مالیات بر ارث از نظر قانون چیست؟

اموال و دارایی‌های متوفی پس از فوت وی، مطابق قانون به وراث تعلق می‌گیرد اما قبل از پرداخت مالیات، سند به نام وراث صادر نمی‌شود. بنابراین امکان فروش یا انتقال ماترک برای وراث وجود ندارد. به مالیاتی که دولت بابت ارث از وراث اخذ می‌کند “مالیات بر ارث” گفته می‌شود.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث

میزان مالیات بر ارث به تاریخ فوت متوفی، نسبت وراث با متوفی و همچنین نوع و ارزش اموال و دارایی‌های بجا مانده از متوفی بستگی دارد.

قوانین مالیاتی مربوط به ارث در سال 1395 تغییر کرد. بنابراین چنانچه تاریخ فوت متوفی مربوط به سال 1394 یا قبل از آن باشد، مالیات بر اساس قانون قدیم محاسبه می‌شود. همچنین اگر تاریخ فوت در سال 1395 یا بعد از آن باشد، مالیات مربوطه مطابق قانون جدید به وراث تعلق می‌گیرد.

به میزانی که نسبت وراث با متوفی نزدیکتر باشد مقدار مالیات اموال ورثه ای کمتر، و هرچه این نسبت دورتر باشد، میزان مالیات ورثه بیشتر خواهد شد.

در قانون جدید نرخ مالیات ورثه ای برای انواع مختلف دارایی‌ها از قبیل ملک مسکونی، مغازه، خودرو، حساب بانکی و … متفاوت است. اما در قانون قدیم نرخ مالیات برای تمام انواع دارایی‌ها یکسان است و مجموع ارزش اموال، تعیین کننده نرخ مزبور است. به طور کلی در قانون قدیم هرچه ارزش ماترک بیشتر باشد، نرخ مالیات نیز بیشتر خواهد شد.

تغییرات قانون جدید

نرخ مالیات اموال و دارایی های ورثه ای برای انواع مختلف اموال و دارایی‌ها به شرح زیر است:

نوع اموال و دارایی‌ها	وراث طبقه اول	وراث طبقه دوم	وراث طبقه سوم
سپرده‌های بانکی	3%	6%	12%
سپرده مؤسسات مالی و اعتباری	10%	20%	40%
ملک مسکونی	7.5%	15%	30%
مغازه و املاک تجاری	3%	6%	12%
اجناس موجود در مغازه	10%	20%	40%
املاک اداری	3%	6%	12%
خودرو	2%	4%	8%
سهام بورسی	0.75%	1.5%	3%
سهام غیر بورسی	6%	12%	24%
باغ، ملک زراعی، اراضی بایر و …	7.5%	15%	30%
اوراق مشارکت	3%	6%	12%
حق امتیاز	10%	20%	40%
صندوق امانات	10%	20%	40%
سایر اموال و دارایی‌ها	10%	20%	40%

                                                                               جدول مالیات بر ارث

چند تذکر مهم:

1. مالیات ورثه ای املاک مسکونی بر اساس ارزش معاملاتی آن محاسبه می‌شود. به طور خلاصه ارزش معاملاتی املاک، دفترچه‌ای است که سالانه از طرف سازمان امور مالیاتی کشور منتشر می‌شود. در دفترچه ارزش معاملاتی، قیمت املاک مناطق مختلف تهران و شهرستان‌ها تعیین شده است. قیمت‌های مندرج در دفترچه ارزش معاملاتی به مراتب از قیمت واقعی املاک کمتر است.
2. مالیات ورثه املاک تجاری و اداری بر اساس ارزش روز (ارزش واقعی) محاسبه می‌گردد.
3. مالیات ورثه باغ، املاک زراعی و اراضی بایر، مشابه املاک مسکونی بر اساس ارزش معاملاتی آن‌ها محاسبه می‌شود.
4. نرخ مالیات ورثه سایر وسایل نقلیه موتوری زمینی، هوایی و دریایی نیز دقیقاً مشابه خودرو می‌باشد.

چند تذکر مهم:

1. مالیات ورثه ای املاک مسکونی بر اساس ارزش معاملاتی آن محاسبه می‌شود. به طور خلاصه ارزش معاملاتی املاک، دفترچه‌ای است که سالانه از طرف سازمان امور مالیاتی کشور منتشر می‌شود. در دفترچه ارزش معاملاتی، قیمت املاک مناطق مختلف تهران و شهرستان‌ها تعیین شده است. قیمت‌های مندرج در دفترچه ارزش معاملاتی به مراتب از قیمت واقعی املاک کمتر است.
2. مالیات ورثه املاک تجاری و اداری بر اساس ارزش روز (ارزش واقعی) محاسبه می‌گردد.
3. مالیات ورثه باغ، املاک زراعی و اراضی بایر، مشابه املاک مسکونی بر اساس ارزش معاملاتی آن‌ها محاسبه می‌شود.
4. نرخ مالیات ورثه سایر وسایل نقلیه موتوری زمینی، هوایی و دریایی نیز دقیقاً مشابه خودرو می‌باشد.

مانطور که ملاحظه نمودید، در جدول فوق نرخ مالیات برای سه دسته از وراث به طور جداگانه بیان شد. اما وراث طبقه اول، دوم و سوم چه کسانی هستند؟

وراث طبقه اول: پدر، مادر، زن، شوهر ، فرزندان ونوه

وراث طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن‌ها

وراث طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن‌ها

تذکر: تا زمانی که از هر طبقه حتی فقط یک نفر از وراث در قید حیات باشد، به طبقات بعدی به هیچ وجه ارث تعلق نمی‌گیرد.

قانون قدیم

همانطور که پیش از این هم گفتیم، در قانون قدیم نرخ مالیات برای انواع مختلف دارایی‌ها یکسان است. در قانون قدیم عامل تعیین کننده نرخ مالیات، میزان ارزش ماترک می‌باشد. در جدول زیر نرخ‌های مربوطه بیان شده است:

شرح	طبقه اول	طبقه دوم	طبقه سوم
تا 5 میلیون تومان	5%	15%	35%
تا 20 میلیون تومان نسبت به مازاد 5 میلیون تومان	15%	25%	45%
تا 50 میلیون تومان نسبت به مازاد 20 میلیون تومان	25%	35%	55%
نسبت به مازاد 50 میلیون تومان	35%	45%	65%

چند تذکر مهم در قانون قدیم مالیات بر ارث: