حسابرسی و کنترلهای داخلی وجه نقد و بانک

 اهداف حسابرسان ازرسیدگی به وجه نقد عبارتست از:

1.      کفایت کنترلهای داخلی معاملات نقدی

2.      وجود ومالکیت

3.      کامل بودن

4.      صحت محاسبات

5.      ارائه و افشا

این موارد همان 5 ادعایی است که مدیریت در هر حساب درصورتهای مالی مطرح کرده است.

v    حسابرس در رسیدگی به دارایی ها باید توجه کندکه این دارایی ها  نباید بیشتر از واقع نشان داده شود.

v    اعتبار مبالغ ثبت شده که همان وجود و مالکیت (اعتبار) است در مورد وجه نقد بیشترین اهمیت را دارد و حوزه ارزشیابی کمترین اهمیت را دارا خواهد بود.

اهمیت حساب وجه نقد

حسابرسان به چند دلیل بر وجوه نقد تأکید نسبی دارند. بدهیها، درامدها، هزینه ها و بیشتر دیگر داراییها با وجوه نقد سروکاردارند؛ یعنی، این اقلام یا از معاملات نقدی حاصل می شود یا به وجوه نقد منجر میگردد. بدین ترتیب، رسیدگی به معاملات نقدی، حسابرسان را در اثبات اقلام متعددی از صورتهای مالی یاری میرساند. دلیل دیگر رسیدگی بیشتر به وجوه نقد، نقدینگی کامل آن است که بیشترین وسوسه را برای سرقت و سوء استفاده برمی انگیزد. خطرذاتی داراییهای سیال، بالاست و واکنش حسابرسان در این گونه موارد، پی جویی بیشتر است. اما کشف تقلب تنها در صورتی بر مطلوبیت ارایه صورتهای مالی اثر می گذارد که مبلغ تقلب، بااهمیت باشد. ارزشیابی وجوه  نقد به مراتب آسانتر از ارزشیابی دیگر داراییهاست؛ زیرا، برای رسیدن  به ارزش بازیافتنی آن، نیازی به تأمین ذخیره نیست. از این رو، هدف"ارزشیابی"وجوه نقد، دراینجا جزء هدفهای حسابرسی بحث نشده است. امازمانی که شرکتهای فرعی خارجی وجود دارند، حسابرسان باید از درستی ارزشیابی مبالغ ارزی تسعیر شده اطمینان یابند. درضمن نظارتهای معمول صاحبکار و روشهای بررسی آن (مانند مغایرت گیری حساب بانک) بیشتر اشتباهاتی را که در این گونه حسابها رخ میدهد، کشف میکند. ازطرف دیگر، ماهیت نقدینگی این حسابها، خطرکشف نشدن سوء استفاده از آنها را افزایش میدهد.

کنترلهای داخلی وجه نقد

تفکیک امور حسابداری و عملیات وجه نقد به دلیل ریسک نقدشوندگی بالای آن  از اهم موارد مورد توجه در طراحی سیستم کنترل داخلی می باشد.  متاسفانه در کشور ما در بیشتر موارد امور حسابداری و خزانه داری (عملیات) وجه نقد توسط مدیر مالی مدیریت می گردد که تضعیف سیستم کنترل داخلی را به دنبال دارد. امور مالی شرکت باید زیر نظر خزانه دار باشد که بیشترین مسئولیت امور مربوط به وجه نقد را بر عهده دارد. تفکیک بخش دریافت از پرداخت نیز می تواند در مدیریت بهتر حساب وجه نقد مثمر ثمر باشد. خزانه داری باید دپارتمان های دریافت و پرداخت خود را مستقل نماید . بطور کلی برای کنترل بهینه امور وجه نقد در وهله اول باید خزانه از حسابداری و در وهله دوم باید دریافت از پرداخت تفکیک گردد. وظایف امورمالی، دریافت و تحویل وجه نقد به بانک، امضای چکها، سرمایه گذاری وجه نقد، حفاظت از وجه نقد، اوراق بهادار قابل داد وستد، تهیه بودجه نقدو.... خواهد بود.

کلیات مورد توجه درکنترل داخلی وجه نقد

1.    انجام امور مربوط به یک معامله توسط چند نفر

2.    تفکیک امور حفاظتی وجه نقد از امور دفتر داری آن

3.    تمرکز امور مربوط به دریافت وجه نقد

4.    ثبت بلادرنگ وجوه نقد دریافتی

5.    دریافت رسید وجه نقد توسط مشتریان از بخش صادر کننده

6.    واریز دریافت های هر روزه به بانک

7.    انجام پرداخت های نقدی از طریق چک به جز پرداخت هزینه های اندک که توسط تنخواه گردان پرداخت می شود.

8.    تهیه صورت مغایرت بانک هر ماه و توسط شخصی که مسئولیتی درباره ی صدور چک یا حفاظت از وجه نقد نداشته  باشد.

سیستم کنترل داخلی دریافت های نقدی

فروش نقدی

قوی ترین کنترل برای فروشهای نقدی زمانی است که دو یا چند نفر از کارکنان  در هر معامله مشارکت داشته باشند.

مثال : رستورانها اغلب از صندوقداری استفاده می کنند که وجه صورتحساب تهیه شده توسط کارمند دیگر را دریافت می کندیادر سینما هاکسی که مسئول فروش بلیط می باشد وکسی که مسئول دریافت بلیط برای ورود به سینما می باشد اشخاص متفاوتی هستند. چنانچه بلیط های سینما یا صورتحسابهای رستورانها دارای شماره سریال باشد از ایجاد تقلب جلو گیری مینماید.

v    نتیجه این تقسیم مسئولیتها در معامله، عامل موثری در پیشگیری از احتمال تقلبات می باشد.

در بیشتر خرده فروشی ها که معمولا تمامی عملیات فروش  و تحویل جنس و دریافت وجه توسط یک شخص انجام می شود استفاده از صندوق های نوار دار(برای دریافت وجه)، سیستم های استقرار پایانه و ماشین های صدور صورتحساب بسیار مفید است.

ویژگی صندوق های نواردار

1-    نمایش مبلغ فروش در دید مشتری

2-    رسید چاپی برای مشتری

3-    نگه داری مبلغ فروشهای روزانه بر روی نوار ماشین درجایگاه قفل دار

v      یکی از انواع صندوق های الکترونیکی سیستم های استقرار پایانه می باشد که این صندوق های الکترونیکی دارای دستگاه تصویر خوانی است که هم قیمت کالا هم اطلاعات راجع به محصول را می خواند.

فواید صندوق های الکترونیکی

1.      احتمال ثبت اشتباه قیمت بطور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.

2.      علاوه بر تامین کنترل داخلی قوی، می تواند وظایف کنترلی انجام دهد.

3.      بررسی وضعیت اعتبار مشتری

4.      به روزکردن حسابهای دریافتنی و مدارک ثبت دایمی

5.      تهیه گزارش چاپی  فروش بر اساس کالا، فروشنده، نوع فروش و ..

ویژگی های کنترلی ماشین های صدور صورتحساب

این ماشین ها صورتحساب را در سه نسخه تهیه می کند که سبب تقویت سیستم کنترل داخلی می شود. با نوشتن هر صورتحساب دو نسخه از ماشین خارج و به فروشنده و نسخه سوم در داخل محفظه قفلداری جمع می شود و در دسترس فروشنده نمی باشد که احتمال دستکاری نسخه و اختلاس وجه نقد را کاهش می دهد.

