۴۷۲ حکمت از حضرت علی (ع)

حکمت 181

خلافت پس از پیامبر به چیست

شگفتا چگونه خلافت پیامبر با «مصاحبت» آری، ولی با «مصاحبت» و «خویشاوندی» نه و در این مورد شعری به آن حضرت نسبت داده شده که ترجمه‏اش این است: «اگر به بهانه «شورا» حکومت مردم را به دست گرفتی، این چه شورایی است که رأی دهندگان غایب بودند.

و اگر خویشاوندی را دلیل آوردی، دیگری که به پیامبر نزدیک‏تر و سزاوارتر بود.»

---

حکمت 181

خلافت پس از پیامبر به چیست

شگفتا چگونه خلافت پیامبر با «مصاحبت» آری، ولی با «مصاحبت» و «خویشاوندی» نه و در این مورد شعری به آن حضرت نسبت داده شده که ترجمه‏اش این است: «اگر به بهانه «شورا» حکومت مردم را به دست گرفتی، این چه شورایی است که رأی دهندگان غایب بودند.

و اگر خویشاوندی را دلیل آوردی، دیگری که به پیامبر نزدیک‏تر و سزاوارتر بود.»

---

حکمت 182

فرهنگ مرگ و زندگی

انسان در دنیا هدف تیرهای مرگ است، و چپاول شده‏ای است که مصیبتها بدو پیشدستی کنند. با هر «نوشی»، «نیشی» هست، و آدمی به نعمتی نرسد مگر آنکه نعمتی را از دست دهد، و روزی را آغاز نکند مگر آنکه روزی را از دست داده باشد. پس ما یاوران مرگیم و جانهامان دستخوش تیر اجل است، پس چگونه آرزوی ماندن دائم داریم در حالی که این شب و روز هر بنایی را که بالا آید بسرعت ویران کند و هر جمعی را بپراکنَد.

---

حکمت 183

به جمع مال حریص مباش

ای فرزند آدم، آنچه بیش از نیازت به دست آری، برای دیگران نگه داری.

---

حکمت 184

مهر و محبّت، زمینه پذیرش فکر و فرهنگ

برای دلها سه حال است: اشتیاق، میل، و نفرت. آنگاه که آنان را مشتاق و مایل یافتید فکر و فرهنگ را وارد کنید، که چشم دل با خنجر اکراه و اجبار کور شود.

---

حکمت 185

خشم خود را فرو نشان

کی خشمم را فرو نشانم آیا وقتی که از انتقام ناتوانم که گویند: صبر کن، یا زمان تواناییم که گویند: عفو کن.

---

حکمت 186

بخل مکن

آن حضرت بر مزبله‏ای می‏گذشت، چنین فرمود: این است آنچه بخیلان بدان بخل ورزیدند. و در روایت دیگر: این همان است که دیروز برای رسیدن بدان سر و دست می‏شکستند.

---

حکمت 187

هرچه را در راه تربیت صرف کنی، افزایش یابد

مالی که صرف کرده‏ای ولی پندت داده، در حقیقت از دست نشده است.

---

حکمت 188

با سخن حکمت آمیز، جان خود را زنده کن

دلها نیز چونان بدنها می‏میرند، پس برای زنده ماندنشان سخنان حکمت آمیز و نغز جستجو کنید.

---

حکمت 189

حق را بشناسید تا فریب باطل را نخورید

آنگاه که سخن خوارج را شنید که می‏گفتند: «حکومت تنها برای خداست»، فرمود: «حق» گویند ولی «باطل» خواهند.

---

حکمت 190

فرومایگان را بشناسید

در باره صفات فرومایگان چنین فرمود: آنان کسانی‏اند که وقتی گرد آیند چیره شوند، و چون پراکنده شوند شناخته نشوند.

گویند که امام چنین فرموده است: آنان کسانی‏اند که وقتی کنار هم آیند ضرر رسانند، و آنگاه که متفرّق شوند سود بخشند.

پرسیده شد: زیان اجتماعشان را شناختیم ولی سود جدایی‏شان چیست فرمود: پیشه‏وران سر کارشان باز گردند پس مردم سود برند، چون بنّا به بنّایی، و بافنده به کارگاه، و نانوا به نانواییش باز می‏گردد.

---

حکمت 191

از سقوط دیگران شادمان مباشید

جنایتکاری را می‏آوردند و فرومایگان دور او را گرفته بودند، امام - درود خدا بر او - فرمود: آفرین مباد بر رویهایی که تنها به هنگام زشتی دیده شوند.

---

حکمت 192

همه مردم در حفاظت خداوندند

هر آدمی را دو فرشته حفاظت کنند، پس آنگاه که پیمانه‏اش پر شود رهایش سازند، که زمانبندی عمر، سپر محکم زندگی است.

---

حکمت 193

در بیعت با امام شرطی نیست

طلحه و زبیر به امام عرض کردند: ما با تو بیعت کنیم بدین شرط که در خلافت شریکت باشیم. آن حضرت فرمود: نه، شمایان در نیرو و کمک شریک، و در ناتوانی و کاستی یاور باشید.

---

حکمت 194

از مرگ نتوان گریخت

ای مردمان، از خدا پروا کنید، همو که اگر سخن گویید شنود، و اگر نهان دارید داند. به سوی مرگ و زندگی جاوید پیشی گیرید که اگر از آن گریزید شما را دریابد، و اگر بایستید دستگیرتان کند، و اگر آن را از یاد برید فراموشتان نکند.

---

حکمت 195

از کار خیر دل سرد نشوید

ناسپاسی دیگران شما را در کار خیر دل سرد نکند، زیرا کسی از شما تشکّر کند که از آن بهره‏ای نبرَد، تازه از سپاس سپاسگزار بیش از ناسپاسی ناسپاس دریافت خواهید کرد، و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.

---

حکمت 196

همیشه دانش‏پژوه باشید

هر پیمانه‏ای بدانچه در آن ریزند پر شود جز پیمانه دانش که هرچه در آن ریزند گسترش یابد.

---

حکمت 197

مردم، یاور بردباران

نخستین پاداش بردباری بردبار، یاری دادن مردم به او در برابر نادان است.

---

حکمت 198

بردباری را تحصیل کن

اگر خصلت بردباری نداری، بردباری را وام گیر و چون بردباران باش، که اگر کسی خود را به گروهی شبیه سازد معمولًا از آنان گردد.

---

حکمت 199

به فکر خویش باش

آن که به حساب خویش رسد سود برَد، و آن که غفلت ورزد زیان کند، و آن که از گناه ترسد در امان باشد، و آن که با دیده عبرت نگرد بینا گردد، و آن که دیدگان خود را گشاید دریچه فهم به رویش گشوده شود، و آن که از فهم برخوردار گردد به سرزمین دانش درآید.

---

حکمت 200

حق پیروز است

دنیا پس از مهربانیش به ما، مهربان خواهد شد همان گونه که ماده‏شتر تندخو به فرزندش.

و آنگاه این آیه را تلاوت فرمود: «اراده ما بر این است که بر مستضعفان زمین منّت گزاریم و آنان را پیشوایان و وارثان قرار دهیم».