آئین نامه نحوه ارزیابی سهام در شرکتهای تعاونی

1- در صورت لغو عضویت (موضوع ماده 15 قانون بخش تعاون) عضو می‌تواند با رعایت مقررات اساسنامه مورد عمل و بند 4 ماده 37 قانون بخش تعاون سهم خود را به سایر اعضاء و یا افراد جدید واجد شرایط واگذار نماید.
2- تعاونی می‌تواند بارعایت قوانین. مقررات، دستورالعمل‌های صادره و اصول و موازین حسابداری از روش‌های دیگری بغیر از روش مشخص شده در مصوبه فوق الذکر در تعیین ارزش روز سهام استفاده نماید لیکن در صورت عدم تراضی عضو (یا ورثه وی) و شرکت درتعیین قیمت روز سهم نحوه ارزیابی سهام براساس مفاد مصوبه فوق‌الذکر خواهد بود.
3- ضمن اعلام مراتب به تعاونیها آموزش لازم در خصوص نحوه اجرای مصوبه به مدیران و بازرسان داده شود.
4- پس از وصول گزارش هیات مدیره (منضم به گزارش هیات ارزیاب و مستندات آن) مبنی بر تقویم ارزش روز سهام و تغییرات مورد نظر پیشنهادی، مراتب سریعاً مورد رسیدگی قرار گرفته و مغایرت و نواقص احتمالی را کتباً به تعاونی در زمان مقرر اعلام و پیگیری لازم جهت انجام اصلاحات بعمل آید و پس از رفع اشکالات صحت محاسبه ارزش روز سهام گواهی گردد.
5- نظارت و دفت کافی در خصوص انتقال سهام اعضاء به هیات مدیره و بازرسان و اقرباء طبقه اول آنان خصوصاً در تعاونیهایی که از تسهیلات مالی دارای یارانه استفاده نموده‌اند بعمل آید.
6- کلیه آئین نامه‌هاو دستورالعمل‌های مغایر با این دستورالعمل ملغی است و در صورت ابهام و یا نیاز به انجام کار تخصصی و راهنمایی با مرکز حسابرسی و تدوین سیستمها تماس حاصل گردد.


تغییرات سرمایه در شرکتهای تعاونی
سرمایه در شرکتهای تعاوین متغیر و نامحدود است و میتوان با فروش سهام به اعضای شرکت و یا قبول اعضای جدید به میزان سرمایه افزوده و یا بازپرداخت بهای سهام اعضاء سرمایه شرکت را کاهش داد. افزایش و یا کاهش سرمایه بایستی با رعایت مفاد اساسنامه مورد عمل کلیه قوانین و مقررات مربوط و تصویب مجمع عمومی صورت گیرد.

افزایش سرمایه
صدور سهام جدید
سرمایه شرکت را میتوان از طریق صدور سهام جدید افزایش داد، شرکت می‌تواند سهام جدید را برابر مبلغ اسمی بفروشد و یا اینکه مبلغی علاوه بر مبلغ اسمی به عنوان اضافه ارزش سهم از خریداران دریافت کند تادیه مبلغ سهام از محل سود تقسیم نشده ویا یک دوم اندوخته قانونی امکان پذیر می‌باشد در این صورت واگذاری سهام جدید به اعضاء به نسبت سهامی که مالکند خواهد بود.
افزایش ارزش اسمی سهام
افزایش سرمایه از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود در صورتیکه برای صاحبان سهام ایجاد تعهد کند ممکن نخواهد بود مگر آنکه کلیه صاحبان سهام با آن موافق باشند دراینصورت افزایش سرمایه باید نقداً پرداخت شود.
توضیح اینکه تصمیم‌گیری در این خصوص از اختیارات مجمع عمومی فوق‌العاده می‌باشد که بایستی با حضور تمامی اعضاء تشکیل و با رأی مثبت آنان به تصویب برسد.

کاهش سرمایه
کاهش سرمایه در شرکتهای تعاونی به دو صورت انجام می‌گیرد:
خروج عضو
در صورت لغو عضویت به سبب استعفا، اخراج، فوت وجه سهام عضو خارج شده به میزان ارزش روز سهام محاسبه و به دیون تعاونی تبدیل می‌گردد. پس از کسر مالیات متعلقه و بدهی وی به تعاونی باقیمانده به او یا ورثه‌اش پرداخت خواهد شد.
در صورت اعتراض عضو (یا ورثه وی) نسبت به افزایش روز محاسبه شده سهام آنان می‌توانند موضوع را جهت داوری به اتاق تعاون شهرستان یااستان ذیربط ارجاع و یا از طریق محاکم قضائی و با استفاده از کارشناس رسمی دادگستری نسبت به تقویم ارزش روز سهام اقدام نمایند.
ب- کاهش ارزش سهام
اگر بر اثر زیان‌های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود با تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده سرمایه شرکت به مبلغ سرمایه موجود کاهش می‌یابد. در اینصورت رعایت تساوی حقوق صاحبان سهام الزامی است.

وظایف هئیت مدیره و بازرسان
هئیت مدیره شرکتهای تعاونی موظف تغییرات سرمایه در شرکت را مورد رسیدگی قرارداده و ضمن درج موضوع در دستور کار مجمع عمومی پیشنهادات خود را مستند به گزارش ارزیابی به شرح زیر به مجمع عمومی ارائه دهند.
- میزان افزایش یا کاهش در سرمایه
- نحوه فروش سهام جدید
- ارزش روز هر سهم
گزارش بازرس یا بازرسان باید شامل اظهار نظر درباره پیشنهادات هئیت مدیره، عوامل و جهات مورد رسیدگی و توجیهات عنوان شده باشد.
مجمع عمومی
مجمع عمومی پس از استماع گزارش هیئت مدیره و بازرسان شرکت و وزارت تعاون در صورتیکه اظهار نظر کرده باشد در موارد ذیل اتخاذ تصمیم می‌کند:
- تصویب میزان افزایش یا کاهش درسرمایه شرکت
- نحوه فروش سهام جدید
- دادن مأموریت به هئیت مدیره جهت ابطال سهام اعضاء خارج شده و پرداخت ارزش روز سهام آنان
- تصویب ارزش روز هر سهم برای دوره مالی آینده
- تصویب تغییرات سرمایه در دوره مالی گذشته
5- ارزیابی سهام در شرکتهای تعاونی
ارزش روز هر سهم در شرکتهای تعاونی عبارت است از حاصل ما به التفاوت دارائیهای تجدید ارزیابی شده و بدهی‌ها، تقسیم بر تعداد سهام شرکت نحوه ارزیابی و ثبت تغییرات به شرح زیر می‌باشد:
الف- ارزیابی دارائیها و بدهی‌ها:
1- دارائیها
1-1- موجودی نقد ریالی اوراق بهادار سپرده بانکی به ارزش دفتری و با احتساب سود متعلقه وجوه ارزی به نرخ قابل تسعیر اعلام شده توسط بانک مرکزی.
2-1- حسابها و اسناد دریافتنی، پیش‌پرداخت متکی به جدول سنی با در نظر گرفتن ذخیره مطالبات مشکوک الوصول به ارزش دفتری.
3-1- موجودی کالا با در نظر گرفتن ذخیره کاهش ارزش موجودی (اقلام ضایعاتی) به ارزش دفتری، در صورت تفاوت فاحش (بیش از 20 درصد) بین ارزش دفتری و ارزش روز، ملاک محاسبه ارزش روز خواهد بود.
4-1- سفارشات مواد و کالا براساس مخارج انجام شده
5-1- سرمایه گذاریها
سهام سایر شرکتها و مؤسسات در صورت قیمت‌ گذاری در بورس به قیمت بازار در غیر اینصورت براساس کارشناسی قیمت روز
سایر مشارکتها براساس ارزیابی قیمت روز در صورتیکه امکان محاسبه ارزش روز وجود نداشته باشد ملاک ارزش ویژه مذکور در آخرین صورتهای مالی شرکتهای مزبور می‌باشد.
6-1- زمین، ساختمان، تأسیسات، ماشین آلات، اثاثه اداری، وسائط نقلیه به قیمت قابل تبدیل به نقد در زمان ارزیابی (با فرض تداوم فعالیت و با رعایت اصل احتیاط و پیش‌بینی مالیات و هزینه‌های تبدیل با فرض انجام معامله)
7-1- سایر دارائیها از قبیل امتیاز آب، برق،‌تلفن، گاز، به قیمت روز و سایر امتیازات و سرقفلی و علائم تجاری به قیمت قابل تبدیل به نقد (با رعایت اصل احتیاط و پیش‌بینی هزینه‌های تبدیل با فرض انجام معامله)
ارزیابی بدهی‌ها
1-2- حسابهای پرداختنی، پیش‌دریافتها، وامها (با احتساب کارمزد متعلقه تا زمان ارزیابی) به قیمت دفتری
2-2- محاسبه ذخیره مالیات سوابق مالیاتی شرکت در 3 سال ماقبل زمان ارزیابی (مالیات ابرازی، تشخیص، قطعی) میتواند ملاک محاسبه قرار گیرد.
3-2- محاسبات ذخیره سنوات خدمت کارکنان معادل متوسط مقرر در قانون کار در ازای سالهای خدمت آنان
4-2- محاسبه ذخیره قانونی وضع شده قبل از تطبیق اساسنامه با قانون تعاون (مصوب سال 70) و سود تقسیم نشده سنوات قبل به قیمت دفتری
توضیح- ارزش افزوده حاصل از تجدید ارزیابی دارائیهای ثابت و نا مشهود ابتیاع شده قبل از تطبیق اساسنامه شرکت با قانون تعاون (مصوب سال 1370) درصورتیکه خارج از حدود عملیات جاری آنان باشد به عنوان ذخیره قانونی محسوب می‌گردد.
ثبت تغییرات دردفاتر قانونی
1- هیچگونه ثبتی درخصوص تجدید ارزیابی انجام شده در دفاتر قانونی شرکت صورت نمی‌گیرد.
2- مابه التفاوت ارزش اضافه سهام دریافتی و پرداختی به حساب "اعضاء بابت تجدید ارزیابی"‍ منتقل می‌شود.
توضیح: با توجه به عدم محدودیت ورود و خروج عضو درتعاونیها به لحاظ رعایت اصل احتیاط و اصل تداوم فعالیت مانده بستانکار حساب اعضاء بابت تجدید ارزیابی ماهیت اندوخته دارد.
3- درصورت فروش سهام بیش از مبلغ اسمی و دریافت وجه "حساب بانک" معادل ارزش روز سهام خریداری بدهکار "حساب سرمایه" معادل ارزش اسمی سهام و "حساب اعضاء بابت تجدید ارزیابی" معادل ارزش اضافه بستانکار میشود.
4- در صورت خروج عضو و پرداخت ارزش سهام بیش از مبلغ اسمی "حساب سرمایه" معادل مبلغ اسمی سهام باطل شده و "حساب اعضاء بابت تجدید ارزیابی" معادل ارزش اضافه بدهکار، حساب بانک معادل ارزش ویژه پرداختی (و حساب مالیات معادل مالیات متعلقه) بستانکار می‌شود.