وصول مطالبات

بیشتر وصولی های کارخانجات و عمده فروشان به صورت دریافت چک از مشتریان ازطریق پست می باشد. دراین گونه موارد احتمال اختلاس کاهش می یابد ،مگر آنکه مسئولیت دریافت چک ، به حساب خواباندن چک و ثبت آن در حساب معین اشخاص تنها بر عهده یک نفر باشد.

سیستم متداول دریافت چک از طریق پست به شرح زیر است

معمولا نامه های وارد شده در دبیر خانه گشوده می شود و یکی از کارکنان لیستی به نام لیست کنترل از چکهای دریافتی تهیه می کند که در این لیست مشخصات یا شماره حساب مشتری، شماره و مبلغ چک ثبت می شود. نسخه ای از لیست کنترل برای خزانه دار و نسخه ای دیگر همراه با چکهای دریافتی برای صندوق دار  و نسخه ای از این لیست با نامه های همراه چکها برای مسئول دفتر معین اشخاص ارسال می گردد.

سوال : چه کنترل هایی باعث می شود که متصدی دبیر خانه از وجوه دریافت شده از مشتری اختلاس نکند یا وجوه اختلاس شده رااز لیست کنترلی حذف نکند ونامه ی همراه چکهای اختلاس شده را دور نریزد؟

1.        چکهای دریافتی از طریق پست در وجه شرکت می باشد.

2.        اگر حساب مشتریان بستانکار نشود آنان با دریافت صورتحساب بعدی به شرکت اعتراض می کنند در نتیجه مسئولیت اختلاس  بر دوش متصدی دبیرخانه می افتد.

v      از آنجایی که واحدهای تجاری که مقادیر قابل ملاحظه ای از وجه نقد را از طریق پست دریافت می کنند بایستی از صندوق پستی ویژه بهره گیرند که باعث تقویت سیستم کنترل داخلی می شود. صندوق پستی ویژه نوعی صندوق است که توسط بانک طرف حساب واحد تجاری کنترل و اداره می شود و چون بانک به مدارک حسابداری واحد تجاری دسترسی ندارد سیستم کنترل داخلی قوی می شود.

ازجمله فواید سپردن وجه نقد در بانک

1.    هر گونه تاخیر دربه حساب خواباندن چکهی دریافتی از مشتریان خطر وصول نشدن آن را افزایش می دهد.

2.    ماندن وجه نقد در صندوق به منزله وجه نقد بی استفاده است.

3.    سپردن هرروزه کلیه وجوه سبب می شود تا از جایگزینی وجه دریافتی روزهای بعد به جای کسری های احتمالی پیشگیری شود ...

سیستم کنترل داخلی پرداختهای نقدی

تمامی پرداختها به جز اقلام جزئی که از طریق تنخواه گردان پرداخت می شود باید با صدور چک صورت گیرد.

مزایای چک

1.      پرداخت با چک باعث ایجاد رسیدی می گردد که به شکل پشت نویسی چک اعم از هنگام وصول آن یا واگذاری به دیگران از مشتری دریافت می شود.

2.      تمرکز مجوز پرداخت نزد چند نفر مشخص

3.      کاهش وجه موجود در شرکت

4.      وجود مدارک دائمی برای پرداختها

برای بهره گیری کامل از مزایای چک به موارد زیر توجه کنید

1.      تمام چکها از قبل شماره گذاری شده باشدوبه ترتیب شماره استفاده شود.

2.      چکهای استفاده نشده با مراقبت نگه داری شودتاموردسوءاستفاده قرار نگیرد.

3.      چک هایی که باطل می شوند باید به گونه ای حفظ شوندکه دیگر قابل استفاده نباشد.

4.      مبلغ هرچک باید توسط کامپیوتر یا ماشین های پرفراژ روی چک نوشته شود تا امکان تغییر مبلغ چک وجود نداشته باشد.

5.      صاحبان امضا مجاز باید اطمینان حاصل کنند که این مدارک دیگر قابل ارائه نباشد و سپس چک را امضا می نمایند.

6.       چک امضا شده نزد تنظیم کننده چک بازنگردد.

v تهیه صورت مغایرت بانکی در هر ماه از لحاظ کفایت سیستم کنترل داخلی دریافتها وپرداختهای نقدی ضروری است.

ویژگی های کنترلی سیستم برگه ای

در این سیستم پیش از امضای هر چک مدارک آن بررسی شده واز وجود مجوز صحیح برای پرداخت اطمینان حاصل می شود. در نتیجه سیتم برگه ای یکی از راههای برقراری کنترل داخلی قوی در مورد پرداختهای نقدی است .در هر سیستم برگه ای مسئولیت گردآوری مدارک مثبته مربوط به پرداختهای نقدی برعهده دایره حسابداری می باشد.

برنامه حسابرسی وجه نقد

الف : ارزیابی سیستم کنترل داخلی وجه نقد شامل:

1.      کسب شناخت کافی ازسیستم کنترل داخلی وجه نقد
برای کسب شناخت در شرکت های کوچک میتوان بر اساس پرسش هایی از صاحبان وکارکنان شرکت و مشاهدات دست اول خود تهیه کرد و در شرکت های بزرگ برای تشریح ساختار کنترل داخلی معمولاً از پرسش نامه کنترل های داخلی استفاده می شود.

2.      برآورد خطر کنترل و طراحی آزمونهای کنترل داخلی

3.      اجرای آزمون های کنترلی اضافی شامل:

الف: کنترل جمع های دفتر روزنامه وجه نقد ونقل اقلام به حسابهای دفتر کل ومعین

هدف از امتحان جمع و نقل اقلام دفتر صندوق اثبات صحت محاسبات ریاضی دفاتر روزنامه،کل و معین می باشد.

ب: مقایسه اقلام صورت دریافت های نقدی با دفتر روزنامه دریافتهای نقدی،معین بدهکاران و فیش های واریز وجه به بانک

لازمه وجود یک سیستم کنترل داخلی رضایت بخش در مورد دریافتهای نقدی واریز تمامی وجوه دریافتی هر روز به بانک در همان روز یا حداکثر روز بعد می باشد که این عمل سبب می شود فرصت قرض گرفتن کارکنان مسئول وجه نقد از موجودی های نزد آنان به حداقل برسد و کار حسابرسان در مقایسه و تطبیق دفتر روزنامه دریافتهای نقدی با مبالغ واریزی طبق صورتحساب بانک آسانتر گردد.

حسابرسان برای حصول اطمینان از اینکه وجه نقد دریافتی بدون دست خوردگی  به بانک واریز شده یا نه باید مبالغ تک تک چکهای فهرست شده در لیست و جمع مبلغ پول دریافتی در روز را مقایسه کنند.

حسابرسان هنگام مقایسه دریافتها و وجوه واریزی باید به ریز دریافتهای نقدی علاوه بر اتکا به جمع های روزانه یا ادواری تاکید داشته باشند. مطابقت جمع دریافتها و وجوه واریزی یک دوره هیچ گونه اطمینانی بدست نمی دهد که در طول دوره مورد بررسی چکهای بی ارزش جایگزین مبالغ پول دریافتی نشده یا کسری های اوایل دوره در واریزی های بعدی جبران نگردیده است. مقایسه ثبتهای روزانه در دفتر روزنامه دریافتهای نقدی با وجوه واریزی ممکن است گونه ای از تقلب را آشکار کند که به آن کلاه به کلاه کردن می گویند.

کلاه به کلاه کردن یعنی کتمان کسری وجه نقد  از طریق تاخیر در ثبت وجه نقد دریافتی، یعنی دریافت از آقای الف در جیب صندوق دار و دریافت از آقای ب به جای آقای الف در دفاترثبت می گردد. در مواردیکه که مامور دریافت وجه نقد مسئولیت ثبت دفتر معین بدهکاران را بر عهده دارد کلاه به کلاه کردن آسان اتفاق می افتد، نسخه دوم واریز وجه به بانک که نزد صاحبکار نگه داری میشود به راحتی می تواند دستکاری شود چنانچه حسابرسان نسبت به دستکاری شدن  نسخه تردید داشته باشد باید آنها را با نسخه اصلی موجود در بانک تطبیق دهند.

پ : مقایسه جزئیات تعدادی از پرداخت های نقدی ثبت شده  در دفتر روزنامه با معین بستانکاران، سفارشهای خرید، گزارش های دریافت کالا، فاکتورهای خرید و چکهای صادره.

4.      برآورد دوباره خطر کنترل و طراحی آزمونهای محتوا

برآورد خطر کنترل مستلزم شناسایی نقاط ضعف و قوت  سیستم کنترل داخلی، بسط و تحدید روش های حسابرسی و ارائه پیشنهادهای اصلاحی برای درج در گزارش بررسی کنترل های داخلی به صاحبکار است.

ب : اجرای آزمونهای محتوای معاملات نقدی ومانده حسابهای وجه نقد:

1.      دریافت صورت ریز مانده حسابهای وجه نقد و تطبیق با دفتر کل (صحت محاسبات ریاضی)

صورت ریز مانده ها شامل نام بانک، شماره حساب، نوع حساب و مانده پایان سال طبق دفاتر می باشد. این صورت جایگزینی برای دفاتر مالی در انجام امور حسابرسی حساب وجه نقد است. ویژگی اصلی آن وجود زیر اطلاعات حساب وجه نقد و بانک است که باید مبلغ آن با مبلغ دفاتر همخوانی داشته و فاقد مغایرت باشد.

2.      ارسال درخواست تاییدیه موجودی به بانکهای طرف حساب شرکت ها(اعتبار یا وجود و مالکیت)

یکی از اهداف حسابرسان اثبات اعتبار مبلغی است که به عنوان وجه نقد در ترازنامه می آید. راه رسیدن به این هدف دریافت تاییدیه از بانک در مورد وجه نزد بانک، شمارش موجودی صندوق و تهیه صورت مغایرت صورت حسابهای ارسالی از بانک می باشد.

3.      دریافت صورت مغایرت بانکی به تاریخ ترازنامه (اعتبار یا وجود و مالکیت)

تعیین وضعیت وجه نقد شرکت در پایان دوره مالی مستلزم مغایرت گیری بین مانده طبق صورتحساب بانک به آن تاریخ و مانده طبق مدارک حسابداری صاحبکار می باشد. صورت مغایرت بانکی را باید به تاریخ ترازنامه شرکت تهیه و بررسی کرد چنانچه صاحبکار پیش از شروع رسیدگی های حسابرسان صورت مغایرت بانک را تهیه کرده باشد دیگر نیاز به تهیه مجدد نیست اما حسابرسان باید جزئیات را بررسی کنند تا از صحت آن مطمئن شوند.

رسیدگی به صورت مغایرت بانکی که توسط صاحبکار تهیه شده شامل:

ü     اثبات درستی محاسبات ریاضی

ü     ردیابی مانده ها به صورتحساب بانکی وحساب دفتر کل و پی جویی اقلام مغایرت می باشد.

اهمیت رسیدگی به صورت مغایرت را این واقعیت آشکار می کند که کسری وجه نقد می تواند باحذف یک چک صادر شده و ارائه نشده به بانک یا ارتکاب یک اشتباه عمدی در صورت مغایرت مخفی نگه داشته شود.

نوعی از صورت مغایرت بانکی که حسابرسان ازآن بیشتر استفاده می کنند با مانده طبق صورتحساب بانک شروع می شود و به مانده اصلاح نشده طبق مدارک حسابداری ختم می شود این شکل از صورت مغایرت حسابرسان را قادر می سازد تا ثبتهای اصلاحی موثر بر وجه نقد را مستقیما روی کاربرگ صورت مغایرت پیاده کنند تا بتوانند مانده اصلاح شده را به کاربرگ طبقه بندی وجه نقد یا کاربرگ نهایی عطف متقابل دهند.

تطبیق مانده دفتر کل با صورتحساب بانک پایان رسیدگی حسابرسان به موجودی نزد بانک نیست. درستی و اعتبار هر یک از اقلام صورت مغایرت باید با مراجعه به منشا آنها اثبات شود.

نکته : حسابرسان باید چکهایی را که بیش از یک سال از صدورشان میگذرد و هنوز به بانک ارائه نشده اند را پی جویی کنند که این مورد باعث تضعیف سیستم کنترل داخلی می شود.

4.      دریافت صورتحساب مقطعی از بانک (اعتبار یا وجود و مالکیت)

صورتحساب مقطعی بانک : صورتحسابی است که تعداد معینی روزکاری معمولا 7 تا10 روز پس از پایان سال مالی شرکت را در بر می گیرد. صاحبکار از بانک طرف حساب خود می خواهد این صورتحساب را تهیه و مستقیما برای حسابرس ارسال کند. صورت حساب مقطعی حسابرس را قادر می کند که چکهای ارائه نشده به بانک و وجوه در راه مندرج در صورت مغایرت را به دقت رسیدگی کند.

5.      شمارش وجه نقد موجود در شرکت (اعتبار یا وجود و مالکیت)

وجه نقد موجود در شرکت معمولا شامل دریافتهای نقدی واریز نشده به بانک، تنخواه گردان، پول خرد و سایر وجوه نزد صندوق است. تنخواه گردان و وجه نزد صندوق می تواند در هر زمانی پیش از پایان سال مالی ،تاریخ ترازنامه یا پس از آن شمارش شود. بیشتر حسابرسان ترچیح می دهند این گونه وجوه را بدون اعلام قبلی (تصادفی) شمارش کنند. شمارش وجه نقد در بانکها و موسسات مالی از لحاظ کار حسابرسی اهمیت زیادی دارد. حسابرسان وقتی می خواهند شمارش انجام دهند باید نسبت به حضور صندوق دار در تمام مدت شمارش پافشاری کنند. حسابرسان باید در پایان شمارش تاییدیه ای مبنی بر شمارش وجه در حضور صندوق دار و تحویل تمامی وجه به وی از صندوق دار دریافت کند. این کار از مقصر شناخته شدن حسابرس بابت کسری وجه نقد پیشگیری می کند.

6.       کنترل انقطاع زمانی دریافتها و پرداختهای نقدی (اعتبار یا وجود و مالکیت، کامل بودن)

وجوه نقد مندرج در ترازنامه باید تمام دریافتهای آخرین روز سال را منعکس کند و هیچ گونه دریافتهای بعدی را در بر نگیرد به عبارتی انعکاس صحیح وضعیت وجه نقد در ترازنامه مستلزم انقطاع کامل دریافتهای نقدی و پرداختهای نقدی در پایان سال است.

تمامی چکهای دریافتی از مشتریان که جز دریافتهای نقدی منظور شده است باید پیش از شمارش وجه نقد توسط حسابرس در دفتر روزنامه ثبت شده باشد. حسابرسان باید این چکها را از لحاظ نام مشتری و مبلغ آنها با ثبتهای دفتر روزنامه مقابله کنند چنانچه چکهای مشتریان به حسابی غیر از حساب خود آنان بستانکار شده باشد نشانه تقلب یا کلاه به کلاه کردن است.

طی بررسی انقطاع زمانی باید این اطمینان ایجاد شود که تمام دریافتهای حساب وجه نقد آخرین روزهای سال به درستی منعکس شده و هیچ گونه دریافت بعد از سال  جزء وجوه آن سال در نظر گرفته نشده است و تمام  پرداختهای مربوط به آخرین روزهای سال به درستی منعکس شده و هیچ گونه پرداخت بعد از سال جزء سال جاری در نظر گرفته نشده است که این کار با:

v    حضور حسابرس در پایان سال در شرکت و شمارش وجه موجود در صندوق

v    یادداشت کردن شماره آخرین چک  مربوط به هر حساب بانکی

محقق می گردد.

نکته : حسابرسان برای حصول اطمینان از انقطاع کامل پرداختهای نقدی باید شماره آخرین چک هر حساب بانکی را که در روز آخر سال صادر شده است یادداشت کنند و در مورد ارسال یا تحویل تمامی چکهای صادر شده برای بستانکاران از مدیریت شرکت پرس وجو کنند.

7.      پی جویی هر گونه چک با مبالغ گزاف یا غیر عادی در وجه اشخاص وابسته (ارائه وافشا)

هر چک با مبلغ کلان یا غیر عادی که در وجه مدیران،روسا،شرکتهای وابسته به منظور نقد شدن صادر شده است را حسابرس باید با دقت بررسی کند تا مشخص شود که این گونه چکها:

1-دارای مجوز لازم بوده و به درستی در دفاتر ثبت شده اند.

2-به طور کافی در صورتهای مالی شرکت افشا شده است.

نکته : افشای معاملات اشخاص وابسته باید نوع وماهیت ارتباط،توصیف معامله ومبلغ آن را شامل شود.

8.      ارزیابی چگونگی ارائه و کفایت افشای وجه نقد در صورتهای مالی

حساب آرایی یعنی:اعمالی که قبل از تاریخ ترازنامه صورت می گیرد تا وضعیت نقدینگی را بهبود بخشد یااعمالی که بهبود تصویر مالی شرکت را سبب می شود. این موضوع می تواند نحوه ارائه اطلاعات مالی را دچار تحریف نماید.

مثال 1 : اگر دفتر روزنامه دریافتهای نقدی تا چندی پس از تاریخ ترازنامه باز بماند رقم وجه نقد مندرج در ترازنامه به نادرستی زیاد می شود چون وجه دریافتی پس از تاریخ ترازنامه را شامل می شود.

مثال 2 : گونه ای دیگر از حساب آرایی زمانی رخ می دهد که مدیری وام دریافتی خود را از شرکت در روز آخر سال مالی می پردازد و چند روز بعد همان مبلغ را از شرکت وام می گیرد این نمونه مانند باز نگه داشتن دفتر دریافتهای نقدی یک تحریف وضعیت نقدینگی محسوب نمی شود اگر چه سبب ارائه صورتهای مالی گمراه کننده ای می شود که زیر بنای عملیاتی و اقتصادی شرکت را نشان نمی دهد.

تمام انواع حساب آرایی ها مستلزم برخورد حسابرسان نیست. بسیاری از شرکت ها نزدیک پایان سال مالی خود تلاش زیادی می کنند تا از طریق ارسال کالای فروخته شده و صورتحسابهای آنها وصول هر چه بیشتر مطالبات خود و گاه پرداخت بدهی های شرکت و کاهش بدهی ها تا سطح بسیار پایین، تصویری بهتر از نقدینگی ارائه کنند چنین تلاش هایی نادرست نیست اما حسابرسان با قضاوت حرفه ای خود باید تعیین کنند که حساب آرایی صاحبکارشان به ارائه گمراه کننده صورتهای مالی منجر شده یا خیر.

حسابرسی وجوه نقد وبانک


وجوه نقد معمولا شامل وجوه نقد نزد بانکها و وجوه نزد صندوق و تنخواه گردانها می باشد

اهداف رسیدگی به وجوه نقد وبانک :

1- کلیه ی وجوه نقد منعکس در صورتهای مالی در تاریخ ترازنامه موجود بوده است.(هدف اثبات وجوه )

2- مالکیت واحد مورد رسیدگی برکلیه ی وجوه نقد به استناد اسناد ومدارک موجود  ؟ بوده (هدف اثبات مالکیت)

3- ارزش وجوه نقد متعلق به شرکت در تاریخ ترازنامه متکی به اسناد ومدارک مثبته و برطبق استانداردهای حسابداری منعکس گردیده باشد .(هدف ارزشیابی و کامل بودن)

4- مبالغ مندرج در ترازنامه به نحو صحیح و طبقه بندی و افشاء شده است .(هدف اثبات افشاء وارائه)

نکته : حسابرسان در رسیدگی به حساب موجودی نقد وبانک و همچنین در سایردارایی ها می بایست توجه داشته باشند که نمی بایست دارایی ها بیش از واقع در حسابها و صورتهای مالی نشان داده شود و از آنجایی که ؟ ذاتی موجودی نقد بانک بیشتراز سایر دارایی ها می باشد لذا از حساسیت خاصی در رسیدگی ها برخوردار است.

حسابرسان برای رسیدن به اهداف فوق الذکر حساب موجودی نقد وبانک را می بایست طبق برنامه ی حسابرسی موجودی نقد وبانک به مرحله ی اجرا در آورند تا ادعاهای مدیریت به شرح فوق را اثبات نمایند.

آزمونهای محتوای نقد وبانک به شرح ذیل است:

1- صورت ریز مانده های وجوه نقد را دریافت و با دفتر کل مطابقت دهید .(هدف اثبات  صحت محاسبات ریاضی)

2- درخواست تاییدیه ی  بانک را به منظور اثبات وجوه نقد به بانکها ارسال کنید(هدف اثبات  وجود ومالکیت)

3- صورت مغایرت بانکی را به تاریخ ترازنامه برای هر یک از حسابهای بانکی دریافت و ازصحت تهیه صورت مغایرت اطمینان حاصل نمایید. وماندهای موجود در صورت مغایریت رابا دفاتر وصورتحساب بانک مطابقت دهید.حسابرسان می بایست جزئیات صورت مغایرت بانکی را رسیدگی نمایند تا از درستی تهیه آن مطمئن شوند .رسیدگی به صورت مغایرت بانکی شامل اثبات درستی محاسبات ریضای ،ردیابی مانده  ها به صورت حسابهای بانکی و حسابهای بانک در دفاتر شرکت وپی جویی اقلام مغایرات (اقلام باز) می باشد. رسیدگی به صورت مغایرت بانکی توسط حسابرسی از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که کسری وجه نقد می تواند با حذف یک چک صادره ارائه نشده به بانک (چکهای معوق) یابا ارتکاب یک اشتباه عمدی در جمعهای صورتهای مغایرت بانکی مخفی نگه داشته شود. مانده ی صورت حساب بانک با دریافت تاییده از بانک تایید می شود چون ممکن است صورت حساب استفاده شده در صورت مغایرت بانکی ، آخرین صورت حساب همان سال بانک نباشد.

4- صورت حساب مقطعی بانک که شامل عملیات چند روزکاری پس از تاریخ ترازنامه می باشد از بانک دریافت کنیم.

 

 صورت حساب مقطعی بانک:

صورت حسابی که مقدار معینی روزکاری پس از پایان سال مالی شرکت را در بر میگرد از این صورت حساب برای اثبات مغایرت بانکی صحت مغایرت بانکی وردیابی اقلام باز صورت مغایرت بانکی در سال مالی بعد استفاده می شود .صورت حساب مقطعی حسابرسان را قادر می سازد که چکهای معوق و وجوه بین راهی را رد صورت مغایرت به دقت رسیدگی کنند. صورت حساب مقطعی بانک این اطمینان را به حسابرس می دهد که وجوه نقد منعکس در ترازنامه حذف یک یا چند چک ارائه نشده به بانک ،بیش از واقع نشان داده نشده است .

