربه در زمینه استانداردهای بین‌المللی مورد تایید هستند.  

  • فرآیند ترجمه موردنظر بنیاد IFRS به شرح زیر است:

   

  5-ترجمه تخصصی استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی و هماهنگی با بنیاد IFRS و رسمیت بخشیدن به ترجمۀ تخصصی استانداردها و استفاده از استانداردهای بین‌المللی

   

  • تعداد محدودی از شرکت‌ها که ضرورت بالقوه‌ای برای استفاده از IFRS دارند (مانند درخواست تسهیلات از بانک‌های بین‌المللی و یا الزام از سوی سهامدار خارجی) و یا این‌که تجربه‌ای در این خصوص دارند، با توجه به تعامل و هماهنگی با این شرکت‌ها، برای استفاده از IFRS در سال 1395 انتخاب گردند. به منظور انتخاب این شرکت‌ها:
  • فراخوانی به صورت عمومی در سایت‌های رسمی سازمان با محتوای شناسایی شرکت‌هایی که آمادگی دارند در این راستا همکاری و اقدام نمایند، درج گردد.
  • با توجه به این که امکان دارد تجربیات مربوطی در شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان بورس وجود داشته باشد، پیشنهاد می‌شود پرسشنامه‌ای در این خصوص تهیه و برای شرکت‌های مزبور ارسال گردد. در این خصوص انجام پیگیری‌های لازم جهت دریافت پاسخ از آن شرکت‌ها ضروری به نظر می‌رسد.
  • با عنایت به این‌که به نظر می‌رسد حسابرسان مستقل بعضاً دارای توانایی و تخصص لازم جهت تهیه صورت‌های مالی مبتنی بر IFRS باشند، پیشنهاد می‌شود در فراخوان مذکور، نسبت به شناسایی حسابرسان توانمند در این زمینه نیز اقدام شود. همچنین ارسال پرسشنامه‌ای با محتوای دریافت تجربیات حسابرسان معتمد سازمان نیز می‌تواند راهگشا باشد.
  • معیارهای لازم برای تعیین شرکت‌هایی که ملزم به رعایت IFRS در تهیه صورت‌های مالی خود در سال‌های بعد (1396، 1397 و ...) می‌باشند تهیه و در اسرع وقت اطلاع‌رسانی شود.
  • در مورد سایر شرکت‌هایی که ملزم به رعایت IFRS در تهیه صورت‌های مالی خود نمی‌باشند، رعایت IFRS اختیاری بوده که در این صورت، صورت‌های مالی تهیه شده مبتنی بر IFRS می‌بایست به صورت مکمل صورت‌های مالی تهیه شده مبتنی بر استانداردهای حسابداری ملی باشد.
  • به منظور ترغیب شرکت‌ها به تهیه صورت‌های مالی مبتنی بر IFRS، در نظر گرفتن مشوق‌های لازم برای شرکت‌های مزبور ضروری به نظر می‌رسد.

  با توجه به اینکه از ابتدای سال 1392 طبق مصوبه هیئت مدیره سازمان بورس، تهیه صورت‌های مالی "تلفیقی" یا "مجموعه" مبتنی بر IFRS مجاز بوده است و سال 1395 برای الزام ناشران بزرگ پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران جهت تهیه صورت‌های مالی مبتنی بر استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی در نظر گرفته شده است، بنابراین پیشنهاد می‌شود: 4-انتخاب شرکت‌ها برای اجرای استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی

  • ترجمه آن دسته از استانداردهای بین‌المللی که تاکنون توسط سازمان حسابرسی ترجمه و تدوین نشده است.
  • مطابقت استانداردهای حسابداری ملیِ موجود، با استانداردهای بین‌المللی و تعیین تفاوتهای بین آنها
  • ارائه پیشنهادات و یا اصلاحات احتمالی به کارگروه فنی و تخصصی در جهت رفع موانع، ارتقا و بهبود استانداردها و بکارگیری آنها

  گروه کارشناسی زیر نظر کمیته فنی و تخصصی و مرکب از تعدادی از متخصصین در زمینه ترجمه استانداردهای حسابداری تشکیل می‌شود. وظیفه اصلی گروه کارشناسی، ترجمۀ اولیۀ استانداردها طبق اولویت‌های تعیین شده توسط کمیته فنی و تخصصی می‌باشد. بدین ترتیب اهم وظایف و مسئولیت گروه کارشناسی به شرح زیر است:

  3-تشکیل گروه کارشناسی

             

  • ارائه برنامه‌های پیشنهادی برای آموزش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی در دو سطح حرفه و دانشگاه
  • انجام اقدامات و هماهنگی‌های مربوط به چگونگی آموزش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی

  این کارگروه زیر نظر کمیته راهبری IFRS و مرکب از نمایندگان سازمان حسابرسی، سازمان بورس و اوراق بهادار، جامعه حسابداران رسمی ایران و صاحب‌نظران و متخصصین در زمینه آموزش استانداردهای حسابداری تشکیل شود. اهم وظایف و مسئولیت‌های این کمیته به شرح زیر است:

  کارگروه آموزش

  • تدوین دستورالعمل‌های لازم در زمینه ارزیابی ارزش‌های منصفانه
  • اعلام اشکالات و موانع‌ موجود در ارزیابی ارزش‌های منصفانه به کمیته راهبری جهت پیگیری‌
  • ارائه پیشنهادات و یا اصلاحات احتمالی در جهت رفع موانع، ارتقا و بهبود استانداردها و بکارگیری آنها
  • نظرخواهی از متخصصین و صاحبنظران به صورت عمومی و خاص

  مهمترین موضوع در ارزش‌های منصفانه، قابلیت‌اتکای اطلاعات مزبور است، ضروریست تا ضوابط لازم برای ارتقای کیفیت خدمات مربوطه در بازار سرمایه در نظر گرفته شود. با توجه به مراتب فوق، کمیته ارزش‌های منصفانه زیر نظر کمیته راهبری IFRS و متشکل از صاحب‌نظران و متخصصانِ این حوزه تشکیل می‌شود. اهم وظایف و مسئولیت‌های این کمیته به شرح زیر است:

  کارگروه ارزش‌های منصفانه

  • تعیین اولویت‌های ترجمه و بازنگری در استانداردها (با مستثنی کردن استانداردهایی که تاکنون توسط سازمان حسابرسی ترجمه نشده است.)
  • بررسی و بازنگری در ترجمه‌های انجام شده توسط گروه کارشناسی
  • اعلام اشکالات و موانع‌ موجود در اجرای استانداردها به کمیته راهبری جهت پیگیری‌
  • ارائه پیشنهادات و یا اصلاحات احتمالی در جهت رفع موانع، ارتقا و بهبود استانداردها و بکارگیری آنها
  • نظرخواهی از متخصصین و صاحبنظران به صورت عمومی و خاص
  • نهایی نمودن ترجمه استانداردها و ارائه به کمیته راهبری جهت انجام مراحل بعدیِ تصویب و ابلاغ
  • پاسخ به پرسش‌های فنی مطرح شده در خصوص استانداردهای بین‌المللی

  این کمیته زیر نظر کمیته راهبری IFRS و مرکب از نمایندگان سازمان حسابرسی، سازمان بورس و اوراق بهادار، جامعه حسابداران رسمی ایران و صاحب‌نظران و متخصصین در زمینه تدوین استانداردهای حسابداری تشکیل می‌شود. اهم وظایف و مسئولیت‌های این کمیته به شرح زیر است:

  کارگروه فنی و تخصصی

  2-تشکیل کارگروه‌های تخصصی تحت نظارت کمیته راهبری

  • فراهم‌کردن زیرساخت‌ها و اعمال هماهنگی‌های لازم در خصوص پذیرش و بکارگیری استانداردهای بین‌المللی از منظر تهیه صورت‌های مالی مبتنی بر IFRS، حسابرسی صورت‌های مالی مبتنی بر IFRS و رفع موانع به‌کارگیری از جمله موانع تعیین ارزش‌های منصفانه و مالیاتی
  • تشکیل کمیته‌های تخصصی تحت نظارت کمیته راهبری
  • هماهنگی با بنیاد IFRS جهت کسب مجوز رسمی برای ترجمه استانداردها
  • بررسی و اتخاذ تصمیم نسبت به مصوبات و موضوعات مطرح شده از سوی کارگروه‌های تخصصی

  این کمیته با عضویت نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان حسابرسی، سازمان بورس و اوراق بهادار، جامعه حسابداران رسمی ایران، سازمان امور مالیاتی کشور و برخی از صاحبنظران حرفه تشکیل می‌شود. اهم وظایف و مسئولیت‌های این کمیته به شرح زیر است:

  1-تشکیل کمیته راهبری استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS)

  ارائه می‌نمایند، حسابرسی شدن صورت‌های مالی مذکور اجباری نمی‌باشد. اما بعد از فاز اجرای اختیاری، برای اجرای فاز بعدی پروژه، برنامه‌ریزی جهت اجرای مناسب پروژه و در دست داشتن نقشه راهی که اقدامات لازم جهت پیاده‌سازی IFRS را نشان دهد، ضروری به نظر می‌رسد. از این‌رو، اقدامات لازم برای پیاده‌سازی استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS)، به شرح زیر ارائه می‌گردد.   مکملاست و فرض بر آن است که شرکت‌هایی که از تخصص لازم برای پیاده‌سازی و استفاده از نسخه انگلیسی استانداردها برخوردار هستند، از این اختیار استفاده می‌نمایند. همچنین در شرکت‌هایی که صورت‌های مالی تلفیقی را بر اساس IFRS تهیه می‌کنند مشکلات مالیاتی بروز نخواهد کرد. علاوه بر این، در شرکت‌هایی که صورت‌های مالی مبتنی بر  IFRSرا بصورت اطلاعات اختیاری در خصوص پیاده‌سازی استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی، باید توجه داشت که در حال حاضر با توجه به مصوبۀ هیئت مدیرۀ سازمان بورس، تا سال 1395 تهیه صورت‌های مالی مبتنی بر IFRS

  4- اقدامات لازم برای پیاده‌سازی استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS)

   

  • مدیران و حسابداران شرکت‌ها
  • حسابرسان مستقل
  • حسابرسان داخلی
  • اعضای کمیته‌های حسابرسی
  • سرمایه‌گذاران

  در حال حاضر، کشور منابع محدودی از افراد آموزش‌دیده و باتجربه درخصوص استانداردهای بین‌المللی دارد. اتخاذ استانداردهای بین‌المللی برای شرکت‌ها و نهادهای مالی ثبت‌شده نزد سازمان و شرکت‌های فرعی و وابسته آن‌ها، منجر به افزایش تقاضا برای این منابع می‌شود. علاوه بر این، حسابرسان باید نیروهای خود را در مورد حسابرسی صورت‌های مالی مبتنی بر IFRS آموزش دهند و قانون‌گذاران نیز باید الزامات آن را درک کنند. دانشگاه، سازمان بورس، سازمان حسابرسی، جامعه حسابداران رسمی و انجمن‏های حسابداری و اشخاص حرفه‌ای که درخصوص IFRS دانش و تجربیاتی کسب کرده‌اند، نقش کلیدی در آموزش شرکت‌ها و افراد حرفه‌ای حسابداری دارند. گروه‌هایی که می‌بایست در آموزش مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:

