گلچین احادیث از حضرت امام هادی (ع)

حضرت امام هادی (ع)

1- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : مَنِ اتَّقی اللهَ یُتَّقی، وَ مَنْ أطاعَ اللّهَ یُطاعُ، وَ مَنْ أطاعَ الْخالِقَ لَمْ یُبالِ سَخَطَ الْمَخْلُوقینَ، وَمَنْ أسْخَطَ الْخالِقَ فَقَمِنٌ أنْ یَحِلَّ بِهِ سَخَطُ الْمَخْلُوقینَ. «بحارالأنوار، ج 68، ص 182، ح 41» امام هادی - علیه السلام - فرمود: کسی که تقوی الهی را رعایت نماید و مطیع احکام و مقرّرات الهی باشد، دیگران مطیع او می شوند و هر شخصی که اطاعت از خالق نماید، باکی از دشمنی و عداوت انسان ها نخواهد داشت; و چنانچه خدای متعال را با معصیت و نافرمانی خود به غضب درآورد، پس سزاوار است که مورد خشم و دشمنی انسان ها قرار گیرد. 2- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : مَنْ أنِسَ بِاللّهِ اسْتَوحَشَ مِنَ النّاسِ، وَعَلامَةُ الاُْنْسِ بِاللّهِ الْوَحْشَةُ مِنَ النّاسِ. «عُدّة الداعی، ص 208» امام هادی - علیه السلام - فرمود: کسی که با خداوند متعال مونس باشد و او را أنیس خود بداند، از مردم احساس وحشت می کند. و علامت و نشانه أنس با خداوند وحشت از مردم است ـ یعنی از غیر خدا نهراسیدن و از مردم احتیاط و دوری کردن ـ.. 3- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : السَّهَرَ أُلَذُّ الْمَنامِ، وَ الْجُوعُ یَزیدُ فی طیبِ الطَّعامِ. «بحارالانوار، ج 84، ص 172» امام هادی - علیه السلام - فرمود: شب زنده داری، خواب بعد از آن را لذیذ می گرداند; و گرسنگی در خوشمزگی طعام می افزاید ـ یعنی هر چه انسان کمتر بخوابد بیشتر از خواب لذت می برد و هر چه کم خوراک باشد مزّه غذا گواراتر خواهد بود. 4- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : لا تَطْلُبِ الصَّفا مِمَّنْ کَدِرْتَ عَلَیْهِ، وَلاَ النُّصْحَ مِمَّنْ صَرَفْتَ سُوءَ ظَنِّکَ إلَیْهِ، فَإنَّما قَلْبُ غَیْرِکَ کَقَلْبِکَ لَهُ. «بحار الأنوار، ج 75، ص 369، ح 4» امام هادی - علیه السلام - فرمود: از کسی که نسبت به او کدورت و کینه داری، صمیّمیت و محبّت مجوی. همچنین از کسی که نسبت به او بدگمان هستی، نصیحت و موعظه طلب نکن، چون که دیدگاه و افکار دیگران نسبت به تو همانند قلب خودت نسبت به آن ها می باشد. 5- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : الْحَسَدُ ماحِقُ الْحَسَناتِ، وَالزَّهْوُ جالِبُ الْمَقْتِ، وَالْعُجْبُ صارِفٌ عَنْ طَلَبِ الْعِلْمِ داع إلَی الْغَمْطِ وَالْجَهْلِ، وَالبُخْلُ أذَمُّ الاْخْلاقِ، وَالطَّمَعُ سَجیَّةٌ سَیِّئَةٌ. «بحارالأنوار، ج 69، ص 199، ح 27» امام هادی - علیه السلام - فرمود: حسد موجب نابودی ارزش و ثواب حسنات می گردد. تکبّر و خودخواهی جذب کننده دشمنی و عداوت افراد می باشد. عُجب و خودبینی مانع تحصیل علم خواهد بود و در نتیجه شخص را در پَستی و نادانی نگه می دارد. بخیل بودن بدترین اخلاق است; و نیز طَمَع داشتن خصلتی ناپسند و زشت می باشد. 6- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : الْهَزْلُ فکاهَةُ السُّفَهاءِ، وَ صَناعَةُ الْجُهّالِ. «الدرّة الباهرة، ص 42» امام هادی - علیه السلام - فرمود: مسخره کردن و شوخی های - بی مورد - از بی خردی است و کار انسان های نادان می باشد. 7- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : الدُّنْیا سُوقٌ رَبِحَ فیها قَوْمٌ وَ خَسِرَ آخَرُونَ. «أعیان الشّیعة، ج 2، ص 39» امام هادی - علیه السلام - فرمود: دنیا همانند بازاری است که عدّه ای در آن ـ برای آخرت ـ سود می برند و عدّه ای دیگر ضرر و خسارت متحمّل می شوند. 8- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : النّاسُ فِی الدُّنْیا بِالاْمْوالِ وَ فِی الاْخِرَةِ بِالاْعْمالِ. «أعیان الشّیعة، ج 2، ص 39» امام هادی - علیه السلام - فرمود: مردم در دنیا به وسیله ثروت و تجمّلات شهرت می یابند ولی در آخرت به وسیله اعمال محاسبه و پاداش داده خواهند شد. 9- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : مُخالَطَةُ الاْشْرارِ تَدُلُّ عَلی شِرارِ مَنْ یُخالِطُهُمْ. «مستدرک الوسائل، ج 12، ص 308، ح 14162» امام هادی - علیه السلام - فرمود: همنشین شدن و معاشرت با افراد شرور نشانه پستی و شرارت تو خواهد بود. 10- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : أهْلُ قُمْ وَ أهْلُ آبَةِ مَغْفُورٌ لَهُمْ، لِزیارَتِهِمْ لِجَدّی عَلی ابْنِ مُوسَی الرِّضا - علیه السلام - بِطُوس، ألا وَ مَنْ زارَهُ فَأصابَهُ فی طَریقِهِ قَطْرَةٌ مِنَ السَّماءِ حَرَّمَ جَسَدَهُ عَلَی النّارِ. «عیون أخبار الرّضا - علیه السلام -، ج 2، ص 260، ح 22» امام هادی - علیه السلام - فرمود: أهالی قم و أهالی آبه ـ یکی از روستاهای حوالی ساوه ـ آمرزیده هستند به جهت آن که جدّم امام رضا - علیه السلام - را در شهر طوس زیارت می کنند. و سپس حضرت افزود: هر که جدّم امام رضا - علیه السلام - را زیارت کند و در مسیر راه صدمه و سختی تحمّل کند خداوند آتش را بر بدن او حرام می گرداند. 11- عَنْ یَعْقُوبِ بْنِ السِّکیتْ، قالَ: سَألْتُ أبَاالْحَسَنِ الْهادی - علیه السلام - : ما بالُ الْقُرْآنِ لا یَزْدادُ عَلَی النَّشْرِ وَالدَّرْسِ إلاّ غَضاضَة؟ قالَ - علیه السلام - : إنَّ اللّهَ تَعالی لَمْ یَجْعَلْهُ لِزَمان دُونَ زَمان، وَلالِناس دُونَ ناس، فَهُوَ فی کُلِّ زَمان جَدیدٌ وَ عِنْدَ کُلِّ قَوْم غَضٌّ إلی یَوْمِ الْقِیامَةِ. «أمالی شیخ طوسی، ج 2، ص 580، ح 8» یکی از اصحاب حضرت به نام ابن سِکیّت گوید: از امام هادی - علیه السلام - سؤال کردم: چرا قرآن با مرور زمان و زیاد خواندن و تکرار، کهنه و مندرس نمی شود; بلکه همیشه حالتی تازه و جدید در آن وجود دارد؟ امام - علیه السلام - فرمود: چون که خداوند متعال قرآن را برای زمان خاصّی و یا طایفه ای مخصوص قرار نداده است; بلکه برای تمام دوران ها و تمامی اقشار مردم فرستاده است، به همین جهت همیشه حالت جدید و تازه ای دارد و برای جوامع بشری تا روز قیامت قابل عمل و اجراء می باشد. 12- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : الْغَضَبُ عَلی مَنْ لا تَمْلِکُ عَجْزٌ، وَ عَلی مَنْ تَمْلِکُ لُؤْمٌ. «مستدرک الوسائل، ج 12، ص 11، ح 13376» امام هادی - علیه السلام - فرمود: غضب و تندی در مقابل آن کسی که توان مقابله با او را نداری، علامت عجز و ناتوانی است، ولی در مقابل کسی که توان مقابله و رو در روئی او را داری علامت پستی و رذالت است. 13- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : یَاْتی عَلماءُ شیعَتِنا الْقَوّامُونَ بِضُعَفاءِ مُحِبّینا وَ أهْلِ وِلایَتِنا یَوْمَ الْقِیامَةِ، وَالاْنْوارُ تَسْطَعُ مِنْ تیجانِهِمْ. «بحارالأنوار، ج 2، ص 6» فرمود: علماء و دانشمندانی که به فریاد دوستان و پیروان ما برسند و از آن ها رفع مشکل نمایند، روز قیامت در حالی محشور می شوند که تاج درخشانی بر سر دارند و نور از آن ها می درخشد. 14- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : لِبَعْضِ قَهارِمَتِهِ: اسْتَکْثِرُوا لَنا مِنَ الْباذِنْجانِ، فَإنَّهُ حارٌّ فی وَقْتِ الْحَرارَةِ، بارِدٌ فی وَقْتِ الْبُرُودَةِ، مُعْتَدِلٌ فِی الاْوقاتِ کُلِّها، جَیِّدٌ عَلی کلِّ حال. «الکافی، ج 6، ص 373، ح 2» امام هادی - علیه السلام - به بعضی از غلامان خود فرمود: بیشتر برای ما بادمجان پخت نمائید که در فصل گرما، گرم و در فصل سرما، سرد است; و در تمام دوران سال معتدل می باشد و در هر حال مفید است. 15- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : التَّسْریحُ بِمِشْطِ الْعاجِ یُنْبُتُ الشَّعْرَ فِی الرَّأسِ، وَ یَطْرُدُ الدُّودَ مِنَ الدِّماغِ، وَ یُطْفِیءُ الْمِرارَ، وَ یَتَّقِی اللِّثةَ وَ الْعَمُورَ. «بحارالأنوار، ج 73، ص 115، ح 16» امام هادی - علیه السلام - فرمود: شانه کردن موها به وسیله شانه عاج، سبب روئیدن و افزایش مو می باشد، همچنین سبب نابودی کرم های درون سر و مُخ خواهد شد و موجب سلامتی فکّ و لثه ها می گردد. 16- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اُذکُرْ مَصْرَعَکَ بَیْنَ یَدَی أهْلِکَ لا طَبیبٌ یَمْنَعُکَ، وَ لا حَبیبٌ یَنْفَعُکَ. «أعلام الدّین، ص 311» امام هادی - علیه السلام - فرمود: بیاد آور و فراموش نکن آن حالت و موقعی را که در میان جمع اعضاء خانواده و آشنایان قرار می گیری و لحظات آخر عمرت سپری می شود و هیچ پزشکی و دوستی ـ و ثروتی ـ نمی تواند تو را از آن حالت نجات دهد. 17- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : إنَّ الْحَرامَ لا یَنْمی، وَإنْ نَمی لا یُبارَکُ فیهِ، وَ ما أَنْفَقَهُ لَمْ یُؤْجَرْ عَلَیْهِ، وَ ما خَلَّفَهُ کانَ زادَهُ إلَی النّارِ. «الکافی، ج 5، ص 125، ح 7» امام هادی - علیه السلام - فرمود: همانا ـ اموال ـ حرام، رشد و نموّ ندارد و اگر هم احیاناً رشد کند و زیاد شود برکتی نخواهد داشت و با خوشی مصرف نمی گردد. و آنچه را از اموال حرام انفاق و کمک کرده باشد أجر و پاداشی برایش نیست و هر مقداری که برای بعد از خود به هر عنوان باقی گذارد معاقب می گردد. 18- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اَلْحِکْمَةُ لا تَنْجَعُ فِی الطِّباعِ الْفاسِدَةِ. «نزهة النّاظر و تنبیه الخاطر، ص 141، ح 23» امام هادی - علیه السلام - فرمود: حکمت اثری در دل ها و قلب های فاسد نمی گذارد. 19- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : مَنْ رَضِی عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السّاخِطُونَ عَلَیْهِ. «بحارالأنوار، ج 69، ص 316، ح 24» امام هادی - علیه السلام - فرمود: هر که از خود راضی باشد بدگویان او زیاد خواهند شد. 20- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اَلْمُصیبَةُ لِلصّابِرِ واحِدَةٌ وَ لِلْجازِعِ اِثْنَتان. «بحارالأنوار، ج 75، ص 369» امام هادی - علیه السلام - فرمود: مصیبتی که بر کسی وارد شود و صبر و تحمّل نماید، تنها یک ناراحتی است; ولی چنانچه فریاد بزند و جزع کند دو ناراحتی خواهد داشت. 21- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اِنّ لِلّهِ بِقاعاً یُحِبُّ أنْ یُدْعی فیها فَیَسْتَجیبُ لِمَنْ دَعاهُ، وَالْحیرُ مِنْها. «بحارالأنوار، ج 98، ص 130، ح 34.» امام هادی - علیه السلام - فرمود: برای خداوند بقعه ها و مکان هائی است که دوست دارد در آن ها خدا خوانده شود تا آن که دعاها را مستجاب گرداند که یکی از بُقْعه ها حائر و حرم امام حسین - علیه السلام - خواهد بود. 22- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اِنّ اللّهَ هُوَ الْمُثیبُ وَالْمُعاقِبُ وَالْمُجازی بِالاَْعْمالِ عاجِلاً وَآجِلاً. «بحارالأنوار، ج 59، ص 2» امام هادی - علیه السلام - فرمود: همانا تنها کسی که ثواب می دهد و عِقاب می کند و کارها را در همان لحظه یا در آینده پاداش می دهد، خداوند خواهد بود. 23- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : مَنْ هانَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ فَلا تَأمَنْ شَرَّهُ. «تحف العقول، ص 383» امام هادی - علیه السلام - فرمود: هرکس به خویشتن إهانت کند و کنترل نفس نداشته باشد خود را از شرّ او در أمان ندان. 24- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اَلتَّواضُعُ أنْ تُعْطَیَ النّاسَ ما تُحِبُّ أنْ تُعْطاهُ. «محجّة البیضاء، ج 5، ص 225» امام هادی - علیه السلام - فرمود: تواضع و فروتنی چنان است که با مردم چنان کنی که دوست داری با تو آن کنند. 25- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اِنّ الْجِسْمَ مُحْدَثٌ وَاللّهُ مُحْدِثُهُ وَ مُجَسِّمُهُ. «بحارالأنوار، ج 57، ص 81، ح 51» امام هادی - علیه السلام - فرمود: همانا اجسام، جدید و پدیده هستند و خداوند متعال به وجود آورنده و تجسّم بخش آن ها است. 26- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : لَمْ یَزَلِ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَیْئی مَعَهُ، ثُمَّ خَلَقَ الاَْشْیاءَ بَدیعاً، وَاخْتارَ لِنَفْسِهِ أحْسَنَ الاْسْماء. «بحارالانوار، ج 57، ص 83، ح 64» امام هادی - علیه السلام - فرمود: خداوند از أزَل، تنها بود و چیزی با او نبود، تمام موجودات را با قدرت خود آفریده، و بهترین نام ها را برای خود برگزید. 27- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اِذا قامَ الْقائِمُ یَقْضی بَیْنَ النّاسِ بِعِلْمِهِ کَقَضاءِ داوُد - علیه السلام - وَ لا یَسْئَلُ الْبَیِّنَةَ. «بحارالأنوار، ج 50، ص 264، ح 24» امام هادی - علیه السلام - فرمود: زمانی که حضرت حجّت (عجّ) قیام نماید در بین مردم به علم خویش قضاوت می نماید; همانند حضرت داود - علیه السلام - که از دلیل و شاهد سؤال نمی فرماید. 28- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : مَنْ اَطاعَ الْخالِقَ لَمْ یُبالِ بِسَخَطِ الْمَخْلُوقینَ وَ مَنْ أسْخَطَ الْخالِقَ فَقَمِنٌ أنْ یَحِلَّ بِهِ الْمَخْلُوقینَ. «بحارالأنوار، ج 50، ص 177، ح 56» امام هادی - علیه السلام - فرمود: هرکس مطیع و پیرو خدا باشد از قهر و کارشکنی دیگران باکی نخواهد داشت. 29- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اَلْعِلْمُ وِراثَةٌ کَریمَةٌ وَالاْدَبُ حُلَلٌ حِسانٌ، وَالْفِکْرَةُ مِرْآتٌ صافَیةٌ. «مستدرک الوسائل، ج 11، ص 184، ح 4» امام هادی - علیه السلام - فرمود: علم و دانش بهترین یادبود برای انتقال به دیگران است، ادب زیباترین نیکی ها است و فکر و اندیشه آئینه صاف و تزیین کننده اعمال و برنامه ها است. 30- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : الْعُجْبُ صارِفٌ عَنْ طَلَبِ الْعِلْمِ، داع إلی الْغَمْطِ وَ الْجَهْلِ. «بحارالأنوار، ج 75، ص 369» امام هادی - علیه السلام - فرمود: خودبینی و غرور، انسان را از تحصیل علوم باز می دارد و به سمت حقارت و نادانی می کشاند. 31- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : لا تُخَیِّبْ راجیکَ فَیَمْقُتَکَ اللّهُ وَ یُعادیکَ. «بحارالأنوار، ج 75، ص 173، ح 2» امام هادی - علیه السلام - فرمود: کسی که به تو امید بسته است ناامیدش مگردان، وگرنه مورد غضب خداوند قرار خواهی گرفت. 32- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : الْعِتابُ مِفْتاحُ التَّقالی، وَالعِتابُ خَیْرٌ مِنَ الْحِقْدِ. «نزهة النّاظر، ص 139، ح 12» امام هادی - علیه السلام - فرمود: (مواظب باش که) عتاب و پرخاش گری، مقدّمه و کلید غضب است، ولی در هر حال پرخاش گری نسبت به کینه و دشمنی درونی بهتر است (چون کینه، ضررهای خظرناک تری را در بردارد). 33- وَ قالَ - علیه السلام - : مَا اسْتَراحَ ذُو الْحِرْصِ. «مستدرک الوسائل، ج 2، ص 336، ح 11» امام هادی - علیه السلام - فرمود: شخص طمّاع و حریص ـ نسبت به اموال و تجمّلات دنیا ـ هیچگاه آسایش و استراحت نخواهد داشت. 34- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : الْغِنی قِلَّةُ تَمَنّیکَ، وَالرّضا بِما یَکْفیکَ، وَ الْفَقْرُ شَرَهُ النّفْسِ وَ شِدَّةُ القُنُوطِ، وَالدِّقَّةُ إتّباعُ الْیَسیرِ وَالنَّظَرُ فِی الْحَقیرِ. «الدّرّة الباهرة، ص 14» امام هادی - علیه السلام - فرمود: بی نیازی و توانگری در آن است که کمتر آرزو و توقّع باشد و به آنچه موجود و حاضر است راضی و قانع گردی، ولیکن فقر و تهی دستی در آن موقعی است که آرزوهای نفسانی اهمیّت داده شود، امّا دقّت و توجّه به مسائل، اهمیّت دادن به امکانات موجود و مصرف و استفاده صحیح از آن ها است، اگر چه ناچیز و کم باشد. 35- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : الاِْمامُ بَعْدی الْحَسَنِ، وَ بَعْدَهُ ابْنُهُ الْقائِمُ الَّذی یَمْلاَُ الاَْرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً کَما مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً. «بحارالأنوار، ج 50، ص 239، ح 4» امام هادی - علیه السلام - فرمود: امام و خلیفه بعد از من (فرزندم) حسن; و بعد از او فرزندش مهدی ـ موعود(علیهما السلام)ـ می باشد که زمین را پر از عدل و داد می نماید، همان طوری که پر از ظلم و ستم گشته باشد. 36- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : إذا کانَ زَمانُ الْعَدْلِ فیهِ أغْلَبُ مِنَ الْجَوْرِ فَحَرامٌ أنْ یُظُنَّ بِأحَد سُوءاً حَتّی یُعْلَمَ ذلِکَ مِنْهُ. «بحارالأنوار، ج 73، ص 197، ح 17» امام هادی - علیه السلام - فرمود: در آن زمانی که عدالت اجتماعی، حاکم و غالب بر تباهی باشد، نباید به شخصی بدگمان بود مگر آن که یقین و معلوم باشد. 37- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : إنَّ لِشیعَتِنا بِوِلایَتِنا لَعِصْمَةٌ، لَوْ سَلَکُوا بِها فی لُجَّةِ الْبِحارِ الْغامِرَةِ. «بحارالأنوار، ج 50، ص 215، ح 1» امام هادی - علیه السلام - فرمود: همانا ولایت ما اهل بیت برای شیعیان و دوستانمان پناهگاه أمنی می باشد که چنانچه در همه امور به آن تمسّک جویند، بر تمام مشکلات (مادّی و معنوی) فایق آیند. 38- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : یا داوُدُ لَوْ قُلْتَ: إنَّ تارِکَ التَّقیَّةَ کَتارِکِ الصَّلاةِ لَکُنتَ صادِقاً. «وسائل الشّیعة، ج 16، ص 211، ح 21382» امام هادی - علیه السلام - به یکی از اصحابش - به نام داود صرّمی - فرمود: اگر قائل شوی که ترک تقیّه همانند ترک نماز است، صادق خواهی بود. 39- قالَ: سَألْتُهُ عَنِ الْحِلْمِ؟ فَقالَ - علیه السلام - : هُوَ أنْ تَمْلِکَ نَفْسَکَ وَ تَکْظِمَ غَیْظَکَ، وَ لا یَکُونَ ذلَکَ إلاّ مَعَ الْقُدْرَةِ. «مستدرک الوسائل، ج 2، ص 304، ح 17» یکی از اصحاب از امام هادی - علیه السلام - پیرامون معنای حِلم و بردباری سؤال نمود؟ حضرت در پاسخ فرمود: این که در هر حال مالک نَفْس خود باشی و خشم خود را فرو بری و آن را خاموش نمائی و این تحمّل و بردباری در حالی باشد که توان مقابله با شخصی را داشته باشی. 40- قالَ الإمامُ الهادی - علیه السلام - : اِنّ اللّهَ جَعَلَ الدّنیا دارَ بَلْوی وَالاْخِرَةَ دارَ عُقْبی، وَ جَعَلَ بَلْوی الدّنیا لِثوابِ الاْخِرَةِ سَبَباً وَ ثَوابَ الاْخِرَةِ مِنْ بَلْوَی الدّنیا عِوَضاً. «تحف العقول، ص 358» امام هادی - علیه السلام - فرمود: همانا خداوند، دنیا را جایگاه بلاها و امتحانات و مشکلات قرار داد; و آخرت را جایگاه نتیجه گیری زحمات، پس بلاها و زحمات و سختی های دنیا را وسیله رسیدن به مقامات آخرت قرار داد و اجر و پاداش زحمات دنیا را در آخرت عطا می فرماید.