5- وجوه نقد نزد صندوق شرکت و  تنخواه گردانها را در مقطع پایان سال شمارش کنید( هدف اثبات وجود ومالکیت)

6- انقطاع زمانی دریافتها و پرداختهای نقدی را کنترل کنید (هدف اثبات کامل بودن) انعکاس صحیح وضعیت وجوه نقد در ترازنامه مستلزم انقطاع زمانی (cut off) وپرداختهای نقدی در پایان سال است. وجوه نقد  مندرج در ترازنامه می بایست تمام دریافتهای آ»رین روز سال منعکس نماسند وهیچگونه دریافتی بعد از سال را در برنگیرد چنانچه حسابرسان بتوانند درآخرین روز سال مالی در محل شرکت حضور یابند با شمارش وجوه نقد می توانند انقطاع عملیات نقدی صاحبکار را اثبات نمایند. همچنین جهت انجام عملیات انقطاع زمانی موجود ی نق وبانک می بایست آخرین چکهای صادره را درپایان سال یادداشت نمایند تا بتوانند چکهای صادر شده ی بعدی را به عنوان  پرداختهای سالد مالی بعد محسوب نمایند تا جزء پرداختهای سال جاری محسوب نگردد.آزمون انقطاع زمانی آزمودنی است که حسابرس به منظور حصول اطمینان از این موضوع که کلیه ی رویدادهای واقع شده طی دوره های مالی در همان دوره های مالی به ثبت رسیده اند انجام می شود.

7- کلیه ی نقل وانتقالات حسابهای بانکی را برای هفته ی آخر سال مورد رسیدگی و هفته ی اول سال بعد ردیابی کنید.

8- هر گونه چک با مبلغ غیر عادی در وجوه اشخاص وابسته را پی جویی نمایید. اینگونه چکها می بایست مورد بررسی قرار گیرد که اولا دارای مجوز لازم بوده و به درستی در دفاتر ثبت شده اند وثانیا به صورت کافی در صورتهای مالی افشا شده اند.

9- ازچگونگی ارائه وکفایت افشاء وجوه نقد در صورتهای مالی براساس استانداردهای حسابداری اطمینان حاصل کنید.

وجوه نقد مندرج در ترازنامه می بایست تنها وجوهی را شامل گردد که برای عملیات جاری شرکت در دسترس باشد و بتوان در هر لحظه از استفاده نمود لذا وجوه محدودیت دار مثل حساب بانکی که فعلا بسته شده است. را که شرکت نمی تواند استفاده نماید می بایست تحت سرفصل سایر دارایی ها طبقه بندی نمایند.

10- کنترل شود که مانده های حسابهای ارزی برمبنای صحیح تسعیر ارز گریده و سود وزیان حاصل از تسعیر ارز در حسابها شناسایی شده باشد.

11- کنترل شود که تضمین کافی و مناسب از تنخواه گردانها و صندوقدار شرکت اخذ گردیده باشد.

12- بررسی شود که ایجاد تنخواه براساس مجوز بوده و سقف تنخواه رعایت شده و در پایان سال نیز مانده ی تنخواه تسویه وبه حسابهای بانکی واریز شده باشد.

نکته : هدف حسابرسان در حسابرسی نهایی اثبات ادعاهای مدیریت در ره یک از سرفصل های ترازنامه و سود وزیان می باشد. از آنجایی که استانداردهای حسابداری و هدفهای خاص هر یک از سرفصلا ممکن است با یکدیگر متفاوت باشند  لذا برنامه های حسابرسی اثبات ادعاهای مدیریت در هر یک از سر فصل ها در عمده ی موارد یکسان بوده و در برخی موارد به دلیل استانداردهای حسابداری و هدفهای خاص آن سر فصل متفاوت خواهد بود .

مراحل حسابرسی

1- کسب شناخت کافی از ساختار کنترل داخلی شرکت

2- برآورد  اولیه ی احتمال خطر کنترل وطراحی آزمونهای اضافی (رعایت روشها یا کنترل ها)

3- انجام آزمونهای اضافی در رعایت روش ها یا کنترل ها

4- برآورد مجدد احتمال خطر کنترل (ثانویه)وطراحی آزمونهای محتوا

5- انجام آزمونهای محتوا

6- صدور گزارش حسابرس

چهار مرحله اول بحث ارزیابی ساختار کنترلهای داخلی شرکت است که در حسابرسی فنی مد نظر  قرار می گیرد ودو مورد بحث حسابرسی نهایی واثباتی است آنجا که ما به دنبال اثبات 5 ادعای مدیریت هستیم در دو مورد آخر است و اینجاست کهگزارش حسابرسی 4نوع است .

مقبول – مشهود –عدم اظهاروآزمونهای cutخیلی مهم است.

حسابهای دریافتنی و معاملات فروش

اهداف رسیدگی برحسابهاواسناده دریافتنی :

1- کلیه مطالبات به استناد ومدارک مثبته کافی محرز بوده و مانده ها پایان دوره بیانگر مطالبات واقعی ثبت شده می باشد.

2- کلیه مطالبات متعلق به واحد  مورد رسیدگی بوده و به نحو مناسب در صورتهای ملالی طبقه بندی وافشاء گردیده.

3- ارزش مطالبات براساس استاندارد های حسابداری برمبنای خالص ارزش بازیافتنی در ترازنامه ارائه شده باشد.

4- سیستم کنترل داخلی فروش وحسابهای دریافتنی از کفایت لازم برخوردار می باشد.

5- فروش ودرآمدها به نحو صحیح تفکیک ثبت وطبقه بندی شده باشد .

نکته : ازآنجایی که معمولا حسابهای دریافتنی تجاری طرف مقابل حساب فروش  می باشد در حسابرسی  نهایی هر دو حساب یکجا وتوسط یک حسابرس مورد بررسی قرار گیرد.

برنامه رسیدگی حسابهای دریافتنی ومعاملات فروش (اجرای آزمونهای محتوا)

1- جدول سنی به همکاران را همراه با صورت ریز حسابهای دریافتنی از صاحبکار دریافت و با دفاتر کل و معین مطابقت دهید .جدول سنی عمر به همکاران وبرآورد زیانها احتمالی ومطالبات مشکوک الوصول را نشان دهید.

2- اسناد دریافتنی موجود نزد شرکت را بازرسی ومشاهده نمائیم و نسبت اسناد نزد دیگران تایید ارسال شود.

3- نسبت به حسابهای دریافتنی تایید ارسال و پاسخ آنها را دریافت نمائیم ارسال تایید بصورت مستقیم جهت بدهکاران به عنوان موثر ترین نوع شواهد جهت اثبات وجود مالکیت حسابها واسناد دریافتنی می باشند در خواست تایید توسط حسابرسان وصدور مجوز توسط مدیریت یعین پاسخ دادن به همکاران به اطلاعات در خواستی توسط حسابرسان صورت می گیرد وتایید توسط حسابرسان ارسال وپاسخ تاییدیه به صورت مستقیم برای حسابرس ارسال وپاسخ  تاییدیه صورت مستقیم برای حسابرس ارسال می شود در خواست تایید به دو صورت ذیل انجام می شود:

1- تاییدیه مثبت : در این تاییدیه از بدهکاران درخواست می وشد به همکاران با موافقت یا عدم موافقت خود را در رابطه با تاییدیه اعلام نمایند.

2- تاییدیه منفی: در این تاییدیه بدهکاران می بایست تنها در صورت عدم تایید مانده های بدهی مثبت شده ی آنان  پاسخ تاییده را ارسال نمایند در صورت قبول مانده نیازی به ارسال پاسخ نمی باشد.

تاییدیه مثبت نسبت به تاییدیه منفی از قابلیت اتکا و قابلیت اطمینان  بیشتری برخوردار می باشد چرا که در صورت دریافت نکردن پاسخ تاییدیه ها حسابرسان می توانند نسبت به ضرورت پیجویی بیشتر هوشیار باشند و علت عدم دریافت پاسخ را بررسی نمایند در حالی که در تاییدیه ی منفی دریافت نکردن پاسخ به معنی تایید طلب تلقی می شود. در حالی دریافت نکردن پاسخ تاییدیه  ممکن است ناشی از عدم رسیدن  تاییدیه به بدهکارام ویا ناشی از سهل انگاری آنها در پاسخ دادن به تاییدیه باشد لذا این عوامل باعث می وشد که حسابرسان به این نوع تاییده اتکای کاثفی ننمایند . استفاده از تاییدیه ی مثبت را در مواردی که حسابهای دریافتنی استفاده و از تاییده ی مثبت ،در مواردی که با مانده های اندک تشکیل شده باشد یه به دلایلی احتمال می رود که مقدار زیادی از سحابها دارای مانده های اختلاف مادی باشد ویا احتمال سوء استفاده وجود دارد مناسب است موقعی که خط کنترل یا خطر ذاتی در سطح بالایی برآورد می شود استفاده از تاییدیه مثبت بهتر خواهد بود زیرا عدم دری افت پاسخ بابت درخواستهای تاییدیه منفی می تواند به دلایلی غیر از تایید مانده ی مثبت شده ی بدهی باشد . در مواردی که از تاییدیه مثبت استفاده میشود حسابرس معمولا برای بدهکاران که طی دوره تعیین شده پاسخ ندهند درخواست دوم وسوم را ارسال می نمایند. هزینه ی ارسال تاییدیه مثبت از هزینه ی درخواست تاییدیه ی منفی بیشتر است از این می توان در تاییدیه منفی با تعداد بیشتری از مشتریان مکاتبه نمود.

4- آزمون انقطاع زمانی حساب فروش: حسابرسان جهت حصول اطمینان از ثبت تمامی فروش ها درحسابهای همان سال فروشهای مثبت شده در چند روز قبل وبعد از تاریخ ترازنامه را با نسخه ای از فاکتورهای فروش و مدارک حمل آنها مقایسه می نمایند. گاهی برای حساب آرایی صورتهای مالی فروشهای واهی در پایان سال در دفاتر ثبت می وشد این کالاها ممکن است بدون اطلاع مشتریان حمل شود ویا اصلا حمل نشود و در حسابها ثبت گردد ولی در سال مالی بعد برگشت داده شود حسابرسان برای پیشگیری از این گونه دستکاری ها می بایست تمام برگشت از فروشهای عمده پس از تاریخ ترازنامه که برسحباها دریافتنی سال مورد رسیدگی اثر می گذارد بدقت بررسی نمایند در این گونه موارد ثبتهای اصلاحی برای تصحیح رقم فروش سال مورد رسیدگی از طرف حسابرسان پیشنهاد می گردد. همچنین ارسال تاییده می تواند چنین فروشهای واهی را که به طرفیت حسابهای دریافتنی ثبت شده اند آشکار سازند.

5- روشهای تحلیلی را برای حسابهای دریافتنی ،فروشها واسناد دریافتنی ودرآ د بهره اجرا کنید :حسابرسان با محاسبه ی نسبت سود ناخالص دروه ی وصول مطالبات نسبت ذخیره م م به حسابها دریافتنی وسایر نسبتها وروابط مالی به منطقی بودن حسابهای دریافتنی فروش اسناد دریافتنی ودرآمد بهره در سال مورد رسیدگی پی می برند.

6- درآمد بهره ی اسناد دریافتنی وبهره های دریافتنی را به صورت مستقل محاسبه نمایید.

7- با توجه به دریافتها وفروش اعتباری شرکت وقدمت مانده های مندرج در جدول سنی بدهکاران کلیت ذخیره ی مطالبات مشکوک الوصول را مورد مطالعه قرار دهید.

8- حسابهای دریافتنی گردآورنده شده را تعیین کنید وزا کفایت افشای آ  اطمینان حاصل کند.

9- از نحوه ی ارائه ی وچگونگی افشاء حسابهای دریافتنی فروش ودرآمد در صورتهای مالی اطمینان حاصل نمایید.

10-درستی سیستم حسابداری صاحبکار را برای معاملاتی به فروش وحسابهای دریافتنی منجرد می شود بررسی کنید.

11- حسابهای دریافتنی را در سال مالی بعد مورد رسیدگی قرار داده و از وصول به موقع این گونه مطالبات مطئن شوید (پیگیری حسابهای دریافتنی در سال مالی بعد)

12- صحت محاسبات فاکتور فروش وحواله ی انبار را با توجه به لیست قیمتها یا سایر مدارک مشابه کنترل نماییم.

13- صحت ثبت مبالغ فاکتورهای فروش در حسابها ی بدهکاران وفروش وهمچنین صحت ثبت مقادیر کالای فروخته شده راد ر کارت انبار وکارت حسابداری انبار کنترل کنید.

14- کالاهای برگشتی وتخفیفات اعطایی به مشتریان را بررسی کرده و از صحت آنها اطمینان حاصل نمایید.

اهداف  حسابرسی موجودی کالا وبهای تمام شده ی کالای فروش رفته

1- استانداردهای حسابداری که ارزشیابی موجودی جنسی مورد استفاده قرار گرفته قابل قبول بوده ودر اعمال آن ثبات رویه رعایت شده است .

2- مقادیر کلیه ی موجودی کالا متعلق به شرکت بوده ودر تاریخ ترازنامه به نحو مناسبی مورد شمارش قرار گرفته واقلام راکد ناباب و کمصرف به نحو مطلوبی مشخص گردیده وذخیره ی لازم درخصوص کاهش ارزش این اقلام در حسابها منظور شده است.

3- مالکیت برموجودی ها براساس اسناد ومدارک مثبته محرز شده باشد .

4- مبالغ مندرج در ترازنامه کلیه ی موجودی ها را در برگرفته و به نحو مناسب طبقه بندی وافشا شده باشد.

5- مستقیم کنترل داخلی موجودی مواد وکالا از کفایت لازم برخوردار باشد .

رسیدگی به حساب موجودی کالا در دو مرحله صورت می گیرد:

1- مقدار موجودی ها (اثبات مقدار):

مقدار موجودی ها در مقطع پایان سال از طریق  انبار گردانی شمارش وتعیین می گردد و سپس بااستفاده از مدارک موجود وروشهای قیمت گذاری ارزیابی می گردد.

2-ارزش موجودی ها (اثبات ارزش)‌

ارزیابی موجودی ها برنکته  قرارگرفته که می بایست در حسابرسی نهایی مدنظر قرار گیرد:

الف)ثبات رویه در قیمت گذاری موجودی ها(lipo-difo…)

ب) اعمال قاعده ی اول بهای تمام شده یا خالص ارزش فروش (lem)

برنامه

رسیدگی به حساب موجودی موارد کالا وبهای تمام شده ی کالای فروش رفته :

1- اخذ صورت ریز موجودی ها توسط حسابرس وتطبیق آن با دفاتر کل ومعین (صحت محاسبات ریاضی)

2- نظارت حسابرس برانبارگردانی وشمارش موجودی ها ونمونه برداری توسط حسابرس  وبررسی دستورالعمل انبارگردانی تهیه شده توسط صاحبکار از نظر کامل بودن ومناسب بودن توسط حسابرس (وجود مالکیت ،کامل بودن)

نکته : مسئولیت تهیه ی دستور العمل  انبارگردانی به عهده ی مدیریت صاحبکار است و حسابرسان  آ را بررسی می کنند تااز کفایت آن اطمینان یافته وچنانچه دستورالعمل  مزبور کافی ومناسب باشد مسئولیت حسابرسان در طول عملیات شمارش موجودی کالا بیشتر به سمت حصول اطمینان از اجرای صحیح و دقیق دستورالعمل مزبور می شود شمارش موجودی ها یا کنترل شمارش موجودی ها وسرپرستی آن وظیفه ی مدیریت صاحبکار می باشد. حسابراسن برشمارش موجودی ها نظارت می کنند تا شرایط کافی وقابل واطمینانی را درباره ی اثبات وجود وکامل بودن فراهم نمایند.

3- آزمون انقطاع زمانی را در مورد معاملات خرید وفروش آخرین رسید وحواله ی انبارها اعمال نموده و نتایج حاصله را بررسی نمائیم .(اثبات وجود مالکیت )حسابرسان تعدادی از فاکتورهای خرید و رسیدهای مربوط به دریافت  کالای چند روز قبل و چند روز بعد ازتاریخ ترازنامه را به صورت آزمایشی مورد رسیدگی قرار می دهند هریک از فاکتورهای خرید می بایست دارای گزارش دریافت باشد چنانچه فاکتور خریدی که در اواخر اسفند (آخر سال مالی)  ثبت دفاتر شده است گزارش دریافت آن نیز مربوط به تاریخ اسفندماه  می بایست باشد کالای مربوط به آ  خرید می بایست موجود بوده ودر شمارش موجودی های پایان سال نیز منظور شده باشد اگر گزارش دریافت مذبور برتاریخ فروردین ماه باشد کالای مربوط به آ»ری می بایست در شمارش موجودی های پایان اسفندماه منظور  شده باشد .

4- روشهای تحلیل را در مورد موجودی ها اجرا کنید اشتباهات با اهمیت در شمارش محاسبات قیمت گذاری مربوط به موجودی مواد کالا ونیز موجود موجودی های راکد و ناباب می تواند با استفاده از روشهای تحلیلی طراحی شده کشف وآشکار شود. (روش های تحلیلی :مثل استفاده از نسبت ها)

5-صحت ارزیابی موجودی پایان دوره را با روشها وارزیابی موجودی ها طبق استانداردهای حسابداری واستمرار اصول مبناهای ارزیابی را با سال قبل مطابقت دهید (آیا کنترل کنید ارزیابی وقیمت گذاری پایان دروه براساس استاندارد هست وثبات رویه داشته است یا خیر)

6- اطمینان حاصل نمایید که  امانی دیگران نزد شرکت جزء موجود یهای صاحبکار منظور نگردد واز بابت کالای امای ما نزد دیگران تایید لازم اخذ گردد.

7- در مورد موجودی مواد خام و قطعات خریداری شده بهای تمام شده راب ه صورت نمونه ای یا فاکتورها لیست قیمتها وقراردادها مقایسه نمایید.

8- در مورد کالای در جریان ساخت وکالای شاخته شده بهای تمام شده ی هر واحد را از نظر نرخ های مواد دستمزد وسربار بررسی نموده واز صحت آنها اطمینان حاصل می نماییم.

9- از وجود و عدم وجود هزینه های جذب نشده در تولید (ظرفیت بالای استقاده) اطمینان حاصل نموده وکنترلهای لازم را در خصوص محاسبات هزینه های جذب نشده در تولید با تسویه به ظرفیت قابل دسترس بررسی نمایید.

10- برسی نمایید که آیا در موارد  لازم ذخیره ی کافی جهت کاهش ارزش موجودی ها به خالص ارزش فروش تامین شده ودر حسابها شناسایی شده است .

11- چگونگی ارائه در صورتهای مالی وکفایت افشای مربوط به موجودی مواد وکالاوبهای تمام شده کالای فروش رفته را ارزیابی کنید.

سیستم کنترل داخلی موجودی موارد کالا وبهای تمام شده ی کالای فروش رفته :

سیستم کنترل داخلی قوی علاوه برتامین اطمینان از درستی گزارشگیری مقادیر عینی موجودی ها ابزاری است که اطلاعات دقیق وصحیحی از هزینه ها را برای تعیین بهای تمام شده ی کالای فروش رفته فراهم می آورد.روش های کنترل داخلی موجودی های مواد وکالا وبهای تمام شده ی کالای فروش رفته تقریبا برتمام وظایف مربوط به تولید وفروش محصولات شرکت اثر می گذارد.سیستم کنترلهای داخلی با تفکیک ومستقل شدن وظایف خرید ،دریافت کالا،انبارکردن، مواد وکالا ،صدور کالا از انبار،ساخت وارسال کالا تقویت می شود. وجود سیستم حسابداری صنعتی ومدارک ثبت دائمی موجودی ها از عناصر اصلی کنترلهای داخلی شرکت می باشد که وظایف دفترداری موجودی های مواد وکالا را انجام می دهد.

تفکیک مسئولیت دوایر عملیاتی به شرح زیر باعث استقرار کنترلهای داخلی مطلوب می گردد:

1- جهت استقرار یک سیستم کنترل داخلی مطلوب در مورد خریدها تفکیک بودن وظایف خرید دریافت وثبت مواد وکالا ضروری می باشد سفارشهای خرید باید روی فرمهای باشماره یی  ردیف ،تنظیم ونسخه ای از آن برای دایره ی حسابداری ونسخه ای برای دایره ی دریافت کالا فرستاده می وشد نسخه ی ویژه ی دریافت کالا نمی بایست مقادیر کالای سفارش داده شده را داشته باشد تا احتمال شمارش مستقل کالای دریافتی توسط پرسنل دایره ی دریافت کالا افزایش یابد.

2- تمام کالاهای دریافتی شرکت بدون استثنا باید توسط دایره ی دریافت شود (دایره ی دریافت کالا) که از دوایر خرید انبار وارسال کالا مستقل باشد.

3- کالای وارده به انبار می بایست پس از شمارش وبازرسی رسید انبار شود دایره ی انبار با امضای رسید انبار مسئولیت خود را می پذیرد با اعلام مقادیر واقعی کالای انبار شده به دایره حسابداری کار دایره ی دریافت کالا را تایید می کند.

4- دایره ی انبار جهت خروج کالا از انبار حواله ی انبار را با شماره ی ردیف برگ درخواست مواد دستور تولید یا سفارش فروش کالا صادر می کند وکالاها را درمقابل اخذ رسید از تحویل گیرنده ی کالا تحویل می گیرند.

5- قسمت تولید به مسئولیت شخص معینی می بایست از زمانی که مواد اولیه وارد خط تولید می وشد تا زمانی که کالا ساخته شده وبه انبار محصول ارسال می شود جریان امور مربوط به تولید وضایعات را تحت کنترل قرار دهد وجوابگئی موقعیت ووضعیت موجودی ها باشد.

6-حمل وارسال کالا می بایست براساس موجودی باشد که از طرف دایره ی فروش صادر می گردد.

سیستم حسابداری صنعتی

جز جدایی ناپذیر سیستم کنترل داخلی موجودی مواد کالا در واحدهای صنعتی سیستم حسابداری صنعتی می باشد سیستم های حسابداری صنعتی برای اعمال موثر کنترلهای داخلی از طریق ردیابی چگونگی اجرای رهنمودهای مدیریت در کارخانه وتامین اطلاعات اطمینان  در مورد موجودی ها وحفاظت آنها طراحی میشود.همچنین سیستم مثبت دائمی موجودی ها نیز از عناصر اصلی سیستم کنترلهای داخلی می باشد که از سرقت وضایع شدن موجودی ها جلوگیری می کند .

اهداف رسیدگی به حساب دارایی های ثابت مشهود

1- دارایی های ثابت مشهود مندرج در ترازنامه در مالکیت شرکت مورد رسیدگی می باشد .

2- تعیین اینکه کلیه دارایی ها ثابت اعم از خیرداری شده یا ایجاد شده توسط شرکت بر حسب بهای تمام شده در حسابها ثبت شده و تفکیک هزینه های جاری وسرمایه ای برنحو صحیح انجام گرفته باشد.

3- کاهش طی دوره دارایی های ثابت وسود وزیاتن مربوط به نحو صحیح ثبت وافشاءشده است.

4- میزان استهلاک معقول بوده ومبنای محاسبه آن استمرارداشته است .(اثبات رویه)

5- دارایی ثابت مندرج در صورتهای مالی به نحو صحیح طبقه بندی وافشاء شده است.

6- کفایت ساختار کنترل داخلی واحد مورد رسیدگی را ارزیابی نمایید.

آزمونهای محتوای دارایی های ثابت مشهود:

1- اخذ صورت ریز دارایی های ثابت شرکت ومطابقت آن با دفاتر کل ومعین براساس بهای تمام شده استهلاک انباشته وارزش دفتری

2- بررسی منافات طی دوره دارایی های ثابت از لحاظ داشتن اسناد ومدارک مشتبه خرید

سند رسمی اضافات طی سال دارایی های ثابت یکی از مهمترین آزمونهای محتوای دارایی های ثابت است میزان این سند رسمی به برآورد حسابرسان از خط کنترل داخلی بستگی دارد در فرآیند سند رسمی کاربرگی برای تجزیه وتحلیل حسابهای  کنترل دارایی های ثابت در دفتر کل تهیه می شود که ردیابی اقلام ثبت شده در این حسابها رابه دفتر روزنامه  ومدارک واولیه مانند قراردادها،اسناد مالکیت، مجوزهای مدیریت نشان می دهد.

3- مشاهده عینی دارایی های ثابت مشهود جهت اثبات وجود آنها س

4- هزینه ای تعمیر و نگهداری را بررسی وتجزیه و تحلیل کنید واز انعکاس هزنیههای سرمایه ای وبهای تمام شده دارایی وهزینه های جاری در سر فصل هزنیه ای تعمیر و نگهداری اطمینان حاصل نمایید.

5- هدف اصلی حسابرسان از تجزیه و تحلیل حسابها تامین ونگهداری شناسایی اقلامی از هزینه است که قاعدتا می بایست به حساب بهای تمام شده دارایی منظور شود ولی اشتباها  در سر فصل هزینه های تعمییر ونگهداری ثبت شده اند (استافده از دستور العمل تفکیک مخارج جاری از سرمایه ای برای شناسایی مخارج جاری و سرمایه ای دارایی ثابت می تاوند مفید و موثرباشد)

6- در مورد دارایی های ثابتی که فعلا مورد استفاده نمی باشند ویا اسقاط شده پرسجو ودلایل عدم استفاده از آن بررسی شود.

7- دارایی های برکنار شده ی طی سال را مورد بازبینی قرار دهید  هدف اصلی از اجرای این روش شناسایی ودارایی هتسند که بدون ثبت در دفاتر و خارج نمودن آنها از حسابها ودفاتر مالی از رده خارج شده یا ؟ نداشته یا فروش رفته ویا جایگزین شده اند. یکی از راههای پیشگیری از بکارگیری برکناری دارایی های ثابت بدون آنکه ثبتواز حسابها خارج شود برقراری سیاستی است که بر طبق آنهیچ یک از دارایی های ثابت کارخانه نباید کنار گذارده  شود مگر اینکه مجوز آن قبلا صادر شده باشد .

7- اسناد مالکیت قانونی دارایی های ثابت را بررسی ومشاهده نمایید ویک نسخع از کپی آنها را در پرونده ی دائمی بایگانی کنید.

8- روش های تحلیل در مورد دارایی های ثابت مشهود اجرا نمایید.

9- دقت شود که اقلام مربوط به پیش پرداختهای سرمایه ای بابت خرید دارایی ثابت در سر فصل دارایی های ثابت طبقه بندی شده باشد.

10- در مورد دارایی های ثابت  ساخته شده توسط شرکت نسبت به تخصیص صحیح هزینه های مواد دستمزد و سربار ساخت به دارایی مربوط اطمینان حاصل شود.

11- از روش انعکاس بهره یا هزینه ی مالی به حساب دارایی در جریان تکمیل اطمینان حاصل شود و کنترل گردد در مواقعی که دارایی در جریان تکمیل متوقف گردیده ویا تکمیل شده بهره ای به حساب دارایی منظور نگردد.

12- چگونگی ارائه در صورتهای مالی وکفایت افشاء مربوط به دارایی های ثابت ارزیابی شود.

13- استهلاک انباشته را از لحاظ صحت محاسبات استمرارو رویه سنوات قبل مورد آزمون قرار دهیم .

14- استهلاک بیشترین رابطه را به هدف ارزشیابی دارد برای دستیابی به این هدف مبالغ وروشهای استهلاک مورد استفاده را رسیدگی نمائیم .

1-پذیرفته شده بودن روش های مورد استفاده

2- یک نواختی کاربرد روش ها

3- درستی و دقت محاسبات استهلاک اثبات شود.

معمولا هر یک از دارایی های مشهود ارزش بالایی از ترازنامه را تشکیل می دهد و تعداد  معاملات مربوط به این دارایی ها ادنک بوده و معمولا دنسبت به سنوات قبل تغییر وباید به گردش آن کم است مثل زمین وساختمان کنترل هیا داخلی دارایی های ثابت مشهود.

با اعمال و استقرار کنترلاهای داخلی زیر سیستم کنترل داخلی صاحبکاردر خصوص دارایی های ثابت مشهود تصویب می شود:

1- تحصیل  دارایی  های ثابت مشهود اعم از خرید براساس پیش بینی بودجه ای و صدور مجوز صورت میگیرد وهرگونهذ مخارج پیش بینی شده با تصویب مدیریت انجام شود.

2- تهیه ی حساب معین جداگانه برای هریک از اقلام دارایی ثابت وساتفاده از کارت یا دفتر اموال وپلاک کوبی دارایی های ثابت .

3- ؟ دستور العمل مدرن جهت تفکیک مخارج  جاری از سرمایه ا ی

4- شمارش عینی دارایی های ثابت در فواصل زمانی متناوب به منظور اثبات وجود ومحل استقرار وضعیت تمام دارایی های ثبت شده در حسابها وتعیین هر گونه دارایی ثبت شده می باشد.

5- سیستم برکناری دارایی های ثابت

6- بیمه کردن دارایی های ثابت در مقابل خطرات احتمالی نظیر آتش سوزی ،سیل،سرقت،انفجار،صاعقه وغیره ...