صکوک اجاره چیست ؟

صکوک اجاره به زبان ساده

پول‌نیوز، محمدعلی دیانتی‌زاده -یکی از انواع اوراق بهاداری که می‌توان برای سرمایه‌گذاری خرید، صکوک اجاره است.

معمولا شرکت‌های بزرگی به مشکل مالی برمی‌خورند با تآسیس یک شرکت ثانویه، بخشی از دارایی (مثلا املاک خود) را به‌صورت صوری به این شرکت می‌فروشند و خودشان این اموال را از این شرکت اجاره (به شرط تملیک) می‌کنند.

حال؛ شرکت دوم بخشی از این ملک را به صورت چندین سهم در بورس می‌فروشد و فایده‌اش برای خریدار این است که در اجاره‌بها شریک می‌شود و پس از پایان مدت اجاره هم سهمش را پس می‌دهد و اصل پولش را پس می‌گیرد.

اجاره‌بهایی هم گرفته سود او محسوب می‌شود، یعنی نسبت به اصل سرمایه هرچه بیشتر (در قالب اجاره‌بها) گیرش آمده باشد، درصد سود محسوب می‌شود.

 

به بیان فنی‌تر

صکوک اجاره یک نوع اوراق بهادار است که دارنده آن به صورت مشاع، مالک بخشی از یک دارایی اجاره داده شده است.

درواقع در صکوک اجاره حق استفاده از منافع یک دارایی یا مجموعه ای از دارایی‌ها، در قبال اجاره‌بها از مالک به شخص دیگری منتقل می‌شود.

مدت قرارداد اجاره هم مشخص است و می توان اجاره بها را در ابتدای دوره، انتهای دوره، با سررسیدهای ماهانه، فصلی یا سالانه پرداخت کرد.

حال از آنجا که صکوک اجاره، اوراق بهاداری است که بیان‌گر مالکیت مشاع فرد است لذا می‌توان آن‌ را در بازار ثانویه و به قیمتی که توسط عوامل بازار تعیین می‌شود، معامله کرد.

ماهیت کار

وقتی یک شرکت احتیاج به نقدینگی دارد (بانی)، یکسری از دارایی‌های خود را که برای اجارة مناسب هستند انتخاب می‌کند. بعد یک شرکت با مقصد خاص (شرکت ناشر) تأسیس می‌کند که از لحاظ قانونی دارای یک شخصیت کاملاً مستقل است.

حال شرکت اول (بانی) دارایی‌های منتخب را به صورت یک سبد دارایی به شرکت دوم (ناشر) می‌فروشد، با این توافق که شرکت دوم پس از خرید دارایی‌ها مجدداً آن‌ها را در قالب قرارداد اجاره در اختیار شرکت اول قرار دهد.

وقتی مدت اجاره و همچنین مبلغ اجاره بها که با توافق طرفین تعیین ‌شد، شرکت دوم (ناشر) از طریق انتشار اوراق صکوک، دارایی‌های خود را به اوراق بهادار (صکوک) تبدیل می‌کند.

ارزش اوراق صکوک

اوراق صکوک که برای فروش عرضه می‌شوند، مثل هر سهم یک شرکت بورسی، دارای ارزش مساوی هستند و هر یک بیانگر مالکیت مشاع قسمتی از دارایی‌های مورد اجاره می‌باشند.
به عبارت دیگر هر کس اقدام به خرید اوراق صکوک کند، به نسبت میزان ارزش اوراق خود در مالکیت آن دارایی‌ها به صورت مشاع شریک می‌شوند.

شرکت بانی باید مبلغ اجاره بها را در اختیار شرکت ناشر قرار دهد و شرکت ناشر نیز باید آن را بین دارندگان صکوک تقسیم کند.

هنگامی که مدت زمان اجاره به پایان می‌رسد، جریان نقدی حاصل از اجاره‌بها نیز متوقف می‌شود. در اینجا قرارداد اجاره حالات مختلفی می تواند داشته باشد که در کشور ما دو حالت تعریف شده است: اجاره عادی و اجاره به شرط تملیک.

در حالت اجاره عادی شرکت واسط (ناشر) مختار است دارایی را به بانی بفروشد و اگر قصد فروش داشته باشد بانی ملزم به خرید دارایی می باشد.

در حالت اجاره به شرط تملیک، بانی در پایان دوره اجاره با پرداخت اصل مبلغ ارزش دارایی، مالک دارایی می شود.

کسانی هم که این اوراق را خریده‌ بودند و در مدت اجاره، سهمشان را می‌گرفتند، سرمایه اولیه خود را پس می‌گیرند.

صکوک اجاره چیست؟ ( + شکل)

عصر بانک، همزمان با گسترش بازارهای مالی اسلامی، طیف وسیعی از ابزارهای مالی منطبق با قوانین و مقررات اسلامی نیز طراحی شد که یکی از رایج‌ترین آنها، صکوک (Sukuk) نام دارد. در واقع صکوک،جایگزین اوراق قرضه می­ باشد. صکوک عبارتست از گواهی‌هایی با ارزش اسمی یکسان که پس از اتمام عملیات پذیره‌نویسی، بیانگر پرداخت مبلغ اسمی مندرج در آن توسط خریدار به ناشر است و دارندة آن، مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها، منافع حاصل از دارایی و یا ذینفع یک پروژه یا یک فعالیت سرمایه‌گذاری خاص می‌شود. اساساً صکوک بر 14 نوع تقسیم می شود که از بین آنها تنها استفاده از صکوک اجاره، سلم و استصناع و تا حدی صکوک مشارکت، مرابحه و مضاربه رایج است.در حال حاضر در ایران از صکوک اجاره برای تأمین مالی استفاده می شود و همچنین دستورالعمل صکوک مرابحه نیز در دستور کار سازمان بورس اوراق بهادار قرار گرفته است.

این نوع از اوراق واسط با واگذاری اوراق به مردم و جمع آوری وجوه، به وکالت از طرف آنها یک دارایی ثابت مشهود را از بانی (بنگاه) خریداری کرده سپس به همان بنگاه اجاره می دهد. به عبارت دیگر این نوع از اوراق مبتنی بر فروش و اجاره مجدد است.

در این روش شرکت­های بزرگ می­توانند با تاسیس یک شرکت دیگر، بخشی از دارایی خود را به شرکت دوم می­فروشند و سپس خودشان این دارایی را از شرکت دوم اجاره (به شرط تملیک) می­کنند.حال شرکت دوم بخشی از ملک خریداری شده را به صورت چندین سهم در قالب اوراق بهادار در بورس می فروشد.

سرمایه­گذار با خرید اوراق صکوک، به نسبت میزان ارزش اوراق خود در مالکیت آن دارایی‌ها به صورت مشاع و نیز در اجاره بها شریک شده و در پایان مدت اجاره اصل و سود پول را دریافت می­نماید. اجاره‌بهای دریافت شده سود وی محسوب می‌شود.

دارایی­های قابل قبول مبنای صکوک اجاره:

- زمین

- ساختمان و تاسیسات

- ماشین آلات و تجهیزات

- وسایل حمل و نقل