تغییرات و اصلاحات استاندارد حسابداری شماره ۲

سال گذشته سازمان حسابرسی اقدام به تغییر استاندارد حسابداری شماره ۲ با عنوان صورت جریان‌های نقدی نمود تا یک گام اساسی در جهت همگرایی یکی از صورت‌های مالی اساسی با استانداردهای حسابداری بین‌المللی برداشته شود. در این نوشتار به‌صورت مختصر به تغییرات صورت‌گرفته در نحوه ارائه صورت جریان وجه نقد پرداخته می‌شود؛ به‌طور کلی تغییرات اساسی استاندارد جدید را می‌توان در دو حوزه اصلی شامل اضافه شدن شبه‌وجه نقد در زمره وجه نقد و کاهش تعداد طبقات صورت جریان وجه نقد از پنج طبقه به سه طبقه عنوان کرد که در ادامه به هر یک به‌طور جداگانه پرداخته می‌شود:

۱- شبه‌وجه نقد (Cash Equivalents):

شبه وجه نقد عموما شامل سرمایه‌گذاری‌های جاری و سریع‌المعامله یک شرکت است که احتمال کاهش خطر در آنها ناچیز بوده و به آسانی به وجه نقد تبدیل می‌شوند؛ همچنین اگر این سرمایه‌گذاری‌ها دارای سررسید مشخصی باشد، مدت این سررسید نباید بیش از سه ماه باشد.

در عرف بین‌المللی معمولا گواهی‌های سپرده بانکی، اوراق خزانه دولتی، اوراق منتشر شده شرکتی (در ایران شامل اوراق مشارکت و صکوک دارای بازارگردان) در زمره شبه‌وجه نقد به شمار می‌رود. در استاندارد قبل به دلایلی همچون عدم تفکیک دقیق با سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و عدم انطباق با تفکر حاکم بر مدیریت فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگ تجاری رایج کشور، شبه‌وجه نقد در طبقه سرمایه‌گذاری جاری شرکت جای می‌گرفت اما مطابق استاندارد جدید این اقلام باید در سرفصل وجه نقد جای طبقه‌بندی شود.

۲- کاهش طبقات صورت جریان وجه نقد:

در استاندارد قبلی تعداد طبقات صورت جریان وجه نقد از ۵ طبقه به شرح زیر تشکیل شده بود:

• وجه نقد ناشی از فعالیت‌های عملیاتی
• وجه نقد ناشی از بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تامین مالی
• وجه نقد پرداختی ناشی از مالیات
• وجه نقد ناشی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری
• وجه نقد ناشی از فعالیت‌های تامین مالی

اما در استاندارد جدید تعداد طبقات از پنج به سه طبقه زیر تقلیل پیدا کرده است:

• وجه نقد ناشی از فعالیت‌های عملیاتی
• وجه نقد ناشی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری
• وجه نقد ناشی از فعالیت‌های تامین مالی

سه طبقه مذکور منطبق با استاندارد بین‌المللی شماره ۷ (IAS#7) بوده که به همین منظور اقلام دو طبقه حذف شده مطابق جدول پایین بین سه طبقه عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تامین مالی توزیع شده‌اند.

۳- سایر تغییرات:

در مجموع استاندارد تجدید نظر شده در مقایسه با استاندارد قبل از حجم کمتری برخوردار بوده و به جزئیات کمتری در آن اشاره شده که این امر را می‌توان حاکم بودن روح تدوین استاندارد حسابداری بین‌المللی مبنی بر توجه به اصول(principle base) دانست. از جمله این تغییرات می‌توان به حذف بند مربوط به جریان نقد استثنایی در استاندارد جدید اشاره کرد.

به‌طور کلی به نظر می‌رسد تغییرات ایجاد شده در استاندارد حسابداری شماره ۲ با عنوان «صورت جریان‌های نقد» گامی موثر در جهت همگرایی بیشتر استانداردهای ملی با استانداردهای بین‌المللی بوده که این بار در سطح اصلاح یکی از مهم‌ترین‌ صورت‌های مالی اساسی حسابداری متبلور شده است. همچنین استاندارد تجدید نظر شده از تاریخ اول‌فروردین ماه سال ۱۳۹۸ لازم‌الاجرا خواهد بود. همچنین اجرای الزامات این استاندارد، منجر به کنارگذاری استاندارد حسابداری ۱۴ (نحوه ارائه دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری) خواهد شد.  اجرای همزمان این استاندارد و استاندارد حسابداری ۳۴ (رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباه)، موجب کنارگذاری استاندارد حسابداری ۶ با عنوان گزارش عملکرد مالی می‌شود.