  4-3- آموزش

  در حال حاضر در موارد متعددی از جمله انتشار صکوک، افزایش سرمایه از محل تجدیدارزیابی دارایی‌ها، و تقویم آورده غیرنقدی موسسین در زمان تاسیس شرکت‌های سهامی عام و ... ارائه گزارش کارشناس رسمی در خصوص ارزش‌گذاری دارایی‌ها از سوی ناشران الزامی است. از سوی دیگر، در قوانین و مقررات مختلف از جمله تبصره 78 بودجه سال 1390 و استانداردهای حسابداری شماره 11 و 15، ناشران اوراق بهادار به تجدیدارزیابی دارایی‌های خود مجاز شده‌اند که تعیین ارزش دارایی‌ها در این تجدیدارزیابی‌ها توسط کارشناسان رسمی صورت می‌گیرد. علاوه بر این، در مواردی شرکت‌ها (به ویژه در معاملات با اشخاص وابسته) به تحصیل یا واگذاری دارایی‌های ثابت و سرمایه‌گذاری‌های خود اقدام می‌کنند که معمولاً این معاملات بر ارزیابی‌های کارشناسان رسمی مبتنی است. همچنین با اجرای IFRS دامنه بکارگیری ارزش‌های منصفانه افزایش می‌یابد. بنابراین کیفیت ارزیابی دارایی‌ها و تاثیر آن در شناسایی رویدادهای مالی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. مهمترین موضوعی که در حوزه ارزش‌های منصفانه مورد تاکید قرار دارد، قابلیت‌اتکای اطلاعات مزبور است، چرا که در ارزیابی ارزش‌های منصفانه، معامله‌ای صورت نگرفته و ارزش دارایی براساس قضاوت اشخاص تعیین می‌گردد. باتوجه به اینکه ضوابط، رویه‌ها و شاخص‌های لازم برای تعیین ارزش منصفانه دارایی‌ها بطور منسجم تدوین نشده است، این موضوع از اهمیت بالاتری برخوردار می‌گردد. لازم به ذکر است که در این خصوص در استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 13، موضوعِ اندازه‌گیری ارزش منصفانه و برخی الزامات افشای مربوطه مدنظر قرار گرفته و یا استانداردهای بین‌المللی ارزشگذاری تدوین گردیده است. در ایران نیز با توجه به اهمیت موضوع و در راستای شفافیت اطلاعاتی، تدوین ضوابط مشخص‌تر برای تعیین ارزش‌های منصفانه با توجه به تجربۀ سایر کشورها و با در نظر داشتن ویژگی‌ها و شرایط کشورمان امری ضروریست. لذا با توجه به موارد پیشگفته، اتخاذ تمهیدات لازم برای ارتقای کیفیت گزارش‌های ارزیابان و کارشناسان، و ساماندهی و انسجام‌بخشی بیشتر بر ارزیابی دارایی‌ها در بازار سرمایه و همچنین تدوین ضوابط لازم برای ارزشگذاری و اطمینان از کیفیت ارزیابی‌ها امری ضروری بنظر می‌رسد. شایان ذکر است در قانون بازار اوراق بهادار مسئولیت‌هایی برای "ارزش‌یابان" پیش‌بینی شده است که می‌توان از ظرفیت‌های قانون مذکور نیز استفاده نمود.  

  3-3- رفع مسائل مربوط به شناسایی ارزشهای منصفانه

  الف) ترجمه حرفه‌ای ب) بازبینی ترجمه توسط کمیته‌ای شامل متخصصان حسابداری که آن زبان، زبان بومی آنها محسوب می‌شود و از نظر دانش و تجربه در زمینه استانداردهای بین‌المللی مورد تایید هستند.  

  • فرآیند ترجمه موردنظر بنیاد IFRS به شرح زیر است:

  از استانداردهای بین‌المللی مورد پذیرش بنیاد IFRS می‌باشد. یک ترجمهالف) انجام فرآیند ترجمه رسمی شامل بازبینی تخصصی ترجمه ب) کنترل و نظارت بنیاد IFRS بر فرآیند ترجمه ج) برای حفظ قابلیت مقایسه، شفافیت و کیفیت استانداردها، برای هر زبانی تنها

  • به رسمیت شناختن موضوع از منظر بین المللی
  • قرار گرفتن ترجمه مزبور در سایت نهاد بین‌المللی
  • با توجه به بررسی‌های انجام شده در سایت IFRS، موارد زیر در رابطه با  ترجمۀ استانداردهای بین‌المللی ذکر شده که با توجه‌ به  اهمیت موضوع در ذیل  نقل می‌گردد:
  • "ترجمه استانداردهای بین‌المللی یکی از مهمترین ارکان تصمیم یک کشور برای پذیرش این استانداردها است. کشورهایی که این استانداردها را پذیرفته یا رعایت آنها را مجاز دانسته‌اند، تنها در صورتی خواهند توانست از قابلیت مقایسه و شفافیت اطلاعاتیِ ناشی از بکارگیری این استانداردها بهره‌مند شوند که این استانداردها به طور صحیح و کامل به زبان رسمی آن کشورها ترجمه شود. بنیاد IFRS برای اطمینان از اینکه همه کشورهایی که استانداردهای بین‌المللی را پذیرفته یا از این استانداردها استفاده می‌کنند، به طور کامل از این استانداردها منتفع می‌شوند، رویه‌ زیر را برای ترجمه استانداردها در نظر گرفته است:

  این امر سبب می‌شود که اولاً حرکت به سمت استانداردهای بین‌المللی جنبه رسمی پیدا کند و ایران در فهرست کشورهایی قرار گیرد که استانداردهای بین‌المللی را پذیرفته است. ثانیاً با توجه به آن که برای هر مجموعه از استانداردهای بین المللی، درهر نوع زبان، صرفاً یک‌ترجمه از نظر آن مرجع رسمیت می‌یابد، پیش از عضویت سایر ملل فارسی زبان، این امر می‌تواند توسط متخصصین ایرانی انجام گردد.

  • شایان ذکر است، انتشار متن کامل ترجمه تخصصی استانداردهای بین‌المللی از دو منظر داخلی و بین‌المللی حائز اهمیت می‌باشد:
  • ضرورت وجود ترجمۀ تخصصی از منظر داخلی:
  • به منظور آموزش
  • بکارگیری توسط شرکت‌هایی که بصورت اختیاری به ارائه صورت‌های مالی مبتنی بر IFRS اقدام می‌کنند
  • برنامه‌ریزی جهت پیگیری و رفع چالش‌های اجرا
  • ضرورت وجود ترجمۀ تخصصی از منظر بین‌المللی:
  • با عنایت به اینکه از منظر بین‌المللی، تلقی کشورمان به‌عنوان کشوری که استانداردهای‌بین‌المللی را پذیرفته و بکار گرفته، امری ضروریست و بنیاد IFRS نیز برای ترجمه رسمی استانداردهای بین‌المللی ضوابط خاصی را مقرر کرده است، لذا پیشنهاد می‌شود ترجمه استانداردهای بین‌المللی به فارسی با هماهنگی با بنیاد IFRS و ارتباط با آن مرجع صورت پذیرد.

   

  نام مجموعه	تعداد الزامات	تعداد صفحات (مطابق با نسخه منتشر شده بنیاد IFRS )
  استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IAS)	26	630
  استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS)	15	614
  بیانیه‌های کمیته بین‌المللی تفاسیر گزارشگری مالی (IFRIC)	14	120
  بیانیه‌های کمیته تفاسیر استانداردها (SIC)	7	34
  جمع	62	1398

   

  • با توجه به "تخصصی" بودن متن استانداردهای بین‌المللی، به کارگیری و فهم صحیح این استانداردها توسط شرکت‌ها، حسابرسان، نهادهای ناظر (سازمان بورس و ...) و استفاده‌کنندگان، مستلزم وجود "ترجمه تخصصی" این استانداردها می‌باشد که بنیاد IFRS نیز در سایت خود این موضوع را مورد تأکید قرار داده است. با این توضیحات، الزام شرکت‌ها به استفاده از IFRS مستلزم وجودِ ترجمه تخصصی استانداردهای مزبور می‌باشد.
  • تعداد کل الزامات منتشر شده توسط بنیاد IFRS بالغ بر 62 نسخه به شرح زیر می‌باشد:

  2-3- انتشار متن کامل ترجمه تخصصی استانداردهای بین‌المللی

   

