تجزیه و تحلیل صورتهای مالی و صورت گردش وجوه نقد

بسمه تعالی

تجزیه و تحلیل صورتهای مالی و صورت گردش وجوه نقد

تجزیه و تحلیل صورتهای مالی

صورتهای مالی یک شرکت نشان دهنده اطلاعات خام در زمینه داراییها، بدهیها و ارزش ویژه آن در گزارش ترازنامه و درآمدها و هزینه های موسسه در گزارش سود و زیان است بدون تجزیه و تحلیل صحیح این اطلاعات، نتایج گمراه کننده بسیاری ممکن است از این گزارشها استخراج گردد.

تجزیه و تحلیل نسبت ها

در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی از یک «نسبت» که دو رقم متعلق به دو گروه مختلف از حسابها را به یکدیگر ارتباط می دهد، به عنوان ی ابزار اولیه استفاده می شود. تحلیلگران مالی از نسبتهای متعددی در تجزیه و تحلیلهای خود به قرار ذیل استفاده می کنند.

1-نسبت های نقدینگی

نقدینگی عبارتست از توانایی شرکت در تبدیل دارایی های غیر نقدی به وجه نقد و یا تحصیل وجه نقد به منظور پاسخگویی به تعهدات جاری خود. نقدینگی اصولاً مقوله ای کوتاه مدت است و از لحاظ دوره زمانی برابر یا کمتر از یک سال را شامل می شود. نسبتهای نقدینگی به شرح زیر است:

سرمایه در گردش

سرمایه در گردش برابر با فزونی داراییهای جاری از بدهیهای جاری است و در واقع حاشیه اطمینان و ایمنی برای طلبکاران به شمار می رود.

1-1-       نسبت جاری

نسبت جاری عبارتست از خارج قسمت داراییهای جاری به بدهیهای جاری و نشان دهنده توانایی

شرکت در بازپرداخت بدهیهای جاری از محل داراییهای جاری خود می باشد.

1-2-       نسبت سریع

نسبت سریع آزمایش دقیقتری برای انعکاس نقدیندگی است. این نسبت از تقسیم نقدترین داراییهای جاری (مانند وجوه نقد، اوراق قابل داد و ستد و حسابهای دریافتنی) به بدهیهای جاری به دست می آید.

2-         نسبت های فعالیت

نسبت های فعالیت را نسبت های «گردش داراییها» نیز می نامند چرا که نشان دهنده سنجه ای جهت نحوه بکارگیری داراییها در ایجاد درآمد و سود برای شرکت است.

3-        نسبت های حساب های دریافتنی

نسبت های حسابهای دریافتنی شامل نسبت به گردش حسابهای دریافتنی و دوره وصول مطالبات است.

4-        نسبت های موجودی کالا

در این مورد دو نسبت معروف عبارتند از نسبت گردش موجودی ها و میانگین سنی موجودی ها.

5-        نسبت گردش کل دارایی ها

«نسبت گردش کل داراییها» از تقسیم فروش خالص شرکت به میانگین کل داراییهای آن به دست می آید. این نسبت نشان دهنده این است که به ازاء هر ریال دارایی سرمایه گذاری شده در شرکت، چند ریال فروش انجام شده است و معرف نحوه مدیریت شرکت بر داراییهاست.

6-        نسبت های اهرمی

طلبکارانی که وامهای بلند مدت به شرکت داده اند، به نقدینگی شرکت در بلند مدت توجه دارند و این به معنی توانایی شرکت در باز پرداخت بدهیهای بلند مدت آن در سررسید می باشد.

7-        نسبت پوشش هزینه بهره

این نسبت نشان دهنده تعداد دفعاتی است که سود قبل از مالیات، هزینه بهره را پوشش می دهد و از طریق تقسیم سود قبل از بهره و مالیات به هزینه بهره محاسبه می شود.

نسبت فوق در سال 2x13، 11 بار بوده است. کاهش این نسبت به سال 3x13 شاخص نامطلوبی است چرا که سود کمتری جهت پاسخگویی به هزینه بهره در اختیار می باشد.

8-        نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام

این نسبت سنجه مهمی جهت انعکاس قدرت بازپرداخت بدهیهاست. چرا که حجم بالای بدهیها در  ساختار سرمایه شرکت، پرداخت بهره و اصل بدهیها را در سررسید مشکل خواهد ساخت.

9-          نسبت های سود آوری

یکی از شاخصهای مهم سلامت مالی شرکت، توانایی آن در تحصیل سودی قابل قبول و بازده ای مناسب روی سرمایه گذاریهای انجام شده در شرکت است.

10-      نسبت حاشیه سود

نسبت سود خالص به فروش خالص را «نسبت به حاشیه سود» می نامند. این نسبت معرف سود حاصل

از درآمدها و در عین حال، یکی از مهمترین سنجه های ارزیابی عملکرد شرکت است.

11-        نسبت در آمد هر سهم (EPS)

نسبت در آمد هر سهم نشان دهنده در آمد (سودی) است که به هر سهم عادی شرکت تعلق گرفته است.

12-       نسبت قیمت بازار در آمد هر سهم (P/E)

برخی از نسبتها، رابطه شرکت را با سهامدارانش مورد ارزیابی قرار می دهند. نسبت بسیار معروفی که اغلب به عنوان نسبت P/E نامیده می شود، یکی از این نوع نسبتهاست که از طریق تقسیم قیمت بازار هر سهم به درآمد هر سهم محاسبه می شود.

13-      نسبت های پرداخت سود سهام

باید اذعان داشت که بسیاری از سهامداران، در درجه نخست، به دریافت سود از شرکت علاقمندند. نسبت «عایدی هر سهم» عبارتست از خارج قسمت سود سهام پرداختی هر سم به قیمت بازار آن.

14-     ارزش دفتری هر سهم

ارزش دفتر هر سهم عباتست از داراییهای خالص متعلق به سهامداران تقسیم بر تعداد سهام عادی شرکت.

استفاده از فرمول دوپون در تجزیه و تحلیل بازده سرمایه گذاری

با استفاده از فرمولی در فرمول دوپون (Du Pont) معروف است، می توان نسبت به بازده سرمایه گذاری (ROI) را از حاصلضرب حاشیه سود در نسبت گردش کل داراییها به دست آورد:

سود خالص	=	فروش	×	سود خالص
میانگین کل داراییها		میانگین کل داراییها		فروش

نسبت بازده سرمایه گذاری= نسبت گردش داراییها× حاشیه سود خالص

این فرمول نشان می دهد که جهت به دست آوردن بازده مشخصی روی سرمایه گذاری انجام شده در شرکت، ترکیب متعددی از حاشیه سود و گردش داراییها را می توان انتخاب کرد.                                             منبع : حسابداری مدیریت/ شیم - سیگل؛ترجمه پرویز بختیاری.-تهران:سازمان مدیریت صنعتی،1383.

مدیریت نقدینه در بنگاه های خطرپذیر تازه تاسیس

بر اساس قاعده ی سر انگشتی بانک داران قدیمی ، باید فرض کرد صورت حساب ها 60 روز زودتر پرداخت و دریافتی ها 60 روز دیرتر دریافت می شود.

کارآفرینانی که کسب و کار جدید را شروع می کنند به ندرت از پول غافل می شوند ، حتی حرص آن ها به پول بیشتر است ، یعنی همه حواسشان متوجه سود است . اما برای یک بنگاه اقتصادی تازه کار، این نوع توجه و تمرکز نابجا است، یا در واقع به جای اینکه در صدر اولویت ها باشد باید در ذیل قرار گیرد . آنچه در اولویت است گردش نقدینگی ، سرمایه و کنترلها است.در غیاب آنها سود افسانه ای بیش نیست . برای یک تا یک سال و نیم خوب است ولی بعد از این مدت سودی در کار نخواهد بود.رشد ، خوراک می خواهد. به زبان مالی رشد بنگاه اقتصادی نوپا در گرو افزودن به بر منابع مالی است نه کاهش آن . کسب و کار نوپا هرچه  سالم تر و هر چه پر رشد تر ، نیاز آن به خوراک مالی هر چه بیشتر.

کسب و کار خطرپذیر نوپا نیازمند تحلیل گردش نقدینگی ، پیش بینی گردش نقدینگی ، و مدیریت نقدینه است. مدیریت نقدینه دشوار نیست به شرطی که پیش بینی گردش نقدینگی قابل اعتماد باشد.منظور از «قابل اعتماد» این است که «بدترین حالت» را در نظر داشته باشیم نه اینکه از امید و آرزوی خود حرکت کنیم . اگر پیش بینی ما بیش از حد محافظه کارانه باشد بدترین چیزی که ممکن است پیش آید مازاد موقت نقدینه است.

رهنمود: برای گردش نقدینه و پیش بینی آن در کسب و کار بدترین حالت را در نظر بگیرید. از نزدیک مراقب میزان دریافتی ها و موجودی های خود باشید.

منبع : روز نوشت پیتر دراکر/ پیتر دراکر؛ترجمه فضل الله  امینی.-تهران:نشر فرا،1386. 

سخنان اثربخش

تلاش بیشتر امروز سازنده فردای متفاوت است.

«اندرو متیوس»

آنچه مرا نکشد، قوی ترم خواهد کرد.

مدیریت برنامه ریزی                                                                                            تیر 1388

                                                                  «نیچه»

نسبتهای نقدینگی، سودآوری، سرمایه گذاری و . . .
1 - بررسی نسبتهای نقدینگی و میزان توان شرکت در بازپرداخت بدهی های کوتاه مدت
2 - بررسی نسبتهای عملیات از جمله گردش کالا و تولید به گونه ای که بتوان فرایند را از زمان تأمین مواد اولیه و زمان تولید و مدت انتظار برای توزیع وفروش و نهایتاً دوره نقد شوندگی آن را بررسی و تحلیل نمود.
3 - بررسی استفاده بهینه از داراییهای ثابت و منابع سرمایه ای
4 - ارزیابی و بررسی توان مالی شرکت در پرداخت بدهی ها و بازپرداخت تسهیلات مالی دریافتی
5 - بطورکلی بررسی وضعیت ساختار سرمایه
6 - ارزیابی پروژه ها و طرحهای در دست اجرا
7 - بررسی توان و قدرت بنگاه اقتصادی در جذب مشتریان جدید و حفظ مشتریا قدیم
8 - تجزیه تحلیل اقلام هزینه و بهای تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته
9 - بررسی ساختار منابع انسانی و دهها موضوع مرتبط با عملیات شرکت 

تجزیه و تحلیل صورتهای مالی :
انتخاب اطلاعات مالی ، مقایسه و مشخص نمودن رابطه بین اطلاعات مالی ، تفسیر و ارزیابی مقایسات و ارتباطات تعیین شده را تجزیه و تحلیل صورتهای مالی می گویند .
تجزیه و تحلیل صورتهای مالی به ترتیب زیر انجام می شود .
1- انتخاب اطلاعات مالی :
اقلامی که برای تهیه و تحلیل برگزیده می شود از دیدگاه صاحبان مؤسسه انتخاب می شوند تا تحلیل انجام شده برای او مفید واقع گرددبه طور مثال :
اگرتجزیه و تحلیل صورتهای مالی برای یکی از بانکها انجام می شود ، چون برای پرداخت وام و سایر تسهیلات بانکی به مؤسسات، قدرت پرداخت و استحکام وضع مالی و سود آوری آنها برای بانک حائز اهمیت است .
تحلیلگر باید اقلام منتهی اطلاعات فوق را انتخاب و تجزیه و تحلیل نماید.
2- مقایسه و مشخص نمودن ارتباط بین اطلاعات مالی :
هدف از مقایسه نمودن ارتباط بین اطلاعات مالی انتخاب شده بررسی
علل و موجبات تغییرات کمی وآثار نتایج کیفی اطلاعات مزبور است . آثار کمی وکیفی اقلام انتخاب شده از طریق نسبت یابی درصد گیری و روندیابی صورت می گیرد .
3- تغییر و ارزیابی :
یعنی نسبت ها و روندها و درصدهای تهیه شده از مرحله مقایسه و از مشخص نمودن ارتباطات بین اطلاعات مالی گذشته مؤسسه و وضع کنونی آن توانایی مؤسسه را در ادامه کار وکسب درآمدها پیش بینی نماید و دیگر اینکه در مورد رضایت بخش بودن سودآوری و وضع مالی مؤسسه اظهار نظر نماید برای این کار 4 روش استفاده می شود:
الف : روش تجزیه و تحلیل مقایسه ای که شامل مقایسه اقلام مندرج در یک صورت حسابهای چند دوره با یکدیگر است .
ب : روش تجزیه و تحلیل درونی که شامل مقایسه اقلام مندرج در یک صورت حساب با یکدیگر .
پ: روش تجزیه و تحلیل سرمایه در گردش که شامل سرمایه در گردش که شامل شناسایی عوامل موثر در تغییرات وضعیت مالی و کاهش و افزایش پول مورد نیاز مؤسسه است .
ت: روش تجزیه وتحلیل خطر که شامل سنجش خطراتی که سرمایه گذاری مؤسسه با آن مواجه است .
1-8- تجزیه و تحلیل دورنی با تجزیه و تحلیل عمودی :
هرگاه اقلام مندرج در صورت حساب یک دوره مالی با یکدیگر مقایسه و تجزیه تحلیل قرار گیرند به آن تجزیه وتحلیل درونی می گویند .
مثلاً بررسی اقلام مندرج در ترازنامه مؤسسه یا صورت حساب سود و زیان یک دورة مالی با یکدیگر و مقایسه و تجزیه تحلیل آنها با هم تجزیه و تحلیل درونی می باشد .
اولین صورت حسابهایی که مورد تجزیه و تحلیل درونی قرار می گیرد ترازنامه پایان دوره مالی می باشد که اقلام مندرج در آن را با یکدیگر مقایسه می کنند . به منظور انجام این مقایسه ثبت های مزبور را تفسیر می کنند که تفسیرها صد درصد قطعی نیستند 

---

نسبت های نقدینگی :

حاشیه ایمنی اعتباردهندگان / سرمایه در گردش = بدهیهای جاری – داراییهای جاری

توانایی پرداخت بدهیهای جاری از محل داراییهای جاری/ نسبت جاری = بدهیهای جاری ÷ داراییهای جاری

توانایی دقیقتر برای پوشش بدهیهای جاری/ نسبت آنی (سریع) = بدهیهای جاری ÷ ( (پ.پ + موجودی کالا) - داراییهای جاری



نسبتهای فعالیت :

نشان دهنده سرعت وصول مطالبات/ نسبت حسابهای دریافتنی = متوسط حسابهای دریافتنی ÷ ب.ت.ک.ف


متوسط حسابهای دریافتنی = 2 ÷ (حسابهای دریافتنی پایان دوره + حسابهای دریافتنی اول دوره )

متوسط دوره وصول طلب = نسبت حسابهای دریافتنی ÷ 365


نشان دهنده سرعت گردش کالا/ نسبت گردش کالا = = متوسط موجودی کالا ÷ ب.ت.ک.ف

متوسط موجودی کالا = 2 ÷ (موجودی کالا پایان دوره + موجودی کالا اول دوره )

نسبت دوره گردش کالا = نسبت گردش کالا ÷ 365


توانایی به کارگیری موثرداراییها/ گردش مجموع داراییها = متوسط مجموع داراییها ÷ فروش خالص


نسبتهای اهرمی :

نشان دهنده داراییهایی است که از طریق بدهیها تأ مین شدند/ نسبت بدهی = مجموع داراییها ÷ مجموع بدهیها

توانایی پرداخت بدهیها/ نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام / نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام = مجموع بدهیها ÷ مجموع حقوق صاحبان سهام



تحمل شرکت در کاهش سود / پوشش هزینه بهره = هزینه بهره ÷ سود قبل از بهره و مالیات



نسبتهای سود آوری :


درصد هرریال فروش را نشان می دهد که پس از کسر ب.ت.ک.ف باقی می ماند/ نسبت سود نا خالص = فروش خالص ÷ سود نا خالص


سودآوری درآمدها را نشان می دهد/ نسبت سود خالص = فروش خالص ÷ سود خالص



(R.O.I) بازده سرمایه گذاریها

برای اندازه گیری عملکرد شرکت می باشند، 2 نسبت :

میزان کارایی مدیریت در بکارگیری منابع موجود در جهت کسب سود/ بازده مجموع داراییها R.O.A = متوسط مجموع داراییها ÷ سود خالص


بازده سرمایه گذاری صاحبان سهام را نشان می دهد/ بازده حقوق صاحبان سهام E.O. R = (حقوق صاحبان سهام ÷ مجموع داراییها ) × بازده مجموع داراییها



نسبتهای ارزش بازار :

عملکرد شرکت / سود هر سهم (EPS) = تعداد سهام منتشره ÷ سود خالص


ارزیابی شرکت/ نسبت قیمت به سود (P/E) = سود هر سهم ÷ قیمت روز هر سهم


نسبت ارزش دفتری هر سهم = تعداد سهام منتشره ÷ مجموع حقوق صاحبان سهام


دریافت سود سهام را نشان می دهند :

بازده سود سهام = قیمت بازار هر سهم ÷ سود سهام پرداختی به هر سهم

نسبت پرداختی سود هر سهم = سود هر سهم ÷ سود سهام پرداختی به هر سهم 

 

تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی بعد از تهیه صورتهای مالی انجام می شود و افرادی که از این گزارشات استفاده می کنند،عبارتند از:
1) صاحبان سهام
2) مدیران (به ویژه مدیران مالی )
3) سرمایه گذاران
4) بستانکاران
5) بانکها
6) دولت
حسابرسان نیز از برخی از این نسبتها برای سنجش تداوم فعالیت شرکت استفاده می کنند.
به عنوان مثال،نسبتهای نقدینگی برای بانکها (درزمان اعطا وام ) اهمیت دارد.نسبتهای سودآوری برای سرمایه گذاران اهمیت دارد.
کلیه این نسبتها در صورت استفاده می تواند برای شرکتها مفید و با اهمیت باشد. 

 تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی معیاری برای سنجش عملکرد و سیاستهای مالی و تعیین نقاط ضعف و قوت این سیاست هاست .

هریک از نسبتهای مالی به تنهائی یکی از جنبه های موسسه را منعکس می کند که معمولا برای تجزیه و تحلیل مالی کافی نیست .

بلکه باید در ارتباط با سایر نسبتهای مالی مورد ارزیابی قرار گیرد .

ارزیابی نسبتهای مالی را می توان در 4 گروه عمده زیر خلاصه کرد .:
الف ) نسبتهای نقدینگی ب ) نسبتهای فعالیت ج ) نسبتهای اهرمی د ) نسبتهای سود آوری


=======================

الف ) نسبتهای نقدینگی :

این نسبت ها توان موسسه را برای پرداخت تعهدات کوتاه مدت از محل دارائیهای جاری نشان می دهد .
منظور از تعهدات کوتاه مدت همان بدهیهای جاری که شامل حسابها و اسناد پرداختنی
.پیش دریافتها . مالیات پرداختی . سود سهام پیشنهادی و پرداختی و تسهیلات مالی دریافتی می باشد و دارائیهای جاری نیز شامل موجودی نقد. سرمایه گذاری کوتاه مدت . حسابها و اسناد دریافتنی . موجودی مواد و کالا و سفارشات و پیش پرداختها می باشد . نسبتهای نقدینگی به 2 بخش تقسیم می شوند : 1 - نسبت جاری 2- نسبت آنی ( فرمولها از سمت چپ خوانده شود )

==========================

1 - نسبت جاری :

<.......<<<
بدهیهای جاری / دارائهای جاری = نسبت جاری

این نسبت ارزیابی بازپرداخت بدهی های جاری از محل
دارائیهای جاری را نشان می دهد . پایین بودن نسبت جاری بیانگر آن است که شرکت در پرداخت بدهی کوتاه مدت با مشکل مواجه شده و بالا بودن بیش از حد آن نیز بدان
معنا ست که شرکت بیش از حد متعارف در دارائیهای جاری سرمایه گذاری نموده است .عدد 2 یا 200% برای این نسبت مناسب است .

** نکته ** : بالا بودن نسبت جاری سبب آرامش خاطر برای کسانی که می خواهند به واحد تجاری وام یا تسهیلات بدهند مانند بانک ها و موسسات اعتباری می شود .
در ضمن باید توجه داشت که این نسبت باید با متوسط صنعت در یک رشته هم مقایسه شود مثلا سهام شاراک
( پتروشیمی اراک ) نسبت جاری در 29/12/81
7 /0 یا 70% می باشد . اگر در این صنعت شرکتی 80% باشد باید این میزان کاهش نیز مورد توجه قرار گیرد .

در کل نسبت مذکور اگر بزرگتر از 1 (دارائیها بزرگتر از بدهی ها )باشد یعنی در موقع خطر دارایی های جاری می تواند جوابگو بدهی های جاری باشد .

============================

2- نسبت آنی (سریع یا فوری (
<.......<<<

بدهی جاری / دارائیهای جاری زود نقد شده = نسبت آنی

نسبت آنی از تقسیم داراییهای جاری که زودتر از بقیه به وجه نقد تبدیل شده بر بدهی های جاری بدست می آید بطوریکه از دارائیهای جاری _ موجودی کالا و پیش پرداخت را کسر می نمائیم ولی وجه نقد _ بانک _ حسابهای دریافتی و اسناد دریافتنی لحاظ می شود .
نسبت آنی اهدافی مشابه با نسبت جاری دارد . ولی در محاسبه این نسبت موجودی کالا حذف می شود زیرا در بین اقلام دارائیهای جاری _ موجودی کالا معمولا کمترین قدرت نقدینگی را دارد . چرا ?
جواب : چون در مواقع بحران _ فروش موجودی کالا و وصول وجه و پرداخت به طلبکاران زمانبر است .