تجدید ارزیابی دارائیها و افزایش سرمایه

»» تجدید ارزیابی دارائیهای مشهود

ارزش دفتری داراییهای ثابت مشهود برابر بهای تمام شده تاریخی داراییهای مذکور پس از کسر استهلاک انباشته آنهاست.ارزش دفتری داراییهای ثابت مشهود نشاندهنده ارزش واقعی آنها نمی باشد.در شرایط تورمی این مسئله بوضوح آشکار است.در این شرایط، ارزش واقعی(منصفانه) داراییهای ثابت مشهود بالاتر از ارزش دفتری منعکس در دفاتراست.

استفاده کنندگان از صورتهای مالی معمولا از این موضوع اطلاع داشته ودر تصمیم گیریهای خود آنرا لحاظ می کنند.در مواقعی که سهامداران شرکت قصد واگذاری سهام خود را داشته باشند،هیچگاه ارزش دفتری سهام خود را ملاک انجام معامله قرار نمی دهند.در اینگونه مواقع ارزش روز داراییها وبدهیهای شرکت مبنای تعیین بهای سهام قرار می گیرد.

در حال حاضر طبق استاندارد حسابداری شماره 11 ایران،تجدید ارزیابی داراییهای ثابت مشهود بعنوان یک نحوه عمل جایگزین ، مجاز است.در صورت اتخاذ این روش از سوی شرکت،هر 3 الی 5 سال میبایست تکرار شود.اما با توجه به این که انجام تجدید ارزیابی داراییهای ثابت مشهود مستلزم تحمل هزینه های قابل توجه بوده و مازاد حاصل از تجدید ارزیابی داراییهای ثابت مشهود نیز مشمول مالیات می باشد لذا شرکتها تمایلی به انجام آن ندارند. 

تعیین مبلغ تجدید ارزیابی

.  مبلغ تجدید ارزیابی دارایی مشهود بلند مدت عبارت از ارزش منصفانه آن در تاریخ تجدید ارزیابی است . ارزش منصفانه معمولا ارزش بازار دارایی با توجه به کاربرد فعلی آن است . اگر تعیین ارزش بازار غیر ممکن باشد , می توان از بهای جایگزینی مستهلک شده  استفاده نمود .(بهای جایگزینی مستهلک شده عبارت است از بهای جایگزینی جاری یک دارایی نو پس از کسر استهلاک مبتنی بر بهای مزبور و مدت استفاده شده از آن دارایی )

مازاد تجدید ارزیابی

در اولین نوبت تجدید ارزیابی دو حالت زیر متصور است :

الف. مبلغ تجدید ارزیابی بیش از مبلغ دفتری باشد. افزایش مبلغ در نتیجه تجدید ارزیابی (درآمد غیر عملیاتی تحقق نیافته ناشی از تجدید ارزیابی) مستقیما تحت عنوان مازاد تجدید ارزیابی ثبت و در ترازنامه به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سرمایه طبقه بندی می شود و در صورت سود و زیان جامع انعکاس می یابد.

در نوبتهای بعدی تجدید ارزیابی با افزایش مبلغ دفتری , همچون تجدید ارزیابی نوبت اول برخورد می شود. حال اگر با کاهش مبلغ دفتری روبرو باشیم , این کاهش باید از مانده مازاد تجدید ارزیابی مربوط به همان دارایی به حساب مازاد تجدید ارزیابی بدهکار و در صورت سود و زیان جامع (به عنوان یک کاهش ) انعکاس یابد و باقیمانده به عنوان هزینه شناسایی شود.

ب. مبلغ تجدید ارزیابی کمتر از مبلغ دفتری باشد. کاهش مبلغ دفتری در نتیجه تجدید ارزیابی به عنوان هزینه شناسایی می شود.

در نوبتهای بعدی تجدید ارزیابی با کاهش مبلغ دفتری , همچون تجدید ارزیابی نوبت اول برخورد می شود. حال اگر با افزایش مبلغ دفتری روبرو باشیم , این افزایش تا میزان هزینه قبلی شناسایی شده در رابطه با همان دارایی باید به عنوان در آمد به سود و زیان دوره منظور شود و باقیمانده تحت عنوان مازاد تجدید ارزیابی ثبت می شود.

افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی

افزایش سرمایه بطور مستقیم , از محل مازاد تجدید ارزیابی که به عنوان یک درآمد غیر عملیاتی تحقق نیافته در سرفصل حقوق صاحبان سهام منعکس شده, مجاز نیست و انتقال تمام یا بخشی از مازاد به سود انباشته با تحقق درآمد مزبور تنها در موارد زیر صورت می گیرد:

الف. برکناری یا فروش دارایی مربوط. در این صورت مانده حساب مازاد تجدید ارزیابی به طور کامل به سود انباشته منتقل می شود.

ب. به موازات استفاده از دارایی مربوط توسط  واحد تجاری. مبلغ مازاد تحقق نیافته معادل تفاوت بین استهلاک مبتنی بر مبلغ تجدید ارزیابی دارایی و استهلاک مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی آن خواهد بود. از آنجا که کاربرد روش تجدید ارزیابی توسط برخی از واحدهای تجاری موجب می گردد این واحدهای تجاری در مقایسه با واحدهایی که ار روش تجدید ارزیابی در حسابها منظور شده است, از حساب مازاد تجدید ارزیابی خارج و مستقیما به حساب سود انباشته منظور می شود تا بدین ترتیب سود قابل تخصیص تحت تاثیر تجدید ارزیابی قرار نگیرد.