  • رفع مسائل مالیاتی در ارتباط با بکارگیری استانداردهای بین‌المللی (از جمله نحوۀ برخورد با سودهای ناشی از شناسایی دارایی‌ها به ارزش منصفانه از منظر مالیاتی) و رفع مشکل اجرای استاندارد حسابداری شماره 15
  • پذیرش تفاوت در مبانی حسابداری طبق استانداردها و مبانی محاسبه مالیات Deferred tax
  • پذیرش استانداردهای بین‌المللی توسط نهادهای نظارتی از جمله بانک مرکزی، بیمه مرکزی، سازمان مالیاتی و ... در تهیه صورت‌های مالی توسط شرکت‌های تحت نظارت

  1-3- رفع مسائل مالیاتی و اصلاح قوانین و مقررات

  همان‌گونه که تجربه جهانی نشان داده‌ است، بکارگیری موفق استانداردهای بین‌المللی مستلزم فراهم ساختن بسترهای لازم، اصلاح مقررات، به‌روزرسانی و اصلاح سیستم‌های اطلاعات حسابداری، آموزش و ... می‌باشد. در این بخش، اهم الزامات و ضرورت‌های اجرای موفق پروژه بکارگیری IFRS مورد اشاره قرار می‌گیرد:

  3- الزامات و ضرورت‌های اجرای موفق پروژه بکارگیری IFRS

    شایان ذکر است سال 1395 برای الزام ناشران بزرگ پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران جهت تهیه صورت‌های مالی مبتنی بر استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی در نظر گرفته شده است." می‌باشند. در این خصوص صورت‌های مالی شرکت اصلی (جداگانه) باید مطابق با استانداردهای حسابداری ایران تهیه و ارایه شود و لزومی به تهیه و ارائه صورت‌های مالی تلفیقی بر اساس استانداردهای حسابداری ایران نمی‌باشد^[4] . بدیهی است تهیه و ارایه صورت‌های مالی شرکت اصلی (جداگانه) مطابق با استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی به عنوان مکمل بلامانع است. (IFRS)"کلیه شرکت‌ها و نهادهای مالی ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار و به تبع آن، شرکت‌های فرعی و وابسته آنها، در تهیه صورت‌های مالی که از تاریخ 01/01/1392 و بعد از آن شروع می‌شود، مجاز به تهیه صورت‌های مالی "تلفیقی" یا "مجموعه" مبتنی بر استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی پس از انجام بررسی‌های متعدد در جلسات کمیته استانداردها و آموزش این سازمان (که با حضور صاحب‌نظران حرفه و اعضای جامعه حسابداران رسمی و سازمان حسابرسی تشکیل می‌گردد)، مصوبه‌ای به شرح زیر، در تاریخ 21/10/1392 به تصویب هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید و به کلیۀ شرکت‌ها و نهادهای‌مالی ثبت‌‌شده نزد سازمان‌ و موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار ابلاغ گردید:

  • مصوبه مورخ 21/10/92 هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار

    «آن‌گروه از شرکت‌ها و نهادهای مالی ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار که توسط سازمان بورس مشخص می‌شوند و به تبع آن‌ها، شرکت‌های فرعی و وابسته مربوط از تاریخ مشخص شده توسط آن سازمان، باید در تهیه صورت‌های مالی خود از استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی استفاده نمایند».

  • مصوبه‌ مجمع عمومی سازمان حسابرسی که در تاریخ 30/03/91 به تأیید وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی رسید:

  3-2- مصوبات فعلی مرتبط با IFRS همانگونه که اشاره شد، در راستای توسعه بازار سرمایه و بهبود شفافیت اطلاعاتی، پیگیری جهت به‌روزرسانی استانداردها در سال‌های اخیر در دستور کار سازمان قرار گرفت و متعاقب گزارش شماره 124559/121 مورخ 20/09/89 در ارتباط با تسریع در هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی حسابداری، که به وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی ارائه شد، و پیگیری‌ها و هماهنگی‌های انجام شده با سازمان حسابرسی، تاکنون مصوباتی به شرح زیر تدوین و ابلاغ شده است: